14 Şubat tarihte bugün ne oldu?

OLAYLAR

496 - Sevgililer Günü, 14 Şubat günü birçok ülkede kutlanan özel gündür. Kökeni, Roma Katolik Kilisesi'nin inanışına dayanan bu gün, Valentine ismindeki bir din adamının adına ilan edilen bir bayram günü olarak ortaya çıkmıştır.

1779 - James Cook, Sandviç Adaları yerlileri tarafından öldürüldü.

1804 - Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Birinci Sırp Ayaklanması, Kara Yorgi tarafından başlatıldı.

1859 - Oregon, Amerika Birleşik Devletleri'nin 33. eyaleti oldu.

1876 - Alexander Graham Bell, telefon patenti için başvurdu.

1876 - İstanbul Tramvay Şirketi işçileri greve çıktı.

1878 - II. Abdülhamid, Meclis-i Mebûsan'ı süresiz olarak tatil etti ve istibdat dönemi başladı.

1909 - Osmanlı Devleti'nde ilk güven oylaması yapıldı; Kâmil Paşa kabinesi düşürüldü.

1912 - Arizona, ABD'nin 48. eyaleti oldu.

1912 - ABD'nin ilk dizel motorlu denizaltısı, Connecticut'da kullanılmaya başlandı.

1918 - SSCB'de Gregoryen Takvimi kullanımına geçildi.

1923 - Mustafa Kemal, Batı Anadolu gezisine çıktı.

1924 - International Business Machines (IBM) şirketi kuruldu.

1925 - TBMM'de 9 Şubat'ta vurulan Deli Halit Paşa öldü.

1929 - Al Capone'un rakibi yedi gangster, Chicago'da öldürüldü. Olay 14 Şubat'ta gerçekleştiği için "Sevgililer Günü Katliamı" olarak anılmaktadır.

1931 - Türkiye güzeli Naşide Saffet Esen, Avrupa'da "Güzel Göz Kraliçesi" seçildi.

1945 - Şili, Ekvador, Paraguay ve Peru, Birleşmiş Milletler'e katıldı.

1945 - II. Dünya Savaşı: Birleşik Krallık ve ABD uçakları, Dresden'in bombalanışının ikinci gününde yangın bombaları kullanmaya başladılar.

1946 - İlk genel amaçlı elektronik bilgisayar ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer), Pensilvanya Üniversitesi'nde (ABD) tanıtıldı.

1946 - İngiltere'nin Merkez Bankası olan "The Bank of England" millileştirildi.

1949 - İsrail parlamentosu (Knesset), ilk toplantısını yaptı.

1949 - Kanada'da "Asbest Grevi" olarak adlandırılan direniş başladı. Grevin başladığı bu gün Québec'teki "Sessiz Devrim"in de başlangıcı olarak kabul edilir.

1951 - İdil Biret, 10 yaşında Paris'teki ilk piyano resitalini verdi.

1951 - Senaryosunu Behçet Kemal Çağlar'ın yazdığı ve Maraş'ın Türk Kurtuluş Savaşı sırasında düşman işgalinden kurtuluşunu anlatan "Kendini Kurtaran Şehir" adlı filmin çekimi olaylara neden oldu. Rejisör Faruk Kenç ve ekibi, senaryo gereği Maraş Kalesi'ne Fransız bayrağı çekince, yakalanarak mahkemeye sevk edildiler.

1952 - Kış Olimpiyat Oyunları Oslo'da (Norveç) başladı.

1955 - İzmir Alsancak Limanı'nın temeli, Başbakan Adnan Menderes tarafından atıldı.

1961 - Lavrensiyum elementi (103 numaralı element), Kaliforniya Üniversitesi'nde ilk defa sentezlendi.

1963 - İstanbul'da Kavel Kablo Fabrikası'nda işçiler 28 Ocak'ta iş bırakmış ve oturma eylemine başlamışlardı. Eylemin 17. günü Polis işçilere müdahale etti; 9 işçi yaralandı.

1963 - İngiltere'de Leeds General Infirmary Hastanesi'nde, Dünyada ilk kez insandan insana başarılı bir böbrek nakli yapıldı.

1971 - Türkiye İşçi Partisi'nin Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar, Parti'den istifa etti. Amacının kendisini Haysiyet Divanı'na sevk etmek isteyen Yönetim Kurulu'nu protesto etmek olduğunu söyledi.

1974 - Gazeteci İsmail Cem (İpekçi), TRT Genel Müdürlüğü'ne atandı.

1977 - Ortadoğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü'ne, Hasan Tan atandı; öğrenciler dersleri boykot etti.

1979 - Türkiye, İran'daki Humeyni rejimini resmen tanıdı.

1980 - Kış Olimpiyatları Lake Placid'de (New York) başladı.

1980 - Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, dış düşmanla değil, iç düşmanla uğraşmakta olduklarını söyledi. "Diyeceksiniz ki sıkıyönetime rağmen niye bunların hakkından gelemiyorsunuz? Şundan dolayı gelemiyoruz. Kan dökmek istemiyoruz. Yoksa meseleyi bir ayda hallederiz" dedi.

1980 - Tariş olayları: On bin jandarma komandosu ve çok sayıda polis, Tariş'e ait Çiğli İplik Fabrikası'ndaki işçi direnişine müdahale etti. Operasyona keşif uçakları ve helikopterler de katıldı. Gün boyu süren müdahale sonucunda Fabrika boşaltıldı, 1500 işçi gözaltına alındı.

1981 - Türk Vatandaşlığı Kanunu'nda bazı değişiklikler yapan yasa, Millî Güvenlik Konseyi'nce kabul edildi. Bu yasaya göre; yurt dışında oturup Türkiye aleyhine faaliyette bulunduğu tespit edilen veya yurt içinde bu tür faaliyetlerde bulunurken yurt dışına çıkan kişiler, yapılan duyuruya rağmen 3 ay içinde yurda dönmezlerse Türk vatandaşlığından çıkarılacaklar.

1981 - Dublin'de bir gece kulübünde çıkan yangında 48 kişi öldü.

1983 - Danıştay, ameliyat olarak cinsiyet değiştiren şarkıcı Bülent Ersoy'un hukuken erkek olduğuna ve dolayısıyla gazinolarda ancak erkek kıyafetiyle sahneye çıkabileceğine karar verdi.

1986 - Eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, Yüce Divan'da "görevini kötüye kullandığı" gerekçesiyle 2 yıl hapse mahkûm edildi. İsmail Özdağlar, rüşvet aldığı iddiasıyla yargılanmaktaydı.

1987 - Tunceli iline bağlı 234 köyde yaşayan 50 bin kişinin; Mersin, Antalya, İzmir ve Muğla'ya yerleştirilmesi kararlaştırıldı. Karar 6931 sayılı Orman Kanunu'na ve Anayasa'nın 170. Maddesine dayanılarak alındı.

1989 - İranlı lider Humeyni, Şeytan Ayetleri kitabının yazarı Salman Rushdie'nin öldürülmesi emrini verdi.

1989 - Union Carbide, 1984'teki Bhopal felaketi'nde sebep olduğu zararlara karşılık Hindistan Hükûmetine 470 milyon dolar ödemeyi kabul etti.

1989 - GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi)'ni oluşturacak 24 uydudan ilki yörüngesine oturtuldu.

1990 - Yılmaz Güney'in Umut filmi, İstanbul'da gösterime girdi.

1994 - Demokrasi Partisi'nin (DEP) Ankara il binasına bombalı bir saldırı yapıldı; bina ağır hasar gördü, 3 kişi yaralandı.

1994 - 52 kişiyi öldürmekten suçlu bulunan Ukraynalı seri katil Andrey Çikatilo, Rusya'nın Novoçerkassk şehrinde kurşuna dizilerek idam edildi. İdamı, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin tarafından açıklandı.

1996 - Emekli olduktan sonra Milliyetçi Hareket Partisi'ne (MHP) katılan eski Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Savcısı Nusret Demiral, "Ezan Türkçe okunmalı" deyince, partiden ihraç edildi.

2000 - Hizbullah cephaneliklerinin ortaya çıkışı ve varlığı, 1994'ten beri tartışılan JİTEM'i yeniden gündeme getirdi. Batman eski Valisi Salih Şarman "JİTEM var", Jandarma eski Komutanı Teoman Koman ise "yok" dedi.

2003 - Şartla salıverilme yasasından toplam 43.500 tutuklu ve hükümlünün yararlandığı açıklandı.

2004 - Hamburg doğumlu Türk yönetmen Fatih Akın'ın son filmi, "Gegen die Wand" (Duvara Karşı), Berlin Uluslararası Film Festivali'nde en iyi film seçilerek "Altın Ayı" ödülü aldı.

2004 - Moskova'da bir su parkının çatısı çöktü; 25 kişi öldü, 100'den fazla yaralı var.

2005 - Lübnan'ın eski Başbakanlarından Refik Hariri, düzenlenen bir suikast sonucu öldürüldü.

2006 - "Yeşil" kod adlı Mahmut Yıldırım'ın İstanbul'da bir evde kıstırıldığı ve son anda kaçtığı ileri sürülen operasyonda, oğlu Murat Yıldırım, "adam vurdurduğu" gerekçesiyle on beş kişiyle birlikte gözaltına alındı.

2007 - Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi ve teknik araçlarla izlemeye ilişkin düzenlemelere ilişkin yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, soruşturmalarda gizli soruşturmacı görevlendirilebilecek. Gizli soruşturmacının elde ettiği kişisel bilgiler, görevlendirildiği ceza soruşturması ve kovuşturması dışında kullanılamayacak.

2008 - Danıştay 1. Dairesi, Mehmet Ağar'ın Emniyet Genel Müdürlüğü döneminde, "suç işlemek amacıyla örgüt kurma" suçundan, Susurluk Davası kapsamında yargılanmasına karar verdi. Daire, Ağar'ın Vali statüsünde bulunması nedeniyle, yargılanmasının Yargıtay'da yapılmasına hükmetti.

DOĞUMLAR

1404 - Leon Battista Alberti, İtalyan ressam, şair ve filozof (ö. 1472)

1483 - Babür Şah, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Hükümdarı (ö. 1531)

1602 - Francesco Cavalli, İtalyan besteci (ö. 1676)

1828 - Edmond About, Fransız yazar, romancı ve yayıncıdır (ö. 1885)

1869 - Charles Thomson Rees Wilson, İskoç fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1959)

1882 - John Blyth Barrymore, Amerikan oyuncu (ö. 1942)

1895 - Max Horkheimer, Alman düşünür ve toplum bilimci (ö. 1973)

1913 - Jimmy Hoffa, Amerikalı işçi sendikası lideri (kayboldu) (1975)

1914 - Boris Kraigher, Sloven komünist partizan, eski Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti başbakanı (ö. 1967)

1927 - Sencer Divitçioğlu, Türk akademisyen (ö. 2014)

1928 - Mark Eden, İngiliz aktör (ö. 2021)

1935 - Christel Adelaar, Hollandalı oyuncu (ö. 2013)

1944 - Alan Parker, Amerikalı film yönetmeni

1945 - Ladislao Mazurkiewicz, Uruguaylı eski millî futbolcu ve teknik direktör (ö. 2013)

1946 - Gregory Hines, Amerikalı aktör ve dansçı (ö. 2003)

1946 - Kemal Unakıtan, Türk bürokrat ve siyasetçi (ö. 2016)

1950 - Galip Boransu, Türk piyanist, keyboard, vokal (ö. 2011)

1953 - Hans Krankl, Avusturyalı futbolcu

1957 - Veysel Güney, Türk devrimci ve Devrimci Yol'un İskenderun sorumlusu (ö. 1981)

1959 - Süleyman Seyfi Öğün, Türk akademisyen ve siyaset bilimcisi

1967 - Mark Rutte, Hollandalı siyasetçi

1969 - Neslihan Acar, Türk sinema ve dizi oyuncusu

1970 - Simon Pegg, İngiliz aktör, yazar ve film yapımcısı

1971 - Kerem Tüzün, Türk müzisyen

1974 - Gina Lynn, Porto Rikolu porno oyuncusu

1974 - Valentina Vezzali, İtalyan eskrimci ve politikacı

1975 - Aylin Aslım, Türk rock müzisyeni

1975 - Mirka Francia, Kübalı voleybolcu

1982 - İbrahim Çelikkol, Türk dizi ve sinema oyuncusu

1982 - Özge Borak, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1984 - Eser Yenenler, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1990 - Sefa Yılmaz, Türk futbolcu

1996 - Viktor Kovalenko, Ukraynalı futbolcu

1997 - Breel Embolo, İsviçreli futbolcu

1997 - Hung Hau-Hsuan, Tayvanlı e-sporcu

ÖLÜMLER

269 - St.Valentine, Roma rahiplerinden (İdam edildiği bu gün Sevgililer Günü olarak kutlanır)

1400 - II. Richard, İngiltere Kralı (öldürüldü) (d. 1367)

1779 - James Cook, İngiliz denizci ve kâşif (d. 1728)

1925 - Halit Karsıalan ("Deli" Halit Paşa), Türk asker ve Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından (TBMM'de hangi taraftan geldiği belli olmayan bir kurşunla vurularak öldü) (d. 1883)

1929 - Thomas Burke, Amerikalı atlet (d. 1875)

1943 - David Hilbert, Alman matematikçi (d. 1862)

1966 - İngiliz Kemal (Ahmet Esat Tomruk), Türk ajan (d. 1887)

1969 - Vito Genovese, Amerikan mafyası'nın liderlerinden (d.1897)

1975 - Julian Huxley, İngiliz evrimsel biyolog (d. 1887)

1986 - Süheyl Ünver, Türk doktor, yazar ve minyatürcü (d. 1898)

1994 - Andrey Çikatilo, Sovyet seri katil (d. 1936)

2002 - Domènec Balmanya, İspanyol futbolcu (d. 1914)

2003 - Dolly, Dünya'da klonlanan ilk memeli (d. 1996)

2005 - Refik Hariri, Lübnan'ın eski Başbakanı (d. 1944)

2008 - Atilla Kaya, Türk taverna müziği sanatçısı (d. 1964)

2012 - Cem Atabeyoğlu, Türk spor yazarı ve yöneticisi (d.1924)

2015 - Mahir Kaynak, Türk iktisatçı, yazar ve istihbarat analizcisi (d. 1934)

2016 - Ajun Kurter, Türk coğrafyacı, denizbilimci ve havacılık tarihçisi (d. 1930)

2017 - Anne Aaserud, Norveçli sanat tarihçisi (d. 1942)

2018 - Nuray Hafiftaş, Türk besteci ve Türk Halk Müziği sanatçısı (d. 1964)

2018 - Tuna Huş, Türk haber spikeri (d. 1942)

2019 - Michel Bernard, Fransız atlet (d. 1931)

TATİLLER VE ÖZEL GÜNLER

Sevgililer Günü

Dünya Öykü Günü

Trabzon'un Vakfıkebir ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)

Trabzon'un Beşikdüzü ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)