“31 Mart 2024 Yerel Seçimi Genel Seçim olsaydı” sorusunun 10 farklı senaryoya göre yanıtı

Hülya Özmen – Muhalif Ankara

Siyasal veri analizi kuruluşu Polimetre, "2024 Yerel Seçimi, Genel Seçim olsaydı hangi parti, hangi seçim çevresinde kaç milletvekili çıkartırdı?" sorusunun yanıtının verildiği 10 farklı "Seçim barajı geçme" senaryosuna göre, CHP yüzde 34.5 oy oranı ile en çok oy alan parti olmasına karşılık, hiçbir senaryoda oy oranı yüzde 32.5 olan AKP'den fazla milletvekili çıkartamıyor. Barajı sadece CHP ve AKP geçerse; CHP:270, AKP:330 milletvekili kazanıyor. Barajı diğer partiler de geçerse; CHP:231, AKP:235 milletvekili kazanıyor. Diğer partilerin kazandıkları 134 Milletvekilinin 39'u (%29) CHP'den, 95'i (%71) AKP'den eksiliyor. CHP ve AKP dışında barajı geçen partiler kazandıkları milletvekilliklerinin çoğunu AKP'den alıyor. Polimetre, Cumhur İttifakının seçim barajını tekrar yüzde 10'a veya daha yukarıya yükseltmesi olasılığına işaret ediyor.

CHP, Türkiye genelinde 15 milyon 806 bin oya rağmen neden az milletvekili çıkarıyor?

Polimetre, Türkiye genelinde 15 milyon 806 bin 197 oy alan CHP, 14 milyon 892 bin 703 oy alan AKP’den az milletvekili çıkarması “Seçim Yasasındaki Adaletsizliğin” kanıtı olarak yorumluyor.  Buna göre, İzmir 2, Bursa1, Ankara 3, seçim bölgesinde 122 binden çok seçmene 1 milletvekili düşerken, Bayburt, Ardahan ve Tunceli’de 35 binden az seçmene 1 milletvekili düşüyor.  Bu adaletsizlik, partilerin oyları ile çıkardıkları milletvekili sayısı arasında olması gereken doğru orantıyı bozuyor.

 Milletvekilliklerinin illere dağılımından kaynaklanan adaletsizlik

 Çalışmaya göre, tüm partiler tek başlarına seçime girse ve hepsi barajı geçse AKP aldığı yüzde 32.5 oyun karşılığında 235, CHP aldığı yüzde 34.5 oyun karşılığında 231 milletvekilliği kazanıyor.  Bunun nedeni küçük seçim bölgelerinde milletvekili başına düşen seçmen sayısının daha az olmasına bağlanıyor. Örneğin İZMİR-2’de 129 bin seçmene 1 milletvekili düşerken, Bayburt’ta 30 bin seçmene 1 milletvekili düşüyor. Küçük illerin sayısı arttıkça adaletsizlik de artıyor, İktidar tarafının yeni iller oluşturabileceği not ediliyor.

 Polimetre’nin çalışmasından bazı bölümler:

Türkiye Genelinde 15 milyon 806 bin 197 oy alan CHP’nin, 14 milyon 892 bin 703 oy alan AKP’den az milletvekili çıkarması “Seçim Yasasındaki Adaletsizliğin” kanıtıdır.  Adaletsizliği sayısal olarak göstermek gerekirse, İzmir -2, Bursa-1, Ankara-3 Seçim Bölgelerinde 122 binden çok seçmene 1 milletvekili düşerken Bayburt, Ardahan ve Tunceli’de 35 binden az seçmene 1 milletvekili düşmektedir.  Bu adaletsizlik, partilerin oyları ile çıkardıkları milletvekili sayısı arasında, olması gereken doğru orantıyı bozmaktadır. Yeni iller ihdas edilmesi durumunda bu oran daha da bozulur. Bu durum Anayasanın 67. Maddesinde ifade edilen “TEMSİLDE ADALET” ilkesine de aykırıdır

Cumhur İttifakının, YRP ve DEM’in barajı geçmesini zorlaştırmak isteyeceği bellidir. 

Barajı sadece CHP ve AKP’nin geçtiği senaryoya göre, CHP:270 AKP:330 milletvekilliği kazanırken, barajı tüm partilerin geçtiği senaryoda CHP:231 AKP:235 Diğer Partiler:134 milletvekili kazanır.

Diğer Partilerin kazandıkları 134 milletvekilinin 39’u CHP’den, 95’i AKP’den eksilir. YRP’nin barajı geçtiği senaryoda, YRP’nin kazanacağı 48 milletvekilinin 10’u CHP’den, 38’i AKP’den eksilme şeklinde olur. DEM’in barajı geçtiği senaryoda DEM’in kazanacağı 50 milletvekilinin 3’ü CHP’den, 47’si AKP’den eksilme şeklinde olur.  YRP ve DEM’in birlikte barajı geçtikleri Senaryo_16’da iki partinin kazanacakları 38+46=84 milletvekilinin 13’ü CHP’den, 71’i AKP’den eksilme şeklinde olur. Buradan; ikiden çok partinin mecliste temsil edilmesi, yani “Temsilde Adaletin Sağlanması Yolunda Adım Atılması”, durumunda bundan en çok AKP’nin zarar göreceği anlaşılmaktadır.  Bu nedenle, 29.Dönem Milletvekili Seçimlerinde; Cumhur İttifakının, YRP ve DEM’in barajı geçmesini zorlaştırmak isteyeceği bellidir. Bunun ilk adımı “Seçim Barajının 2018 Genel Seçiminde olduğu gibi %10’a hatta daha yukarı çıkarılması” olabilir.