Kayyum nedir?
Kayyum, hukuki bir terim olarak, bir kişi ya da kurumun işlerini yürütmesi için devlet tarafından atanan geçici yönetici anlamına gelir. Genellikle mali sorunlar yaşayan şirketler ya da hukuki sorunları olan kurumlar için kayyum atanır. Hukuken kayyum atanması, belirli bir varlığın veya kurumun kendi yönetiminde aksamalar olduğu gerekçesiyle, geçici bir yönetici atayarak işleri düzenlemek amacı taşır.
Kayyum, yasalarla belirlenen bazı durumlarda, başkasına ait bir işi görmek veya bir malı idare etmek için tayin edilen kimsedir.
Belediyelere kayyum atanması, güvenlik gerekçesiyle veya mali usulsüzlük iddiaları üzerine yapılmaktadır. Belediyelere atanan kayyumlar, İçişleri Bakanlığı tarafından geçici olarak göreve getirilir. Kayyum atamaları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve yerel yönetim yasalarına dayanılarak yapılmaktadır.
Belediyelere kayyum ataması nasıl yapılır?
2017 yılında yapılan referandum sonucunda “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilerek Türkiye’de yerel yönetimleri de ilgilendiren önemli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. 1 Eylül 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 674 sayılı KHK ile hem belediyelerde hem de İçişleri Bakanlığı Teşkilat Kanununda çeşitli düzenlemeler yapılmış; bu düzenlemeler ile belediye başkanlıkları ve belediye meclis üyeliklerine görevlendirme yapılması ve Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının (YİKOB) güçlendirilmesi öngörülmüştür. 674 sayılı KHK2 kapsamında, Belediye Kanunun 45. ve 57. maddelerine ek yapılmış ve ilgili kanuna geçici bir madde (9. madde) eklenmiştir. Buna göre vesayet makamına , görevden alınan belediye başkanları ve meclis üyeleri yerine atama yapabilme yetkisi verilmiştir.
Belediye Kanunun 45., 57. ve geçici 9. maddesi ile yapılan değişikliklerle;
• “Belediye başkanı, başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması, tutuklanması, kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından belediye başkanı, başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilebilir. Görevlendirilecek kişide seçilme ehliyetine sahip olma dışında herhangi bir kriter aranmaz (Belediye Kanunu, madde 45).”
• “Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir (Belediye Kanunu, madde 47).”
• “Terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları kapsamında haklarında yürütülen soruşturma veya kovuşturma nedeniyle görevden uzaklaştırılan belediye başkanı, başkan vekili ve meclis üyeleri için geriye dönükte uygulanabilir. 15 gün içerisinde soruşturma veya kovuşturma nedeniyle görevden uzaklaştırılan belediye başkanı yerine görevlendirme yapılabilir (Belediye Kanunu, geçici madde 9).”
• “Kayyum atanan belediyelerde “bütçe ve muhasebe iş ve işlemleri valilik onayı ile defterdarlığa veya mal müdürlüğüne gördürülür. Bu belediyelerde belediye meclisi, başkanın çağrısı olmadıkça toplanamaz. Meclisin, encümenin ve komisyonların görev ve yetkileri encümen üyeleri tarafından yürütülür (Belediye Kanunu, madde 45).”
İBB'ye kayyum atanır mı?
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun gözaltına alınmasının ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne kayyum atanacak mı sorusu gündeme geldi. Yapılan operasyon terör soruşturması kapsamında olduğu için İBB'ye kayyum atanabileceği söylenebilir.
Eğer mahkeme, İmamoğlu hakkında tutuklama kararı verirse, Anayasa’nın 127. maddesi ve Belediye Kanunu’nun 45. ve 46. maddeleri gereğince görevden uzaklaştırılmaları ve yerlerine kayyum atanması gündeme gelebilir.
