CHP'den, ‘Devlet memurlarına ilişkin’ torba yasa teklifine muhalefet şerhi

 Muhalif- Ankara Özel

 CHP, ‘Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine’, ‘Yasa önerisi aşamasında başlayan yasama zaafı, TBMM’yi nitelikli yasa yapma hak ve yükümlülüğünden alıkoymaktadır’ saptamasına da yer verdiği değerlendirmelerle 91 sayfalık şerh metni yazdı. Eylemli iç tüzük ihlaline dikkat çekilen şerhte, “Komisyona sunulduğunda yürürlük ve yürütme dahil 26 maddeden oluşan kanun teklifi metnine konu ile ilgisi olmayan üç madde ve 375 sayılı KHK ile ilgili madde son dakika önergeleri ile eklenmiş, madde sayısı 30’a çıkarılmıştır” denildi.  

Anayasa aykırılıkları

CHP, ‘Kanun Teklifi metninin, 10. maddesinin, Anayasa’nın 108’inci, 12. maddesinin Anayasa’nın 129.’uncu 27. maddesinin Anayasa’nın 2. 6. 7. 8. 11. 87. ve 161, maddeleri hükümlerine aykırılığı açıkça ortadayken Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Grubumuzca vermiş olduğumuz Anayasa’ya aykırılık önergemizin kabul edilmemiş olmasının sebebi anlaşılamamıştır. Ayrıca kanun teklifi metnine son dakika önergeleri ile eklenen 15. Madde ile yapılan düzenlemenin Anayasa’nın 73 ve 104. maddelerine aykırılığı konusunda yaptığımız uyarı da dikkate alınmamıştır’.

 Kanun teklifine ilişkin şerhte yer alan bazı bölümler şöyle:  

Torba Kanun uygulamasının Anayasaya uygunluğunun sorgulanması gerekmektedir

Söz konusu 30 (8 Komisyona sunulduğunda yürürlük ve yürütme dahil 26 maddeden oluşan kanun teklifi metnine konu ile ilgisi olmayan üç madde ve 375 sayılı KHK ile ilgili madde son dakika önergeleri ile eklenmiş, madde sayısı 30’a çıkarılmıştır) maddeden oluşan mini torba kanun teklifi ile 8 ayrı Kanun ve 4 Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik yapılmaktadır.

“Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.”

Bu saptama, bu Kanun Teklifi için de geçerlidir.

Ne var ki, normatif düzenleme yapma faaliyeti, genellikle özensiz olduğu gibi, çoğu Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri vasıtasıyla tamamen TBMM dışında cereyan etmektedir.

Nitekim söz konusu kanun teklifinde yer alan 14 maddede (5, 6, 10, 11, 12, 13,

17, 18, 19, 21, 23, 26, 27 ve 28. maddelerinde) yer alan düzenlemeler daha önce Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmemesi gerektiği halde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenen hususların bilahare başvurumuz üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş olması nedeniyle bu kez kanunlarla düzenlenmesi ile ilgilidir.

8 ayrı Kanunda ve 4 Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik yapmakta olan 30 maddeden oluşan torba kanun teklifi”nin bu haliyle Anayasaya aykırı olduğu yönündeki değerlendirmemiz kabul görmemiştir.

Ayrıca teklif maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce ve maddelerin görüşülmesi sırasında; kanun teklifinin 10, 12 ve 27 maddelerinin Anayasa’ya aykırı olduğu görüşü ileri sürülmüş, ancak bu itirazımız Komisyon Başkanlık Divanınca dikkate alınmamıştır.

Ayrıca kanun teklifi metnine son dakika önergeleri ile eklenen 15. madde ile yapılan düzenlemenin Anayasa’nın 73 ve 104. maddelerine aykırılığı konusunda yaptığımız uyarı da dikkate alınmamıştır.  Devlet memurları düzenlemesinde neler var

“30 maddeden (yürürlük ve yürütme dahil) oluşan söz konusu torba kanun teklifinin, 2 maddesi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, 1 maddesi Türkiye İstatistik Kurumunu, 3 maddesi Cumhurbaşkanlığına bağlı Devlet Denetleme Kurumunu, 1 maddesi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünü, 1 maddesi Enerji Bakanlığını (Elektrik Üretim Anonim Şirketini), 1 maddesi KİT’lerde çalışan hukuk müşavirlerini, 3 maddesi Cumhurbaşkanlığında çalışan bazı unvanlı personeli, 2 maddesi TBMM’de çalışan bir kısım personeli, 2 maddesi 657 sayılı Kanuna tabi olarak sözleşmeli statüden memur kadrosuna geçenleri, 1 maddesi Belediyelerde sözleşmeli statüden memur kadrosuna geçen personeli, 1 maddesi tüm mükellefleri, 1 maddesi deprem bölgesinde mükellefiyet kaydı bulunan mükellefleri, 1 maddesi engelli vatandaşlarımızı, 3 maddesi yurtdışındaki kadrolara atanacak veya yurtdışı kuruluşlarda görevlendirecek personeli ve memur olan eşlerini, diğer maddeleri tüm kamu personelini ilgilendiren önemli düzenlemeler içermektedir.

30 maddelik Kanun Teklifinde;

-Sözleşmeli statüden memur kadrolarına geçenler için de disiplin cezası almadıkları her 8 yıl için bir kademe ilerleme hakkı getirilmesi, bunun için geçiş düzenlemesi yapılması,

-Yabancı ülkelerin resmî kurumları veya uluslararası kuruluşlarda kurumlarının muvafakati ile görev alacak memurlara aylıksız izin verilmesinde, izin verilebilecek kurumlar arasına “Cumhurbaşkanınca belirlenecek uluslararası kuruluşlar”ın da eklenmesi,

-Görevden alınan veya görev süreleri sona eren, üst kademe kamu yöneticileri ile diğer bazı kamu görevlilerinden memurluktan ayrılanlara yeniden memurluğa dönme hakkının verilmesi,

-Türkiye'nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarda görevlendirilenler ile kamu sermayeli kurum veya kuruluşların yurtdışı birimlerinde çalışanların memur olan eşlerine 3 yıla kadar aylıksız izin verilmesi,

-Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca, uzman yardımcılarının yeterlik sınavının en fazla 6 ay içinde yapılması koşulunun getirilmesi ve geçiş düzenlemesi yapılması,

-Hazine ve Maliye Bakanlığına, mücbir sebep sayılan hâllerde bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibarıyla mücbir sebep hâli ilân etme yetkisinin organize sanayi bölgesi, teknoloji geliştirme bölgesi, endüstri bölgesi, serbest bölge gibi bölgeler itibarıyla ve mükellefiyet ve vergi türü, vergilendirme ve defter tutma usulü, faaliyet konusu, sektör, aktif toplamı, öz sermaye toplamı, satış hasılatı ve çalıştırılan hizmet erbabı gibi ölçütleri de dikkate alınarak kullanılabilmesi yetkisinin verilmesi,

-Vergi Usul Kanununa göre mücbir sebep hâli ilan edilmesi durumunda, mücbir sebebin, bu durumun meydana geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen üçüncü ayın son günü itibarıyla sona ermesi, bu sürenin mücbir sebebin vukua geldiği tarihin rastladığı ayı izleyen on sekizinci ayın sonuna kadar uzatılabilmesi hususunda Hazine ve Maliye Bakanlığına yetki verilmesi,

- Hazine ve Maliye Bakanlığına, 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremler nedeniyle bu Kanunun 15 inci maddesi kapsamında mücbir sebep hali ilan edilen Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay illeri ile Gaziantep İlinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde, deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan ve 30/11/2024 tarihi itibarıyla mücbir sebep hali sona eren mükelleflerin mücbir sebep halini, 1/12/2024 tarihinden itibaren her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde bir yıla kadar uzatmaya yetki verilmesi,

-Devlet Denetleme Kurulunun Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlendiği için Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen vakıf, kooperatif ve birliklerle, bunların iştiraklerine ilişkin yetkisinin kanunla düzenlenmesi,

- Devlet Denetleme Kurulu denetçilerinin görev ve yetkilerinin Anayasa Mahkemesi Kararı gereğince yasayla düzenlenmesi,

- Devlet Denetleme Kurulu denetçilerinin görevden uzaklaştırmaya ilişkin yetkilerinin kanunla düzenlenmesi,

- 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının personel istihdamını düzenleyen maddelerinin bir kısmının Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmesinin Anayasa Mahkemesince iptal kararı doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığında personel istihdamına yönelik düzenlemelerin yapılması,

-Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığında raportör olarak görev yapanlara Cumhurbaşkanlığı raportörlüğü kadrolarına atanma olanağı sağlanması,

-Engelliler tarafından satın alınan araçlarla ilgili olarak Özel Tüketim Vergisinde yer alan istisnanın uygulanmasında Cumhurbaşkanına; istisna kapsamına girecek araçları, yerli katkı oranı, motor silindir hacmi, emisyon türü ve değerine göre topluca veya ayrı ayrı belirleme yetkisinin verilmesi,

-Belediyelerde sözleşmeli statüden memur kadrolarına geçenler için disiplin cezası almadıkları her 8 yıl için bir kademe ilerlemesi olanağı tanınması,

-Anayasa Mahkemesi’nin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenemeyecek konular kapsamında olduğu için iptal ettiği TÜİK’in gelirlerine ilişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi maddesinin kanunlaştırılması,

-Yetki kanununun amacı ile uyuşmadığı gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 703 sayılı KHK’’nın TETAŞ’ın EÜAŞ bünyesine dahil edilmesine ilişkin hükümlerinin kanun olarak yeniden düzenlenmesi,

Anayasa Mahkemesi’nin Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün gelirlerinin kamu geliri vasfında olduğu gerekçesi ile kanunla düzenlenmesi gerektiği gerekçesi ile iptal ettiği 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümlerinin, kanun olarak yeniden düzenlenmesi,

-Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı İle TBMM bünyesinde çalışan personelin ek göstergelerinin 657 sayılı kanunla uyumlulaştırılması,

-Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda üst düzey kamu yöneticilerinin atanma ve mali hakları ile görevden alınmalarında yeniden atanlarına ilişkin düzenleme yapılması,

-Maaşın esas unsuru olan tazminat ödemelerinin ödeme zamanı, usulü, hak kazanımı ve benzeri hususlarda hak sahiplerinin farklı statülerde bulunmasından kaynaklı tereddütlerin önlenmesi ve uygulamanın 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin genel sistematiğine uyumlu hâle getirilmesi,

-Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda yurtdışı teşkilatlarındaki daimi kadrolara atanma ve atanmaya ilişkin şartların kanunla düzenlenmesi,

-Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ile TBMM bünyesinde çalışan bazı personelin ek göstergelerinin kaldırılarak 657 sayılı Kanuna tabi hale getirilmesi,

-Yurtdışı daimi görevlere atanmada yeni ihdas edilen ek 41. maddeye aykırı olmayan yönetmeliklerin yürürlüklerinin devam edeceği hususunun düzenlenmesi,

-Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda KİT’lerin üst yöneticilerinin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına ilişkin düzenleme yapılması,

-Anayasa Mahkemesinin “kanunla düzenlenmesi gerektiği için” iptal ettiği Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yazılı bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının görev/yetkilerinin ilgili bakanlığın teşkilat düzenlemelerinin bir bölümünün yer aldığı Kanun Hükmünde Kararnamesine yasayla eklenmesi,

-Anayasa Mahkemesinin “kanunla düzenlenmesi gerektiği için” iptal ettiği Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde geçen Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Döner Sermayesine ilişkin hükümlerin kanun maddesi metni olarak düzenlenmesi gibi birbirinden farklı yaklaşık 60 konuda, toplam 10 (8’i Vergi uygulaması ile ilgili Kanunlarda) ayrı kanunda ve 1 Kanun Hükmünde Kararnamede ayrıntılı değişikliklerin de yer aldığı düzenlemeler.