Atlantik Meridyonel Devir Dolaşımı (AMOC), ılık suyu tropik bölgelerden kuzeye, Kuzey Atlantik'e taşıyan büyük bir okyanus akıntıları sistemi. Artan sera gazı emisyonları nedeniyle atmosfer ısındıkça, okyanus yüzeyinin altındaki katmanlar daha fazla ısı tutuyor. Bu da akımların oluşmasına neden olan dengeyi bozuyor.
Okyanus akımları değişir ve devir dolaşım sistemi çökerse, bunun iklim değişikliğini daha da tetikleyici ciddi sonuçları olacak.
Nedeni henüz tespit edilemedi
İklim modelleri, AMOC'un 1000 yıldan fazla bir süredir en zayıf noktasında olduğunu gösteriyor. Ancak zayıflamanın dolaşımdaki bir değişiklikten mi yoksa istikrar kaybından mı kaynaklandığı henüz tespit edilemedi. Nature Climate Change dergisinde yayınlanan çalışma, bu farkın hayati olduğuna dikkat çekiyor.
Potstdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü'nden Niklas Boers, "Dinamik istikrarın kaybı, AMOC'un kritik eşiğine yaklaştığını ve bunun ötesinde, geri dönülemez şekilde 'zayıf mod'a geçiş yapabileceği anlamına gelir" diyor.
Atlantik Okyanusu'nun deniz yüzeyi sıcaklığı ve tuzluluk modellerini analiz eden çalışma, geçen yüzyılda yaşanan zayıflamanın muhtemelen bir istikrar kaybıyla ilişkili olduğunu belirtiyor.
Boers'a göre bulgular, AMOC düşüşünün yalnızca bir dalgalanma veya artan sıcaklıklara doğrusal bir tepki olmadığını, aynı zamanda dolaşım sisteminin çökebileceği kritik bir eşiğin yaklaşması anlamına geldiğini gösteriyor.
Neler olabilir?
Konuya ilişkin İngiltere Met Office değerlendirmelerine göre, AMOC çökerse, Kuzey Yarımküre'nin soğumasına, Atlantik'te deniz seviyesinin yükselmesine, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki yağışlarda genel bir düşüşe ve Güney Amerika ve Afrika musonlarında ise bir kaymaya neden olacağı beklenebilir.
Var olan diğer iklim projeksiyonları ve modellemeleri AMOC'nin önümüzdeki yüzyılda zayıflayacağını ancak 2100'den önce bir çöküşü olası görmüyor.
