Antik Roma para birimlerinin yeni analizi, Romalı devlet insanı ve yazar Marcus Tullius Cicero'nun ahlaki liderliğe dair deneme yazısı Yükümlülükler Üzerine'de kısaca bahsi geçen 2 bin yıl öncesinin mali krizine yeni bir bakış sağlıyor.
Birleşik Krallık'taki Warwick Üniversitesi'nden arkeolog Kevin Butcher, "Tarihçiler uzun zamandır devlet insanı ve akademisyen (Cicero'nun) 'sikkeler savruluyordu' yazarken ne kastettiğini tartışıyordu ve kimse ne dediğini bilemiyordu ama bu şimdi bu bulmacayı çözdüğümüzü düşünüyoruz" dedi.
Araştırmacılar, MÖ. 90'dan evvel saf gümüş olan sikkelerin 5 yıl sonra yüzde 10'a varan bakır kullanılarak seyreltilmesiyle birlikte para biriminin değerinin tarihçilerin düşündüğünden çok daha fazla düştüğüne dair kanıt bulduklarını öne sürüyor.
Dr. Butcher, "Dinarın değerindeki bu önemli düşüşün ortaya çıkarılması, Cicero'nun MÖ. 86'daki para birimi krizine dair ipuçlarına yeni bir bakış sağlıyor" dedi.
Devam eden "Roma ve MÖ. 200 - MS. 64 arasında Akdeniz Sikkeleri" adlı 5 yıllık proje kapsamında yapılan araştırma, bu bölgelerdeki kadim sikkelerin alaşımını inceleyerek bulguları tarihi kayıtlarla karşılaştırıyor.
Kadim sikkelerden alınan örneklerin analizinde asgari miktarda bozan bir örnekleme tekniği kullanan bilim insanları, dinarın değerinde önemli bir düşüş olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar, dinarın saf gümüş bir sikke olmaktan çıkıp önce yüzde 95 saflığa gerilediğini, sonra tekrar değer kaybederek yüzde 90'a ve bazı sikkelerin yüzde 86 saflığa kadar düştüğünü keşfetti. Bu, para biriminde ciddi bir krize işaret ediyor.
Dr. Butcher bu durumu, "MÖ. 91'den sonraki yıllarda Roma devleti iflas tehlikesiyle karşı karşıyaydı. Romalılar, İtalya'daki kendi müttefikleriyle savaştaydı ve savaş sona erdiğinde, yani MÖ. 89'da borç krizi vardı" diye izah ediyor.
Bilim insanları, MÖ. 86 öncesinde para birimine güven krizinin başlamış olabileceğini söylese de eski Romalıların bu sorunu nasıl çözmeye çalıştığından tam emin değiller.
Dr. Butcher, "Cicero'nun kelime seçimi, tarihçilerin tam olarak ne olup bittiğini tespit edemeyeceği kadar belirsiz. Bunu yazmaktaki amacı para tarihini aydınlatmak değildi. Bu hadiseyi sadece başkalarının çalışmalarından kendine pay çıkararak kötü davranan Romalı bir magistra'nın örneği olarak göstermek için kullanıyordu" diyor.
Yeni analiz, Roma'nın bu yıllarda geçirdiği mali zorluklar sonucu MÖ. 90'da darphanedeki standartların gevşetildiğini, bunun sonucunda da madeni paranın gümüş oranının iki aşamada azaldığını ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, MÖ. 87'ye gelindiğinde sikkeye kasti biçimde yüzde 5 ila 10 oranında bakır karıştırıldığını belirtiyor.
Dr. Butcher, "Cicero'nun sözlerinin anlamı şu olabilir: Sikkenin değeri 'savruluyordu' çünkü kimse elindeki dinarın saf olup olmadığından emin olamıyordu" diyor.
Araştırmacılar, sonraki onlarca yıl boyunca, devlet Pompey ve Julius Sezar arasındaki iç savaşta bir kez daha muazzam harcamalarla karşılaşana kadar Romalıların dinarın değerini tekrar düşürmekten kaçındığını söylüyor.
