Yapılan yeni bir araştırma, koronavirüs aşısının 'yan etkileri' konusunda endişeli olan kişiler, gerçek aşı yerine plasebo verildiğinde dahi yan etkilerle karşı karşıya kaldıklarını gösterdi.
Harvard Tıp Fakültesi araştırmacılarının 45 binden fazla denek üzerinde yaptığı araştırmaya göre, koronavirüsün (Kovid-19) en yaygın olarak bilinen yan etkileri, aslında aşı yapılmasa dahi hastaların aşı yapıldığına inandıklarında da ortaya çıkıyor.
Boston merkezli Beth Israel Diyakoz Tıp Merkezi'nden uzmanlar, baş ağrısı, yorgunluk, eklem ağrıları gibi bilinen koronavirüs aşısı yan etkilerinin aşı yerine 'şeker ilacı' olarak da bilinen, tıbbi herhangi bir özelliği bulunmayan plasebo ilacın aşılanması durumunda da gözlendiğini tespit etti.
JAMA Network Open dergisinde yayınlanan araştırma makalesine göre, incelenen 45 bin denekten plasebo aşı verilenlerin yüzde 35'i, ilk doz aşıdan sonra, yüzde 32'si ise ikinci dozdan sonra koronavirüs aşısı yan etkilerini hissettiğini bildirdi.
Aşı verilen grupta önemli ölçüde yan etkiler rapor edilirken, aşı verilmeyen grupta ise ilk Kovid-19 aşı dozundan sonra sistemik yan etkilerin yüzde 76'sını ve ikinci dozdan sonra yüzde 52'sini 'nocebo tepkileri' olarak bilinen, kişinin bir durumla alakalı negatif beklentilerinin, kişiyi olumsuz etkilemesi anlamına gelen etkiler oluşturdu.
Bilim insanlarına göre aşı olma konusunda tereddüt yaşanmasına dair gerekçeler "çeşitli ve kompleks" olsa da, koronavirüsün yan etkileri konusundaki endişeler "önemli bir faktör" olarak görülmeye devam ediyor. Bilim insanları bu nedenle, toplum aşılama programlarının bu yüksek 'nocebo tepkilerini' dikkate alması gerektiğinin altını çizdi.
Harvard Tıp Fakültesi'nden Ted Kaptchuk, 'nocebo tepkileri'nin ardında yatan bilimsel faktörlere ilişkin, baş ağrısı ve yorgunluk gibi 'spesifik olmayan semptomların' koronavirüs aşısına dair yayınlanan bilgilendirme broşürlerinde aşıların tipik yan etkileri arasında olduğuna işaret etti.
Kaptchuk, şu ifadeleri kullandı:
"Kanıtlar, bu tür bilgilerin insanların aşıdan kaynaklanan yaygın sıradan hisleri yanlış ilişkilendirmesine veya insanları olumsuz olaylar hakkında bedensel duygulara karşı aşırı alert duruma sokan endişe ve gerginliğe neden olabileceğini gösteriyor."
Plasebo ve nocebo etkisi nedir?
Plasebo, kişilerin sağlık durumlarına ilişkin olumlu beklentilerinin, nosebo ise negatif beklentilerinin etkisine deniliyor. Plasebo yararlı sonuçlara, nosebo ise olumlussonuçlara oluyor.
Placebo, etkisiz bir ilaç alımında pozitif bir beklentiyle olumlu bir sonuç çıkması anlamına gelirken; nocebo etkisi, kişinin bir durumla alakalı negatif beklentilerinden olumsuz etkilemesiyle ortaya çıkıyor.
