1986'da yaşanan Çernobil felaketinin yaklaşık 200 bin kişinin doğrudan ya da dolaylı olarak ölümüne sebep olduğu düşünülüyor (Reuters)
Rus birlikleri, nükleer atıkların yer aldığı Çernobil nükleer santralini kısa süre önce ele geçirdi. Ukraynalı yetkililer bölgede radyasyon seviyesinin 16 kat arttığını söylerken, Rus tarafı bu iddiaları yalanlıyor.
Tartışma sürerken akıllara şu soru geliyor: Bölge kazara bombalansa ne olur?
Çernobil, üçü hizmet dışı bırakılmış 4 nükleer reaktöre ev sahipliği yapıyor. Bu 4. reaktör 1986'daki şiddetli patlamanın kaynağı.
Reaktör şu anda, bölgeye 2016'da yerleştirilen 36 bin tonluk çelik kalkanla korunuyor. Bunun yanı sıra bölgede kullanılmış nükleer yakıt ve ekipmandan yayılan radyoaktif atıklar yer alıyor.
Ukraynalı yetkililer bu bölgenin bombalanmasının tüm Avrupa için felaket olabileceğini söylüyor. İçişleri Bakanlığı danışmanı ve eski bakan yardımcısı Anton Gerashchenko, 24 Şubat Perşembe sabahı Facebook'ta şunları yazdı:
İşgalcilerin topçu atışları sonucunda nükleer atık depolama tesisi yok edilirse, radyoaktif toz Ukrayna, Beyaz Rusya ve AB ülkelerinin topraklarını kaplayabilir!
Öte yandan bazı uzmanlar, durumun o kadar da vahim olmadığı görüşünde. ABD merkezli Endişeli Bilim İnsanları Birliği'nin (Union of Concerned Scientists) nükleer enerji güvenliği direktörü Edwin Lyman şu ifadeleri kullandı:
Önemli miktarda radyoaktif malzemenin harekete geçmesi için reaktörü hapseden yapının kazara bombalanmasından daha fazlasının gerekeceğini düşünüyorum.
Bu arada, bölgede bir zamanlar santrali beslemek için kullanılan radyoaktif elementler, daha kararlı elementlere dönüşmeye ve bu süreçte ısı salmaya devam ediyor.
Lyman, "En ciddi endişe, kullanılmış yakıtın ıslak depolama yöntemiyle depolanması. Çünkü bu muhtemelen sahadaki en yoğun radyoaktif malzeme" diye konuştu:
Soğutmada bir aksama olursa veya suyun boşalmasını sağlayan havuzda bir çatlak varsa, o zaman bu yakıt daha da ısınabilir ve yanabilir. Muhtemelen en büyük tehdit bu.
Bilim insanı ayrıca, Ukraynalı yetkililerin bölgede şu anki radyasyon seviyesiyle ilgili endişelerini de değerlendirdi. Yetkililer askeri araçların savurduğu radyoaktif tozun tesis çevresinde radyasyon seviyesini artırdığını söylemişti.
Ancak Lyman'a göre, bölgedeki tozun türü büyük tehdit oluşturmuyor.
"Bunlar genelde o kadar hareketli olmayan malzemelerdir, yoksa çoktan uçup gitmişlerdi" diyen Lyman, sözlerini şöyle sürdürdü:
Yani muhtemelen çok uzağa dağılmayan ağır toprak parçacıkları. Ancak radyasyon seviyelerinde geçici bir artışa neden olabilir. Bu daha düşük bir olasılık ve veriler bunun doğru olup olmadığını gösterecek.
Lyman, radyasyon seviyesindeki geçici bir artışın da insan sağlığı için muhtemelen risk teşkil etmeyeceğini sözlerine ekledi.
Savaşta ölme tehdidiyle karşılaştırıldığında bunun sağlık üzerinde önemli bir etkisi olmaz.
Bunun yanı sıra bilim insanı, Çernobil üzerinde yoğunlaşan tartışmanın, nükleer santrallerin savaş dönemlerinde risk teşkil ettiğine dair önemli bir mesaj taşıdığını belirtti:
Nükleer enerji santrallerinin savaş dönemlerinde hedef olma potansiyeli, gerçekten dikkate alınması gereken bir durum.
"Ülkedeki nükleer santraller kazara vurulabilir"
Rus birliklerinin Çernobil'e girişiyle ülke genelinde nükleer tesislerin kazara vurulma olasılığı tartışma konusu olmuştu.
Ukraynalı güvenlik uzmanı Dmytro Gumenyuk, Donbas'ta yüksek hassasiyetli silahların olmadığını ve nükleer tesislerin kazara vurulma ihtimalinin yüksek olabileceğini söylemişti.
Ülkedeki toplam 4 santralde elektriğin yüzde 52'sini sağlayan 15 nükleer reaktör mevcut. Bu tesisler kuzeybatıda Khelnitsky ve Rivne ile güneyde Zaporizhzhia ve Güney Ukrayna santralleri.
Zaporizhzhia'daki tesis Donetsk'teki cephe hattından sadece 240 kilometre, Güney Ukrayna tesisi ise 260 kilometre uzakta.
Zaporizhzhia tesisinin Avrupa'nın en büyük nükleer santrali olduğu biliniyor.
Çernobil'inse Rus birliklerin Kiev'e girişini kolaylaştıracağı gerekçesiyle ele geçirildiği düşünülüyor.
