Mars’ta devasa toz fırtınalarının nasıl oluştuğu konusu bilim dünyasında uzun süredir merak ediliyordu. ABD, İspanya ve Güney Kore‘den araştırmacılar, Mars’ın yüzeyinin yaydığı ve yansıttığı kızılötesi ve görünür ışınım verilerini inceledi. Bu çalışma, Mars’ın kuzey kutbunda bir enerji fazlası oluştuğunu ortaya koydu ve bu durumun devasa toz fırtınalarının kaynağı olabileceği belirtildi.
Mars’ın enerji bütçesi
Gezegenler, güneşten enerji emerken aynı zamanda bu enerjiyi uzaya geri yayar. Bu emilen ve yayılan enerji arasındaki fark, gezegenin ışınımsal enerji bütçesi (radiative energy budget - REB) olarak adlandırılır. Houston Üniversitesi’nden fizik profesörü Liming Li, REB’nin gezegenlerin yüzey ve atmosferinin termal özelliklerini doğrudan etkilediğini ifade etti. Ancak Mars’ın REB’si hakkında çok az bilgi bulunuyordu.
Kuzey kutbunda enerji fazlası
Araştırmacılar, Mars’ın kuzey yarımküresinde ilkbahar ve yaz mevsimlerinin yaşandığı dönemlerde, kuzey enlemlerindeki alanların daha fazla enerji emdiğini ve kuzey kutbunda bir enerji fazlası oluştuğunu keşfetti. Aynı şekilde, güney yarımkürede sonbahar ve kış mevsimlerinde de enerji fazlası güneyde belirginleşiyor. Bu keşif, gezegenin enerji dengesizliklerini daha iyi anlamamıza olanak tanıdı.
Toz fırtınalarının tetikleyicisi
Çalışma, bu enerji fazlasının Mars’taki devasa toz fırtınalarını tetikleyebileceğini ortaya koydu. Güney yarımküre ısındıkça, Mars’ın ince atmosferi de ısınıyor. Bu durum, toz parçacıklarının havaya kalkmasına neden olabiliyor ve böylece küresel fırtınalar başlıyor. Bu keşif, Mars’ın iklim dinamiklerini anlamada önemli bir adım olarak kaydedildi.
