Şimşek
Bildiğiniz gibi bulutlar yer altındaki suların, okyanusların, denizlerin vb. kaynakların Güneş ışığı veya yapay enerji kaynaklarının yardımıyla buharlaşıp yer küreden uzaklaştıkça yoğunlaşması ve kümeleşmesiyle oluşur. Eğer bir bulut aşırı miktarda + (pozitif) yükle yüklüyse ve civarındaki bir bulut da aşırı miktarda – (negatif) yüklü ise, bunların arasında bir elektrik boşalması gerçekleşir.
Bu da bizim günlük hayatımızda sıkça şahit olduğumuz ama üzerinde çokça düşünmediğimiz şimşekleri oluşturur. Ayrıca bahsettiğimiz bu olay, bulut ile yeryüzü arasında da meydana gelir yani akılda kalıcı olsun diye şimşekleri yüklü iki bulut veya bulut-yeryüzü arasındaki elektrik boşalması olarak tanımlayabilirsiniz.
Burada şu soru gelebilir: “Bulutlar nasıl elektrik yükleniyor?”
Aslında bu durum tümüyle saçınıza sürttüğünüz kalemin elektrik yüklenmesi ile aynıdır. Bulutları oluşturan su molekülleri, atmosferde yol alırken diğer hava molekülleriyle sürdünürler. Bu sürtünme sonucu da statik elektrik yüklenmesi gerçekleşir.
Yıldırım
Yıldırımlar, şimşeklerin aksine sadece bulut ile yeryüzü arasında oluşur ve adından da anlaşılacağı gibi çok daha tehlikelidir. Tamam adından bazıları anlamayabilir sadece bir şakaydı… Şimşeklerde anlattığımızın aynısı yıldırımlarda da geçerlidir (yalnız burada olan yüklü bir bulut ile yeryüzü arasında gerçekleşir).
Burada da çok tuhaf şeyler olmaz sadece bulut ile yeryüzü arasında elektrik aktarımı olur, hepsi bu. Bulut ile yeryüzü arasındaki elektriksel potansiyel farkı örneklemek gerekirse, buna yaklaşık olarak 100 milyon volt diyebiliriz.
Gök Gürültüsü
Pek çoğunuzun fark ettiği gibi gök gürültüsünden önce ya şimşeğin ışığını, ya da yıldırımın çaktığını görürüz bunun nedeni tabii ki ses hızının ışık hızından çok daha yavaş olmasından kaynaklanıyor.
Şimşek ve yıldırım çaktıktan sonra bu elektrik boşalması etkisiyle, etraftaki aniden çok yüksek derecelere ısınan havanın basıncı aşırı bir şekilde artar (yaklaşık olarak normal atmosfer basıncının 50 katı) ve tabii bununla birlikte sıcaklığıda(30.000 °C ye kadar) artar.
Artan sıcaklık ile birlikte hava aşırı derecede genleşmeye başlar ve bu yüksek hızdaki genleşme sonik patlamalara neden olur. Bu sonik dalgalar bazen ödünüzü kopartan gök gürültülerini oluşturur.
Yani anlayacağınız, gök gürültüsü şimşek çakmadan gerçekleşemez. Çünkü havanın sıcaklığının artması ve hızlıca genleşmesi gerekir. Fark ettiğiniz gibi şimşek olmadan dedik çünkü bahsettiğimiz gibi yıldırım özel bir şimşek türüdür. Yani, gök gürültüsü olduğunda bu illa ki bir yere yıldırım düştüğü anlamına gelmiyor. İki bulut arasında elektrik aktarımı sonucu sadece bir şimşek çakmış da olabilir.
