Viyana merkezli Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) Türkiye Ulusal Komitesi Başkan Yardımcısı Emre Kızılkaya ve gazeteci Burak Ütücü’nün hazırladığı “Yeni Ana Akım Yükseliyor (Ve Desteğe İhtiyacı Var)” başlıklı raporda, Türkiye’de bağımsız yayıncıların ve iktidara yakın kuruluşların dijital medyadaki etkisi ayrıntılı olarak incelendi.
Medyakoridoru'nun haberine göre 68 sayfalık rapor, Türkiye’den 16 bin 104 internet kullanıcısının yer aldığı bir panele, haber konulu aramalardan toplanan 84 bin 430 satırlık Google verisine, sosyal medya platformlarında kaydedilen milyonlarca etkileşime ve 28 medya kuruluşunda görevli gazetecilerle yapılan görüşmelere dayanıyor.
"YOUTUBE'UN ALGORİTMASI DA ADİL VE ÇOĞULCU DEĞİL"
Türkiye’de bağımsız medyanın kapasitesine ve ihtiyaçlarına dair bugüne dek yapılmış en kapsamlı araştırmayı sunan raporun sonuçları özetle şöyle:
Google’ın algoritması, her gün milyonlarca okurun yaptığı en kritik aramalarda, sonuç sayfasının en üstünde çıkan 'Başlıca Haberler' adlı bölümde yüzde 90,6 oranında sadece üç yayıncıya yer veriyor.Bunlar; Hürriyet, Sabah ve Milliyet.
Google’a ait YouTube’un öneri algoritması da, bağımsız medyanın haber videolarını izleyenleri iktidar medyasının kanallarına yönlendiriyor. Buna karşın iktidar medyasının izleyicileri YouTube tarafından bir 'yankı odasında' tutuluyor, onlara bağımsız medyanın videoları önerilmiyor.
Google’ın öne çıkardığı, iktidar medyası tarafından üretilen haber görünümlü bazı içeriklerde dezenformasyon ve propagandanın sürdüğü saptandı.
Google ayrıca aldatıcı içerikleri ve tık avcılığını da cezasız bırakmayı sürdürüyor. Bir medya yöneticisinin ifadesiyle Google, bu ihlalleri yapan büyük bir internet sitesi olduğunda bunu görmezden geliyor. Küçük yayıncılar ise daha önemsiz ihlallerde bile derhal cezalandırılıyor ve Google ile iletişim kuramıyorlar."
"BAĞIMSIZ MEDYA, YENİ ANA AKIM OLMA YOLUNDA"
Rapora göre; okurların bağımsız medyaya çok daha fazla ilgi göstermesine rağmen Google algoritmaları bağımsız medyayı baskılayıp iktidar medyasına orantısız bir görünürlük ve dijital gelir avantajı sağlıyor. Raporda, Facebook'un ise "'hilekârları ve trolleri' öne çıkaran algoritmasıyla nitelikli gazeteciliği baskıladığı" savunuldu.
Dijital platformların Türkiye medyasında çoğulcu olmayan, olumsuz etkilerine karşın bağımsız gazeteciliğin de hızla büyüdüğü kaydedildi. Rapordaki bulgular şöyle:
"Parçalı yapısı nedeniyle bu kolayca görülemese bile bağımsız medyanın dijital erişimi, son dönemde iktidar medyasını yakaladı ve hatta yer yer geçmeye başladı.
Bağımsız medya geçen yıl iktidar medyasına kıyasla sosyal medya platformlarında yüzde 16 daha fazla etkileşim aldı.
Twitter’da bağımsız medya, iktidar medyasından daha geniş ve çeşitli kitlelere erişebildiği için şimdiden 'ana akım' kimliğine daha yakın bir manzara sergiliyor."
HÜRRİYET BİR YILDA 85 BİN TAKİPÇİ KAYBETTİ
Raporda, "bağımsız medya kuruluşlarının Facebook sayfalarının geçen yıl yüzde 9,6 oranında büyüdüğü" kaydedilirken, "iktidar medyasının yüzde 0,6 küçüldüğü" belirtildi. Örneğin Hürriyet’in Facebook sayfası 1 yıldan kısa bir sürede 85 bin’i aşkın takipçi kaybetti.
Bağımsız haber markalarına erişmek için Google’da arama yapan okur sayısının da iktidar medyasının 3 katına kadar çıktığı aktarılan raporda bağımsız medya kuruluşlarının zayıf yönlerine de dikkat çekilerek nitelikli gazeteciliğin gelişimi için önerilerde bulunuldu. Buna göre bağımsız medya, gençlere ve kadınlara erişimde iktidar medyasının gerisinde.
Özellikle yenilikçi gazetecilik ürün ve teknolojilerinin geliştirilmesi için yeterli kaynaklardan yoksun olan bağımsız medyanın, dayanışma ve işbirliği içinde hareket etmesi gerektiği raporda vurgulandı. Böyle bir yaklaşımın, dijital platformlarla ve hükümetle ilişkilerinde bağımsız medyanın elini güçlendireceği ifade edildi.
RAPORUN TAMAMI TANITIM TOPLANTISINDA AÇIKLANACAK
Rapor bugün TSİ 15.00’te, IPI Direktör Yardımcısı Scott Griffen’ın moderatörlüğündeki bir çevrimiçi basın toplantısında, Kızılkaya ile Ütücü tarafından Türkiye ve dünya kamuoyuna sunulacak.
BİREYSEL İZLEMEYİ KALDIRIYOR
Öte yandan Google, gelecek yıldan itibaren Chrome internet tarayıcısında bulunan mevcut web sayfası trafiğini izleme teknolojisini kaldıracağını duyurdu.
Google, artık çerezleri değiştirmek için başka teknolojiler kullanmayacağı veya Chrome'un içinde bu verilere erişmesine izin verecek özellikler oluşturmayacağı vaadinde bulundu.
Şirketten yapılan açıklamada şöyle denildi:
"İnterneti herkes için açık ve erişilebilir tutmak ve gizliliği korumak için hepimizin daha fazlasını yapması gerekiyor. Bu da yalnızca üçüncü taraf çerezlerin değil, aynı zamanda internet sayfalarında gezinirken bireyleri izlemek için kullanılan herhangi bir teknolojinin de sona erdirilmesi anlamına gelir."
Google, ABD ve Avrupa'da artan veri gizliliği standartlarını karşılamak için 2020 yılı başında çevrim içi reklamları etkinleştiren üçüncü taraf çerezlerinden kurtulacağını açıklamıştı.
Bireysel gizliliği savunan aktivistler, Google da dahil olmak üzere teknoloji şirketlerini, kullanıcılara kişiselleştirilmiş reklamlar sunabilmek için web sitelerindeki tarama kayıtlarını toplamak için çerezleri kullanmak ve ilgi alanlarına ilişkin profiller geliştirmekle eleştiriyordu.
