Trafik kazasında kaybettiği eşinin bulut bilgi işlem sağlayıcısı hesabı için dava açan kişinin talebinin istinaf mahkemesince yerinde bulunması, “Dijital Miras” ile “Mülkiyet” kavramlarını yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar, değişen teknoloji ve sosyal platformlar göz önüne alındığında, dünyada taşınır ve taşınmaz mülkiyet anlayışının dışında tutulan dijital mülkiyetin de hukuka eklenmesi gerekli olduğunu belirtiyor. Dünyada gittikçe yaygınlaşan “Youtube” ya da sosyal ağ fenomenlerinin hayatını kaybetmesi halinde bırakacağı dijital mirasın da korunması gerekli olduğu uzmanlarca ifade ediliyor.
Bilişim hukuku alanında çalışmalar yapan Avukat Rıdvan Yıldız, sosyal ağdaki popüler uygulamalarda takipçi sayıları, etkileşim ve izleyici yönlerinden bir maddi değer oluşturduğunu söyledi.
.jpg)
Yıldız, bazı kullanıcıların ciddi bedellerle kullanıcı hesaplarını devrettiğini, bu bakımdan bir piyasanın oluştuğunu belirterek, “Bu noktaya geldiğimizde sosyal ağ hesaplarının mülkiyet olarak kabul edilip edilemeyeceğini de değerlendirmek gerekmektedir. Facebook‘un kullanım şartlarını incelediğimizde '‘Hesabınızı silmeniz ya da hesabınızın kapatılması hallerinde bu şartla, aramızda bir protokol teşkil etmeyecek olup feshedilmiş sayılacak ancak aşağıda belirtilen hükümler yürürlükte kalmaya devam edecektir.’' maddesini görüyoruz.” diye konuştu.
Twitter ve Instagram‘da da buna benzer kuralların olduğuna dikkat çeken Yıldız, sosyal ağ şirketlerinin hiçbir sebep göstermeden paylaşılan içeriği reddetme ya da hesabı silme haklarını elinde bulundurduğunu, hesabın sahibine kararla ilgili bildirim yapmak zorunluluğunun olmadığını bildirdi.
Yıldız, gelişen teknolojiyle sosyal ağ hesapları ve paylaşımlarının mülkiyet sorununun gündeme geldiğini, kullanıcıların onayladıkları ve genelde okumadıkları protokollerde tüm hakların devrinin platformlara yapıldığını kaydetti.
Sosyal Hesaplar Dijital Ortamın Kalıcı İzi Oluyor
Her geçen gün temel bir değer olan, ciddi paralar kazanılan mecraların belirgin hukukunun olmamasının asla düşünülemeyeceğini söyleyen Avukat Rıdvan Yıldız, şöyle devam etti:
“Gelişen teknoloji, sosyal platformlar düşünüldüğünde şu anda taşınır ve taşınmaz olarak ayrılmış mülkiyet anlayışına üçüncü bir mülkiyet türünün ilave edilmesi ve hukuk kapsamına alınması değerlendirilmelidir. Bu üçüncü tür ise ‘dijital mülkiyet’ olarak tanımlanmalıdır. Dijital mülkiyetin taşınır ya da taşınmaz mülkiyetinin alt başlığı olamayacağı açık. Milyonlarca insan sosyal ağ platformlarında, bloglar’da içerik oluşturuyor. Youtube, Facebook ve diğer platformların bazıları kendi belirledikleri kurallar çerçevesinde kullanıcılara ödeme yapıyor.
Ancak bu ödemelerin ne kadar adil olduğu tartışmaya açık. Bugün dijital mülkiyet ya da dijital ekonomi konularını ele almaya başlamamız gerekmektedir. Her geçen gün bu platformların dijital oligarşiye dönüştüğü, az kişiye iş imkanı sağlamalarına rağmen büyük gelirler sağlamış olduğu görülüyor. Gelir dağılımındaki adaletsizliği arttıran platformlara karşı dijital emeği gözeten, gelir paylaşımı amaçlayan platformları gündemimize şimdiden almamız gerekmektedir.”
Bu sebeple dijital mülkiyetin mirası konusunun gündeme gelmesi gerekli olduğunu vurgulayan Yıldız, Facebook’un vefat durumunda hesaba varis atama uygulamasının bulunduğunu bildirdi.
Avukat Rıdvan Yıldız, “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu” kapsamındaki hakların miras yolu ile geçebildiğini hatırlatarak, “Özellikle sosyal ağ hesaplarının kullanılması ve telif hakları konuları kullanıcıların ölümü durumunda önem arz edecek. Örneğin Youtuber’ların vefatları halinde oluşturdukları içerikler izlenmeye devam ettikçe kazanç getirmeye devam edecek. Peki bu durumda bu kazançlar mirasçılara nasıl geçecek, mirasçılar buradan nasıl hak talep edebilecekler? Bunların çok net olarak belirlenmesi gerekir.” ifadelerini kullandı.
Bu tür hesapların marka değerinin olduğunu dile getiren Yıldız, ancak sosyal ağ protokollerinde tüm hakların platformlara geçecek şekilde tanzim edildiğini belirtti.
Yıldız, sosyal ağ hesaplarının gerekçesiz bir biçimde kapatıldığında itiraz edilebildiğini kaydederek, “Ancak Amerika seçim sürecinde de görmüş olduğumuz gibi Amerika Başkanı Donald Trump‘ın Twitter hesabının kapatılma ihtimali bile konuşulmuştu. Bu derece etkili bir hak sahibi olan platformlardan bahsediyoruz. Bizim acilen kullanıcı haklarını güçlendirmemiz gerekmektedir.” dedi.
Ölen Kişilerin Dijital Mirasları N’olacak?
Kendisini “Youtuber“, “İnfluencer” veya “Sosyal Ağ Fenomeni” olarak dile getiren birinin hayatını kaybetmesi halinde mirasçısının gelirini tespit edebileceği bir yöntemin olmadığını söyleyen Yıldız, sosyal ağ platformlarının “ölü hesap” gerekçesi ile milyonlarca takipçi’li sayfaları hemen kapatabileceğini belirtti.
Avukat Rıdvan Yıldız, bu noktada mirasçının izleyeceği yöntemlerin çok belirsiz olduğunu kaydederek, “Vefat eden bir Youtuber ya da fenomenlerin hesabının kim tarafından kullanıldığı noter ya da diğer fotoğrafı kanallardan tespit ettirilebilir ancak platformlar bazı gerekçelerle bunu yine kapatabilirler. İtiraz ettiğinizde de kabul edilmeyebilir.” değerlendirmesinde bulundu..
Sosyal medya platformlarının kararlarının sorgulanamaz olmasının onlara çok büyük güç sağlamış olduğunu, bu sebeple dijital hakların mirasçılarına geçişinin çok basit olmayacağını anlatan Yıldız, bu konu da yasal şartlara ihtiyaç olduğunu ifade etti. Yıldız, bu düzenlemelerin dünyadaki bazı etkin kurum, kuruluş ve birliklerin iş birliğiyle yapılabileceğini, platformlardaki telif hakları hassasiyetinin bu konu da gösterilmediğini söyledi.
