Deve, bilimsel adıyla Camelus dromedarius, Kuzey ve Doğu Afrika, Arap Yarımadası ve İran'ın kurak ve yarı kurak bölgelerinde yaşayan önemli besi hayvanlarıdır ve milyonlarca insanın temel ihtiyaçlarını karşılamaya devam etmektedir. Arap Yarımadası'nda 3.000 ila 6.000 yıl önce evcilleştirildiği düşünülen deve, yük hayvanı olarak, binicilik ve spor yapmak, süt, et ve barınak üretmek için kullanılmış ve günümüzde de aynı amaçlarla kullanılmaktadır.
Tek hörgüçlü deve veya Hecin devesi, çöl ortamına inanılmaz derecede iyi adapte olmuştur, suya erişim olmadan haftalarca dayanabilir. Çok iyi gelişmiş olan böbreği, devenin yüksek konsantrasyonda idrar üretmesini ve suyun asla boşa gitmemesini sağlar.
Artan çölleşme ve iklim değişikliği nedeniyle, develerin adaptasyonlarına ilgi yeniden artmaya başladı. Ayrıca, gelişmiş laboratuvar teknikleri, bu adaptasyonların altında yatan genetik mekanizmaları daha rahat incelemeye izin veriyor. Bugüne kadar, develerin böbreğinde dehidrasyonla baş etmede rol oynayan genlerin serbestçe erişilebilen, kapsamlı bir çalışma yoktu. Bu proje ise, Bristol Üniversitesi'ndeki Profesör David Murphy'nin Laboratuvarı ile Birleşik Arap Emirlikleri Üniversitesi'ndeki Profesör Abdu Adem'in Laboratuvarı arasında verimli bir işbirliğinin başlamasıyla 2015 yılında doğdu.
Ekip, dehidratasyon ve rehidrasyon sonucunda deve böbreğinde binlerce genin nasıl değiştiğini analiz etti ve böbrekteki kolesterol miktarının su koruma sürecinde rolü olduğunu öne sürdü. Bu sonuçları daha da doğrulamak için farklı teknikler kullandılar. Bristol Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden baş yazarlar Fernando Alviral Iraizoz ve Benjamin T. Gillard şunları söyledi:
Böbrek hücrelerinin zarındaki kolesterol miktarındaki azalma, çözünen maddelerin ve suyun böbreğin farklı bölümlerinde hareketini kolaylaştıracaktır. Suyu verimli bir şekilde geri emmek ve yüksek konsantrasyonda idrar üretmek için gerekli olan bu işlem, böylece su kaybını önler.
Bildiğimiz kadarıyla bu çalışma, kolesterol seviyesinin böbrekte su tasarrufu ile doğrudan ilişkili olduğunu gösteren ilk araştırmadır. Çalışmamızda, lipitlerin, diğer türler üzerinde çalışırken de önemli olabilecek yeni bir rolünü tanımlamış oluyoruz.
Makalenin hakemlerinden birinin de belirttiği gibi ekip, iklim değişikliği bağlamında çok değerli olan ve bu nedenle bilim insanlarının dehidrasyon sürecinde su kontrol mekanizmalarını anlamalarına yardımcı olacak muazzam bir bilgi kaynağı sunuyor. Bu araştırmanın yayınlanmasının ardından ekip, şimdi deve beyninin aynı uyaranlara nasıl tepki verdiğine, jerboa ve zeytin faresi gibi diğer türlerin çöllerdeki yaşama nasıl uyum sağladığını araştırıyor.
KAYNAK: Evrim Ağacı / Sude Akman
