Kabil'in düşmesi ve 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin ülkeyi terk etmesi sonrası Taliban'ın ülkeyi yeniden kontrol altına almasının ardından Afganistan'ın Herat kentinde kız öğrenciler, birinci sınıftan altıncı sınıfa kadar eğitimlerine devam ediyor. ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilmesiyle başlayan sürecin ardından başkent Kabil'i kuşatan Taliban, kenti çatışmasız şekilde kontrolüne almıştı.
Afganistan'da kadınların Taliban endişesi: "Kız çocuklarının eğitim güvencesi tehdit altında"
ABD ve NATO üyesi diğer ülkelerin askerlerinin Afganistan'dan çekilme süreci devam ediyor. BBC, üç farklı kuşaktan üç kadınla geleceğe dair endişelerini konuştu. Biri öğretim üyesi, diğer ikisi öğrenci üç kadın, Koronavirüs salgını sürecinde eğitim alanındaki dijital eşitsizliğin yanı sıra cinsiyet eşitsizliği, kültürel ve çatışmadan kaynaklı sorunlarla da baş etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.
Şahla Fareed, kitaplarını saklamak ve gizli bir okul için plan yapmak durumunda ilk kez kalmadığını söylüyor.
Şahla ve Afganistan'daki birçok kadın, kız çocuklarının eğitim güvencesinin yeniden tehdit altında olduğunu vurguluyor.
Öğretim üyesi
Şahla, Kabil Üniversitesi'nde öğretim üyesi. Pandemi sırasında da internet üzerinden ders vermeye devam ettiğini, ama öğrencilerinin çoğunun bu konuda sıkıntı yaşadığını belirtiyor.
"Kız öğrencilerin çoğunun ne akıllı telefonu var ne de aileleri interneti kullanmalarına izin veriyor. Ailenin erkek üyelerinden birinin telefonunu kullananlar da ders sırasında yakın takip altında."
Ama kadınların tek sorunu dijital alandaki eşitsizlik değil.
Afganistan'da hükümet ile Taliban arasındaki çatışma süreci kritik bir dönemden geçiyor.
ABD'nin önderliğindeki NATO askerleri ülkeden çekilmeye devam ederken, Taliban'ın yeniden güç kazanmasından korkuluyor.
Son aylarda Taliban kontrolü altındaki topraklar genişledi. Taliban daha önce kız çocuklarının okula gitmesini, kadınların çalışmasını veya yanlarında aileden bir erkek olmadan evden çıkmasını yasaklamıştı.
Taliban kız çocuklarının eğitimine artık karşı olmadığını söylüyor. BBC'ye konuşan sözcü Zabihullah Mücahit, "Erkekler gibi kadınların da eğitim alması önemli. Ama kadınlar için özel güvenli eğitim ortamları olmalı ve kadın öğretmenler eğitim vermeli" diyordu.
Ancak Şahla da dahil olmak üzere pek çok kadın hakları savunucusu açısından, kadınların eğitimine yeniden engel olunabileceği konusunda büyük endişe var.
60'lı yaşlarda olan Şahla, 1970'lerde Afganistan'ın tümü Taliban'ın kontrolü altındayken kızlar için gizli bir okul açtığından söz ediyor.
9-10 yaşlarındaki kız öğrencilerin çoğunun, geleneksel mavi burkalarını giyinmiş halde geldiklerini ve İngilizce kitaplarını din kitaplarının arasında sakladıklarını anlatıyor.
Evinin arka bahçesinde kurduğu çadırın altında Şahla küçük bir kara tahtada ders veriyormuş.
"Okula 20 kız öğrenci başlamış ama sadece ikisi bitirmişti. Onlar da kendi kızlarımdı" diyerek kız çocuklarının ders çalışmasını sağlamanın zorluklarını anlatıyor.
Taliban sık sık evinde arama yapar, gizli okuldan bir iz var mı diye bakarmış; ama sadece bir kez kapatabilmişler. "Geçici olarak" diye ekliyor Şahla.
50 yıl sonra yeniden benzer bir okul açması gerekebilir diye şimdiden kitap toplamaya başlayan Şahla bundan büyük üzüntü duyduğunu söylüyor.
