'Altın vizeler' varlıklı insanlara, çoğu zaman o ülkede yaşamak zorunda bile kalmadan, ikamet hakkını 'satın alma' fırsatı sunuyor.
Brexit sonrası 'altın pasaport'ların popülaritesi Avrupa Birliği'nde daha da arttı.
Pasaport firması Get Golden Visa, son raporunda 2022'nin "şimdiye kadarki en yoğun yıl" olacağını öngörmüştü.
Peki bu altın vize planları tam olarak nedir ve AB neden bu uygulamalara güvenlik gerekçesiyle son vermek istiyor?
Altın vize nedir, hangi ülkeler altın pasaport veriyor?
Yatırım karşılığı alınan vatandaşlıkla serbest dolaşım, oturum, çalışma ve oy kullanma gibi herhangi bir AB ülkesi vatandaşının sahip olduğu haklardan faydalanılabiliniyor.
AB'de hala altın pasaport veren sadece birkaç ülke var. Bu ülkelerden biri de Malta. Burada minimum yatırım tutarı 690 bin eurodan başlıyor ve 12 ila 36 ay arasında vatandaşlık sunuyor.
Malta dışında Portekiz, İtalya, Yunanistan ve İrlanda gibi ülkeler hala yatırım karşılığı vatandaşlık veren ülkelerden.
Bulgaristan ve Kıbrıs altın vize uygulamasına son verdi. Portekiz ise bu uygulamayı sonlandırma aşamasında.
Yunanistan'dan bu yolla vatandaşlık nasıl alınıyor?
Örneğin Yunanistan. Yunanistan, ikamet izni almak için en hızlı süreçlerden birine sahip. Uygun niteliklere sahip yabancılar başvurduktan sonra 60 gün içinde izin alabiliyor.
Ülkede bu haktan yararlanmak için minimum yatırım miktarı 500 bin euroya yükseltildi.
Altın vize sahiplerinin vizelerini korumak için Yunanistan'da kalmaları gerekmiyor.
Ülkede 2021 yılı sonuna kadar yatırım yoluyla ikamet için 9 bin 500 başvuru yapıldı ve bu rakam Avrupa'daki en yüksek rakamlardan biri oldu
Programlar nasıl çalışıyor?
Yatırımcılar belirli miktarda bir parayı söz konusu ülkede bir gayrimenkule ya da başka bir alana yatırdıktan sonra pasaport sürecini başlatabiliyor. Bazı ülkelerde bu süreç hızlandırılabiliyor.
Bu ülkelerde fiziksel olarak bulunmak gerekmiyor. Oturum hakları da benzer sistemlerle çalışıyor.
Sorun nereden kaynaklanıyor?
Avrupa Birliği herhangi birinin bir ülkeden vatandaşlık almasının sadece o ülkeyi değil birlikteki tüm üye ülkeleri etkilediğini belirtiyor. Çünkü bir ülke vatandaşı istediği zaman bir başka ülkeye taşınabiliyor ve oraya yerleşip çalışabiliyor.
Bu uygulamaya karşı çıkan bazı AP milletvekilleri vatandaşlığın bir emtia olmadığını ve allınıp satılmaması gerektiğini belirtiyor.
Avrupa Komisyonu vatandaşlık verilmesi sırasında yapılan güvenlik taramasının yeterince sıkı olmadığına dikkat çekiyor.
Ayrıca uygulamanın kara para aklama ve vergi kaçırma gibi kanuni olmayan işlere de kapı araladığı iddialar arasında bulunuyor.
Oturum izinleri ile ilgili eleştiriler ise yine güvenlik taramalarının yetersizliği ve uzun vadede yine vatandaşlığa imkan tanımasına odaklanıyor. Beş yılın ardından daimi oturum izni olanlar vatandaşlığa başvurabiliyor.
AB'den 'parayla vatandaşlık vermeye son verin' uyarısı
Bu yılın başlarında Avrupa Komisyonu, AB hükümetlerine, yatırımcılara vatandaşlık satma uygulamasını durdurmaları çağrısında bulundu.
Ukrayna savaşının ardından bu programların bir güvenlik riski oluşturabileceğine dair endişeler de arttı.
Brüksel ayrıca ülkelere, savaş nedeniyle yaptırım uygulanan kişilerin kendi verdikleri altın pasaport ya da vizeye sahip olup olmadıklarını iki kez kontrol etmeleri çağrısında bulundu.
Şubat ayında Birleşik Krallık hükümeti, zengin yabancı uyrukluların servetlerinin bir kısmını yanlarında getirmeleri karşılığında ülkeye yerleşmelerine olanak tanıyan altın vize uygulamasını kaldırdı. Bu uygulamaya son verme kararı, Rusya'dan gelen "kirli parayı engelleme" hamlesinin bir parçası olarak alındı.
Ekim 2022'de Avrupa Komisyonu, AB'ye girmek isteyen Arnavutluk'a "yatırımcılara yönelik vatandaşlık programını (altın pasaport) yürürlüğe koymaktan kaçınması" çağrısında bulundu.
Komisyon bir raporunda böyle bir planın "güvenlik, kara para aklama, vergi kaçakçılığı, terörün finansmanı, yolsuzluk ve organize suçların ülkeye sızması açısından risk oluşturacağı ve AB normlarıyla bağdaşmayacağı" uyarısında bulundu.
Yine ekim ayında Avrupa Komisyonu, altın pasaport riskleri nedeniyle Vanuatu'nun vize muafiyeti anlaşmasının askıya alınmasını önerdi. Zira söz konusu anlaşma üçüncü ülke vatandaşlarının Vanuatu vatandaşlığı kazanmalarına ve bu sayede Schengen bölgesi ülkelerine vizesiz giriş yapmalarına olanak sağlıyor.
