Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) 2024 raporu, bu yıl kaydedilen gazeteci cinayetlerinin yarısının çatışma bölgelerinde yoğunlaştığına dikkat çekerken habercilere yönelik saldırılarda endişe verici bir artışı ortaya koyuyor.
Gazze, 2024 yılında dünyanın en tehlikeli bölgesi ve son beş yılda görev başında öldürülen gazeteci sayısının en yüksek olduğu bölge haline geldi. Ekim 2023’ten bu yana, en az 35’i yaptıkları iş çerçevesinde hedef olmak üzere 145’ten fazla gazeteci İsrail ordusunca öldürüldü.
Diğer yandan, dünya hapishanelerinde tutulan gazetecilerin sayısı da, geçen yıla göre yüzde 7’lik bir artışla 550’yi buldu. Genellikle hükümetler veya silahlı gruplarca tam bir cezasızlıkla girişilen bu şiddet, acil bir müdahaleyi zorunlu kılıyor. RSF, gazetecilerin ve gazeteciliğin korunması için acilen harekete geçilmesi çağrısında bulunuyor.
Türkiye: Tutuklamanın yerini adli kontrol ve online sansür aldı
RSF Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu da, bilançoyla ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye’de tutuklu gazeteci sayısında 2024’te kayda değer bir düşüş yaşandığını belirtti ancak uyardı:
“Düşüş gösteren tutuklu gazeteci sayısı, Türkiye’de adli kontrolün hızla yaygınlaşması gibi habercilerin hareket özgürlüğü ve zihinlerini teslim almaya dönük antidemokratik başka bir pratiğin varlığını gizlememelidir. Nitekim, susturma girişimlerinin ve haberlerin etkisiz kılınmasının yolu olarak, belki de tutuklamanın yerine geçecek tarzda, neredeyse sistematik endişe verici bir online sansür pratiğini gözlemliyoruz.”
Bruttin: Bize haber verenleri korumak, gerçeği korumaktır
RSF Genel Direktörü Thibaut Bruttin, söz konusu vahim gidişatın önüne geçilmesi için, mücadele kadar yurttaş duyarlılığının da zorunlu olduğunu bildirdi.
Bruttin, yıllık bilançonun yayımı dolayısıyla yaptığı açıklamada, “Gazeteciler ölmüyor, öldürülüyorlar; hapiste değiller, rejimler onları içeri atıyor; kaybolmadılar, kaçırıldılar. Genellikle hükümetler ya da silahlı gruplarca düzenlenen bu suçlar, uluslararası hukuku hiçe saymakla birlikte çoğu zaman cezasız da kalıyor. Olayların gidişatını değiştirmeli ve vatandaşlar olarak kendimize, gazetecilerin bizim için, bizi bilgilendirmek için öldüğünü hatırlatmalıyız. Saymaya, adını koymaya ve kınamaya, soruşturmaya ve adaletin yerini bulmasını sağlamaya devam etmeliyiz. Kadercilik üstün gelemez. Bizi bilgilendirenleri korumak, gerçeği korumaktır” dedi.
Öldürülen gazetecilerin 3’te 1’ini İsrail ordusu öldürdü
• Acı rekor: Öldürülen 54 gazetecinden 31’i çatışma bölgelerinde yaşamını yitirdi
Dünya genelinde, Orta Doğu, Irak, Sudan, Myanmar ve Ukrayna gibi çatışma bölgelerinde haber yaparken öldürülen gazetecilerin sayısı son beş yılın en yüksek seviyesine (yüzde 57,4) ulaştı.
• Gazze: Gazeteciler için dünyanın en tehlikeli bölgesi
RSF’nin bugüne kadar edindiği bilgilere göre, 2024 yılında görev başında öldürülen gazetecilerin üçte biri Gazze Şeridi’nde İsrail ordusunca öldürüldü.
Filistin, gazeteciler için en tehlikeli ülke olup, son beş yılda en fazla gazeteci ölümünün yaşandığı ülke olmuştur. Bugüne kadarki bilgilerimize göre, Ekim 2023’ten beri İsrail tarafından 145’ten fazla gazeteci öldürüldü; bunların en az 35’i görev başında hedef alındı veya öldürüldü.
RSF, hedef göstermeyi kınamak için gazetecilerin ölümlerini araştırmaya sürüyor ve İsrail’in gazetecilere karşı işlediği savaş suçları için Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (ICC) dört şikayette bulundu.
• Asya: Gazeteciler için en tehlikeli ikinci bölge
Yedi gazetecinin öldürüldüğü Pakistan’da ve eylemleri izlerken beş habercinin yaşamını yitirdiği Bangladeş’teki durum sebebiyle Asya kıtası, 2024 yılında en fazla medya çalışanının öldürüldüğü ikinci bölge haline geldi.
550 gazeteci tutuklandı
• Gazeteci tutuklamada artış
2024’te tutuklu gazeteci sayısındaki artış (+%7,2) özellikle Rusya (+8) ve İsrail’deki (+17) yeni tutuklamalardan kaynaklanıyor.
• İsrail gazeteciler için dünyanın en büyük üçüncü hapishanesi
İsrail, Ekim 2023’te Gazze’de savaşın başlamasından beri açık ara en fazla gazeteciyi hapseden ülkesi.
• Gazeteci tutuklamalarının yoğun olduğu 4 ülke
Dünyanın en büyük dört hapishanesi - Çin (11’i Hong Kong’da olmak üzere toplam 124), Myanmar (61), İsrail (41) ve Belarus (40) - dünyadaki tutuklu bulunan her iki gazeteciden en az birini barındırıyor.
• 250 yıl hapis, gazetecilere biçilen toplam ceza
Bir baskı aracı olarak tutuklamaya, özellikle Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığına ve İsrail’in Gazze’deki saldırısında gözlemleniyor. Rusya, hapishanelerini bağımsız Rus (38) ve Ukraynalı sesleri (19) bastırmak için kullanıyor.
RSF, 2024 Bilançosu’nda 95 kayıp habercinin tespit edildiğini, rehin tutulan 55 gazetecinin yüzde 70’inin de Suriye’de tutulduğunu duyurdu.
RSF Barometresine gerçek zamanlı erişim
RSF bölge temsilcileri ve muhabirlerinin devamlı güncellediği ihlal mağduru (öldürülen, gözaltına alınan, rehin tutulan, kayıp) gazetecilere ilişkin bilgilere RSF’nin çevrimiçi barometresinde erişebilirsiniz.
Metodoloji
RSF, 1995 yılından bu yana, yayınlandığı yılın 1 Ocak ve 1 Aralık tarihleri arasında derlenen kesin verilerden hareketle, gazetecilere yönelik ihlallere ilişkin yıllık bir rapor hazırlıyor. Raporun 2024 yılı toplam sayısına, profesyonel ve profesyonel olmayan gazetecilerin yanı sıra medya çalışanları da dahildir. RSF, bir gazetecinin gözaltına alınması, kaçırılması, kaybolması veya ölümünün doğrudan mesleğini icra etmesinin bir sonucu olduğunu kesin olarak veya en azından çok güçlü bir varsayımla ifade etmemizi sağlayan bilgileri titizlikle topluyor. Bu metodoloji, başka kuruluşların istatistikleriyle aradaki farkları açıklayabilir.
