Taliban Yönetimi, ABD’nin yeni hükümete getirdiği sınırlamalar yüzünden WhatsApp ile bir kedi-fare oyunu içerisine sıkışıp kalmış durumda.
Yaklaşık iki ay önce, Taliban güvenlik ekibinin subaylarından bir grup Afganistan’ın başkentinin ücra taraflarında bir İslam Devleti sığınağına baskın düzenlemek için toplandılar. Operasyon saati yaklaştıkça, liderleri Habib Rahman İnqayad hedefin kesin yerini öğrenebilmek için telaş içerisindeydi; ekip arkadaşlarının telefonunu alarak, ona hedefin konumunu attıklarını söyleyen üstlerini aradı.
Ancak tek bir sorunları vardı: WhatsApp Amerikan yaptırımlarına uymak adına, Inqayad’ın hesabını engellemişti.
Bunu yaşayan yalnızca Inqayad değildi. Geçtiğimiz aylarda, Taliban yetkililerinden WhatsApp hesaplarının yasaklandığı veya geçici olarak devre dışı bırakıldığı hakkında gelen şikayetler yaygınlaştı ve bu kesintiler, mesajlaşma platformunun nasıl Taliban'ın yeni oluşan hükümetinin bel kemiği haline geldiğini anlaşılır duruma getirdi.
Amerika Birleşik Devletleri uzun zamandan beri Taliban’a gelen her türlü desteği detaylı bir şekilde inceliyordu. Bunun sonucunda, Meta’nın sahibi olduğu WhatsApp; grup isimlerini, açıklamalarını ve grup profil fotoğraflarını tarayarak Taliban bünyesindeki kullanıcıları tanımlıyor ve hesaplarını engelliyor.
Ancak son iki yıldan beri, Taliban’ın WhatsApp’a olan bağlılığı, ABD önderliğindeki savaşın sona ermesiyle birlikte Afganistan genelinde akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması ve 4G ağlarının gelişmesiyle giderek arttı. Taliban’ın kontrolü ele alması ve yönetime yerleşmesiyle beraber, yönetimlerinin iç bürokrasi işleri de daha organize bir hal aldı – bütün bu organizasyonun merkezinde WhatsApp vardı.
Devlet departmanları WhatsApp gruplarını çalışanlar arasında bilgi dağıtımını sağlamak amacıyla kullanıyorlar. Yetkililer gazetecilere açıklamaları dağıtmak ve resmi tebliğleri bakanlıklar arasında iletmek için diğer gruplara güveniyor. Güvenlik güçleri İslam Devleti hücreleri, suçlu ağları ve direniş savaşçılarına planlayacakları baskınları telefonlarından koordine ediyor.
Taliban yönetiminden bir polis sözcüsü Shir Ahmad Burhani uygulamanın önemini “WhatsApp bizim için çok önemli – benim bütün işim ona dayanıyor” diyerek ifade etti. Burhani, Afganistan’ın kuzeyindeki polise “Eğer WhatsApp olmasaydı, bizim bütün idari ve idare dışı işlerimiz felç olurdu” dedi.
Taliban iktidarı ele geçirdiğinden beri, grubun safları arasında WhatsApp'ın popülaritesi ve erişilebilirliği hızla arttı. Eski Taliban savaşçıları akıllı telefonlarını günün her saati kullanmaya başladılar, artık Batılı güçlerin insansız hava saldırılarında onları izlemek veya hedef almak için sinyali kullanabileceklerinden korkmadılar.
Taliban üyesi 21 yaşındaki Muhammad Arif Omid ilk telefonunu dört yıl önce aldı; “Dağlarda yaşıyorduk – şehirlerin içindeki mağazalara gidip kendimize bir telefon veya SIM kart alamıyorduk” dedi. Bunun yerine Taliban üyelerinin ikinci el satıcıların izini sürmesi ya da akrabalarına onlar için alışveriş yapmaları için para vermeleri gerekiyordu. Bugünlerde güzel bir akıllı telefon ve veri planı almanın her zamankinden daha kolay olduğunu söylüyor.
Ancak hesapları kapatmaya yönelik olan kedi-fare oyunu, Taliban yönetimindeki yetkililer için bir baş ağrısı haline gelmiş durumda - neredeyse her gün, liderlik ettikleri hükümetin dünya sahnesinde dışlandığını hatırlatan bir hareket olarak karşılarına çıkıyor.
Hiçbir yabancı hükümet, Afganistan'daki Taliban yönetimini resmen tanımadı. ABD hükümetinin Afgan merkez bankasına ait milyarlarca dolarlık varlığı dondurması ekonomiyi zora soktu. Seyahat yasakları, Taliban liderlerini yurtdışındaki bazı ileri gelenlerle görüşmekten alıkoydu. Twitter ve YouTube gibi bazı sosyal medya platformları, yaptırımları daha gevşek yorumlamış ve Taliban üyelerinin kendi platformlarını kullanmalarına izin vermiş gibi görünüyor, ancak ülkenin en popüler mesajlaşma uygulaması teknik olarak yasak.
Yine de hesapları kapatılan birçok kişi yeni SIM kartlar satın alarak ve yeni hesaplar açarak geçici çözümler buldu ve yasağı daha çok bir köşe kapmaca oyununa dönüştürdü.
