Geçen yılın başında 1 dolar 7,40 iken 29 Mart 2022 itibarıyla 1 dolar 14,84 TL'ye kadar ulaştı. Ekonomistlerin tahminlerine göre yıl sonunda doların 20 TL'ye kadar ulaşması bekleniyor.
Son dönemde Türkiye gündemini işgal eden dolar-TL kuru, geçmiş yıllarda da çoğu zaman kendinden söz ettirdi fakat kimi zaman istikrarlı bir şekilde ilerledi. İşte dolar-TL kurunun 1923'ten bu yana serüveni:
Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında dolar 1,68-1,95 arasındaydı.
1930'a kadar Türk lirasının değeri arz ve talep dalgalanmalarına bırakılmıştı. Lozan Antlaşması nedeniyle beş yıl süreyle gümrük politikaları uygulanamadığı için devlet ithalat kısıtlamasına uğramıştı. Bunun olumsuz etkileri olmasına rağmen Türk lirası fazla değer kaybetmemişti.
1929'daki Dünya Ekonomik Buhranı bir istikrarsızlığa neden olduğu için hükûmetlerin önlemler aldığı bu dönemde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu ve Türk lirasının değeri üzerinden düzenlemeler yapıldı.
Cumhuriyetin ilk yıllarında dolar ve TL'nin seyri:
1923 1.68
1924 1.88
1925 1.88
1926 1.83
1927 1.91
1928 1.94
1929 1.95
1930 2.12
1931 2.12
1932 2.12
1933 2.12
1934 1.71
1935 1.33
1936 1.26
1937 1.26
1938 1.26
1945 1.8
Türkiye'nin ilk yüksek oranlı devalüasyonu 1946'da yaşandı.
1930'larda ekonomide devletçilik hakimdi, sıkı kambiyo kontrolleri uygulanıyordu. II. Dünya Davaşı'nın etkileri nedeniyle ekonomide liberalleşme teşvik edildi. 7 Eylül 1946'da alınan kararlarla Türk lirasının değeri yaklaşık %40 düşürüldü. 1 ABD doları 1,3 TL'den 2,8 TL seviyesine yükseldi.
1946 2.8
1950 2.8
1951 2.8
1952 2.8
1953 2.8
1954 2.8
1955 2.8
1956 2.8
1957 2.8
Türkiye'nin IMF'yle tanışması 1958'de oldu
ABD ve Sovyetler Birliği'nin arasındaki gerilim nedeniyle dünyada bir kamplaşma mevcuttu. Türkiye, Kore Savaşı'na katılarak Batı bloğunda olmayı tercih etti. Bunun üzerine ABD'nin ekonomik yardımlarının da etkisiyle 1950'lerin ilk yarısında yüksek büyüme oranları yakalandı.
Daha sonra bu olumlu koşullar tersine döndü. Dış borçların fazla olmasının da etkisiyle hayatımıza IMF girdi. İstikrar programı nedeniyle 1 dolar 9 TL'ye eşitlendi.
1958 2.8
1959 2.8
1960 5.11
1961 9
1962 9
1963 9
1964 9
1965 9
1966 9
1967 9
1968 9
1969 9
60'lı yıllar planlı kalkınma dönemi olarak geçti fakat 70'ler ve sonrasında ekonomik istikrarsızlıklar en yüksek seviyede yaşandı
1970'te 1 dolar 15 TL'ye eşitlendi. Ülkedeki şiddet olaylarında ve çeşitli ürünler için girilen kuyruklarda artış görüldü. Kıbrıs Harekâtı'nın ardından gelen amborgonun da etkisiyle 1 dolar 47 TL oldu.
1979'da yaşanan İran-Irak Savaşı'nın 2. Petrol Krizi'ni tetiklemesi Türkiye'yi de etkiledi. 24 Ocak 1980 Kararları ile birlikte ithal ikameci modelden ihracata dönük büyüme modeline geçiş yapıldı. Bu yeni modelde döviz kuru değişken olacak ve ardından serbestleşmeye geçilecekti, bu doğrultuda 1 dolar 70 TL'ye çıkarıldı. TL'nin dış değeri, doların piyasadaki değeri izlenerek günlük olarak ilan edilmeye başlandı.
1970 11.34
1971 14.83
1975 14.3
1976 15.86
1977 17.82
1978 24.05
1979 30.75
1980 75.12
1980'den sonra sabit kur rejiminden vazgeçildi ve Merkez Bankası'nın, piyasaya müdahale ederek kuru etkileyebildiği dalgalı kur rejimine geçildi
Bu sayede yüksek oranlı devalüasyonlar sona erdi fakat sonraki yıllarda yaşanan kriz dönemlerinde kurda yüksek değişimler yaşandı. 6 Nisan 1994'te Türk lirası %28, 7 Nisan'da ise %20 değer kaybetti. 2001 krizinde dolar 685 bin TL'den 957 bin TL'ye çıktı ve ekonomi %6'ya yakın daraldı.
1981 110.25
1982 160.85
1983 223.95
1984 364.35
1985 519.52
1986 669.43
1987 856.23
1988 1.425
1989 2.12
1990 2.606
1991 4.175
1992 6.874
1993 11.035
1994 29.788
1995 45.738
1996 81.386
1997 152.071
1998 260.974
1999 420.126
2000 623.704
2001 1.225
2002 1.505
2003 1.493
2004 1.422
2005 1.34
2006 1.43
2007 1.3
2008 1.29
2009 1.55
2010 1.5
2011 1.67
2012 1.79
2013 1.9
2018 yılında Türkiye ve ABD arasında yaşanan Rahip Brunson krizi nedeniyle dolar 3,75'ten 7 TL'ye kadar çıktı
22 Mart 2021'de Türk lirası bir günde %8 değer kaybetti, sebebi ise Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal'ın görevden alınmasıydı. Kasım-Aralık 2021 döneminde ise dolar 18 TL'ye dayandı. 29 Mart 2022 itibarıyla 1 dolar yaklaşık 15 TL.
2014 2.19
2015 2.72
2016 3.02
2017 3.65
2018 4.81
2019 5.67
2020 7.01
2021 7.39 (Ocak)
Özetle; Türkiye Cumhuriyeri tarihinde dolar hiçbir zaman 1 TL olmadı. 28 Nisan-29 Nisan 2001'de kur 992,354 TL'den 1.056.544 TL'ye geçerken bir anlığına eşitlendi fakat buna 1 TL diyebilmek yine mümkün olmuyor.
