Türk sinemasının en büyük isimleri dendiğinde akla gelen ilk isimlerden birisi Münir Özkul. Sadece sinema değil tiyatroda da adını altın harflerle yazdırmıştır tarihe. Yıllar boyu gözümüzün önünde olan Münir Özkul’un hayatı ve bilinmeyenlerini araştırdık. "Tarihte bugün neler oldu?" haberimizin konuğu bu defa usta sanatçı Münir Özkul.
Münir Özkul (15 Ağustos 1925, İstanbul - 5 Ocak 2018, İstanbul), Türk meddâh, tiyatro ve sinema oyuncusudur.
.png)
Hayatı
Münir Özkul, İstanbul Erkek Lisesi mezunudur. Sanat hayatına henüz lise öğrencisiyken 1939 yılında Bakırköy Halkevi'nde tiyatro ile başladı. Bir süre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesine ve Edebiyat Fakültesinin sanat tarihi bölümüne devam etti.
1948'de Ses Tiyatrosu'nda sahnelenen "Aşk Köprüsü" oyunuyla profesyonel oldu. Daha sonra Muhsin Ertuğrul'un yönetimindeki Küçük Sahne'ye geçti. Bu dönemde John Steinbeck'ten Fareler ve İnsanlar (1951), John Millington Synge'den Babayiğit, George Axelrod'dan Yaz Bekarı (1954), John Patrick'ten Çayhane (1955) gibi oyunlarda oynadı. Daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nda (1958-59), Ankara Devlet Tiyatrosu'nda (1959-60) ve İstanbul Aksaray'daki Bulvar Tiyatrosu'nda arkadaşlarıyla kurduğu kendi topluluğunda (1960-62) çalıştı. 1963-67 arasında çeşitli topluluklarla turnelere çıktı; zaman zaman sahneden uzak kaldığı dönemler oldu. Sahne aldığı özel tiyatrolarda Sadri Alışık, Cahit Irgat, Nevin Akkaya ve Şükran Güngör gibi oyuncularla çalıştı.
1969'da Haldun Taner ile birlikte Bizim Tiyatro'yu kurdu.[2] Aynı yıl Bizim Tiyatro tarafından sahnelenen Taner'in "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" adlı oyununda Tomas Fasulyeciyan tiplemesiyle büyük başarı elde etti.
Özkul 1972'de Sadık Şendil’in araya girmesiyle gazino ve gece kulüplerinde şovmenlik yapmaya başladı. Adile Naşit’le de zaman zaman gazino sahnelerine şovmen olarak çıktı.
.png)
1978'de yeniden Şehir Tiyatroları'na döndü. 1983-84'te, daha önce kendi topluluğunda (1961) sahneye konan ve büyük ilgi gören, Jean Anouilh'in "Generalin Aşkı" oyunuyla Dormen Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. 1980'lerin ortalarında Ferhan Şensoy'un Ortaoyuncular topluluğuna katıldı, aralarında "İstanbul'u Satıyorum"un da yer aldığı dört oyunda rol aldıktan sonra sahnelere veda etti.
Özkul 1968'de Altan Karındaş topluluğunda oynanan Sadık Şendil'in Kanlı Nigar oyunundaki rolüyle İlhan İskender Armağanı'nı kazandı. Gene bu başarısı üzerine İsmail Dümbüllü, Kel Hasan Efendi'den devraldığı 50 yıllık simgesel kavuğu Özkul'a verdi (Özkul bu kavuğu 1989'da Ferhan Şensoy'a devretti.). Daha önce de oynadığı Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1978) oyunundaki rolüyle Avni Dilligil (1978), Ulvi Uraz (1979), İsmet Küntay (1979) ve İsmail Dümbüllü (1980) ödüllerini kazandı.
Özkul 1950'lerden itibaren sinemada da rol almaya başladı. İlk dönem filmlerinden dikkat çekenleri Edi ile Büdü, Balıkçı Güzeli ve Kalbimin Şarkısı'dır. 1965'ten sonra sinemada canlandırdığı karakterlerle övgü topladı.
1970'li yıllarda, kalabalık kadrolu ve genellikle Ertem Eğilmez'in yönettiği filmlerde önemli roller aldı. En bilinen rollerinden biri onunla özdeşleşen, Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi'nin tatlı sert müdür yardımcısı "Kel Mahmut" karakteri oldu. Özkul'un kadrosunda yer aldığı bu dönemde çekilen kalabalık kadrolu aile filmlerinden bazıları Mavi Boncuk, Bizim Aile, Aile Şerefi, Gülen Gözler, Neşeli Günler, Gırgıriye ve Görgüsüzler olarak sayılabilir. Bu filmlerin büyük kısmında Adile Naşit'le beraber, Türk sinemasının unutulmaz ikililerinden birini oluşturmuştur. 1980 sonrası ise dönemin akımı olan video için çekilen pek çok filmde rol almıştır.
Kariyeri boyunca 200'den fazla filmde rol alan Özkul, Sev Kardeşim filmindeki oyunuyla 1972 Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Erkek Oyuncu" ödülünü kazandı. "Bizim Aile" filminde canlandırdığı "Yaşar Usta" rolüyle de 1977 Azerbaycan Film Festivali'nde özel ödül kazandı. "Süt Kardeşler" filminde yönetmen yardımcılığı da yapmıştır.
Tarık Buğra'nın romanından televizyona aktarılan ve Naşit Özcan'ın yaşam öyküsünden bir kesiti canlandıran "İbiş'in Rüyası"nda canlandırdığı İbiş karakteri de unutulmazlar arasındadır. Televizyon dizilerinin yaygınlaşmaya başladığı 90'lı yıllarda dizi oyunculuğundan uzak dursa da Uzaylı Zekiye, Ana Kuzusu ve Şaban ile Şirin gibi dizilerde rol aldı. Son olarak 2000'li yılların başında, Hamdi Alkan'ın canlandırdığı "Yarmagül" karakterinin dedesini oynadığı Reyting Hamdi televizyon programında kamera karşısına geçti.
1980'de yapılan bir jübileyle 40. sanat yılı, 1996 yılında da Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilen gecede 55. sanat yılı kutlandı. 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Münir Özkul'a "devlet sanatçısı" unvanı verildi.
Özel hayatı
Özkul dört kez evlendi ve üç çocuğu oldu. İlk eşi Şadan, ikinci eşi Suna Selen, üçüncü eşi Yaşar ve son eşi 1986'da evlendiği Umman Özkul'dur. Oyuncu ve sunucu Güner Özkul'un babasıdır. Güner Özkul'a göre babası "evlilikten korkmazdı ama boşanamamaktan korkardı".
Hayatının önemli bir kısmını alkolle savaşarak geçiren Özkul, 1990'lı yılların ortasında alkolü tamamen bıraktı.
Hastalığı ve ölümü
2003 yılından beri demans ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile mücadele eden Özkul, bu tarihten beri evinden dışarıya çıkmak ve kimseyle görüşmek istemedi. Hastalığına bağlı olarak geçmişe dair hafıza kaybı yaşayan oyuncu, vefat etmiş birçok tanıdığının hayatta olduklarını sandı. Uzun süre mücadele ettiği hastalıkları süresince hakkında birçok kez asılsız ölüm haberleri çıktı. 5 Ocak 2018'de Beyoğlu'nun Cihangir semtindeki evinde 92 yaşında öldü. 7 Ocak 2018'de Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde düzenlenen anma etkinliğinin ardından Teşvikiye Camii'nde kılınan cenaze namazı sonrası Bakırköy Mezarlığı'ndaki aile kabristanına defnedildi.
Rol aldığı tiyatro oyunları
Aşk Köprüsü
İstanbul'u Satıyorum (1987-88)
Soyut Padişah
Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
Çayhane
Fareler ve İnsanlar
Keşanlı Ali Destanı
Yorgun Matador
Hababam Sınıfı
Babayiğit
Yaz Bekarı
Generalin Aşkı
Kanlı Nigar
Filmografi
Filmleri
Yıl Film Rol
1950 Üçüncü Selim'in Gözdesi
1951 Barbaros Hayreddin Paşa Mimar Selim
1951 Evli Mi Bekar Mı (kısa film)
1951 Lale Devri Şaban Çelebi
1951 Vatan ve Namık Kemal
1951 Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan Sarı Sait
1952 Edi ile Büdü Edi
1952 Edi ile Büdü Tiyatrocu Edi
1953 Balıkçı Güzeli
1953 Halıcı Kız
1955 Bir Aşk Hikayesi
1955 Tuş / Bir Aşk Hikayesi
1956 Kalbimin Şarkısı Münir
1956 Miras Uğrunda
1958 Altın Kafes Dörtduvar Ahmet
1958 İftira
1959 Gurbet Dörtduvar Ahmet
1960 Taş Bebek
1960 Yaman Gazeteci Yaman
1961 Bir Bahar Akşamı Osman
1961 Yumurcak Fikret
1965 65 Hüsnü
1965 Bilen Kazanıyor Mıstık
1965 Cezmi Band 007.5
1965 Dokunma Bozulurum Münir
1965 Gönül Kuşu Polis
1965 Kahreden Kurşun Tencere Münir
1965 Kan Gövdeyi Götürdü Zehir Hafiye
1965 Kart Horoz Mıstık
1965 Senede Bir Gün Mahkum
1965 Seveceksen Yiğit Sev
1965 Sonsuz Geceler Raif
1965 Yalancının Mumu
1965 İnatçı Gelin Büdü
1965 Şekerli misin Vay Vay Dört Duvar Ahmet
1965 Şoför Nebahat Bizde Kabahat Polim Hüseyin
1965 Aşkın Kanunu Ömer
1966 Ben Bir Sokak Kadınıyım Palyaço Gülenyüz
1966 Bir Millet Uyanıyor Tilki Onbaşı
1966 Denizciler Geliyor Ahmet Gürdalga
1966 Fakir Bir Kız Sevdim Kaptan
1966 Seni Seviyorum Deli Yunus
1966 Sevgilim Bir Artistti
1967 Elveda Ferdi
1967 Sürtüğün Kızı Ziya
1967 Yaşlı Gözler Rıza
1967 Çifte Tabancalı Damat Frank Fuat
1967 Ölünceye Kadar Doktor
1968 Artık Sevmeyeceğim Ahmet
1968 Kalbimdeki Yabancı Mücteba
1968 Kanlı Nigar Apti
1968 Kara Gözlüm Efkarlanma
1968 Nilgün Tayfur
1968 Urfa İstanbul Doktor
1968 Yayla Kartalı Hasan
1968 İstanbul'da Cümbüş Var Dörtduvar Ahmet
1969 Ayşecik'le Ömercik Sansar Nuri
1969 Bana Derler Fosforlu Zurna Kazım
1969 Boş Çerçeve Ferhat
1969 Fakir Kızı Leyla Ali Dayı
1969 Gelin Ayşem Abduş
1969 Nisan Yağmuru
1969 Sevdalı Gelin Aşık
1969 Sevgili Babam Mahalle Çalgıcısı
1969 Uykusuz Geceler Tahsin
1970 Ali İle Veli Veli
1970 Allı Yemeni Çulsuz Apti
1970 Arım, Balım, Peteğim Mehmet
1970 Berduş Kız
1970 Bütün Aşklar Tatlı Başlar Artist Ali
1970 Dikkat Kan Aranıyor Kan veren adam
1970 Dönme Bana Sevgilim Yedibuçuk Çulsuz Ali
1970 Hayatım Sana Feda Mehmet
1970 Kalbimin Efendisi Amca Bey
1970 Kara Dutum Ahmet
1970 Küçük Hanımefendi Bülent
1970 Seven Ne Yapmaz Kazım Baba
1970 Son Kızgın Adam Mavi Melek Münir
1970 Tatlı Meleğim Selim
1970 Yavrum Handan'ın Babası
1970 Yumruk Pazarı
1970 Yuvasız Kuşlar Kuşbaz Recep
1970 Şoför Nebahat Kayha
1971 Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde
1971 Aşk Hikâyesi Şeker Ahmet
1971 Aşk Uğruna Mestan
1971 Bebek Gibi Maşallah Hüsnü
1971 Beklenen Şarkı Kemani Latif Yanıkyay
1971 Beyaz Kelebekler
1971 Beyoğlu Güzeli Abdi
1971 Donkişot Sahte Şövalye Don Kişot
1971 Gönül Hırsızı Salih Reis
1971 Hayat Sevince Güzel Deli Amca
1971 Hayatım Senindir Kazım Baba
1971 Kadifeden Kesesi Veli
1971 Senede Bir Gün Yunus
1971 Solan Bir Yaprak Gibi Raşit Duman
1971 Son Hıçkırık Ferhat Dayı
1971 7 Kocalı Hürmüz Hasan Efendi
1971 İbiş Gangsterlere Karşı Ahmet İbişoğlu / Labraganza
1971 İşte Deve İşte Hendek Veli / Yalçın
1972 Aslanların Ölümü Güner'in Babası
1972 Karamanın Koyunu
1972 O Ağacın Altında Salih Amca
1972 Sev Kardeşim Mesut Güler
1972 Tatlı Dillim Muhtar Hasan
1972 Tophaneli Murat
1972 Tövbekar Güner'in Babası
Yıl Film Rol
1972 Ver Allahım Ver Veli
1972 Yiğitlerin Kaderi
1972 Üç Sevgili Fatma'nın Babası
1973 Izdırap Ahmet
1973 Niyet Rıfkı
1973 Oh Olsun Burhan Usta
1973 Yalancı Yarim Derviş
1973 Çulsuz Ali Şemsettin
1973 Şaban İstanbul'da Şaban
1974 Beş Tavuk Bir Horoz Berber Kadir
1974 Gariban Şair Cevat
1974 Hasret Ferdi'nin Dayısı
1974 Mavi Boncuk Baba Yaşar
1974 Salak Milyoner Mehmet Çavuş
1974 Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Yaşar'ın Babası Raşit
1974 Hababam Sınıfı Kel Mahmut
1975 Beş Milyoncuk Borç Verir Misin Münir Özkul
1975 Bizim Aile Yaşar
1975 Gece Kuşu Zehra Abdüllatif Kalkan
1975 Gülşah Güşah'ın Dedesi
1975 Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı Kel Mahmut
1976 Aile Şerefi Rıza
1976 Hababam Sınıfı Uyanıyor Kel Mahmut
1977 Cennetin Çocukları Hasan
1977 Gülen Gözler Yaşar Usta
1977 Hababam Sınıfı Tatilde Kel Mahmut
1978 Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor Kel Mahmut
1978 Neşeli Günler Kazım
1979 Aşkın Gözyaşları Münir Hoca
1979 Erkek Güzeli Sefil Bilo Hüso
1980 Banker Bilo Hasan
1980 Deliler Almanya'da
1980 İbişo Berber
1981 Bizim Sokak Rüstem
1981 Deliler Koğuşu Hamlet Kamil
1981 Gırgıriye Emin
1981 Gırgıriyede Şenlik Var Emin
1982 Altın Kafes
1982 Ağlayan Gülmedi mi?
1982 Beni Unutma Fırat'ın Babası
1982 Bir Yudum Mutluluk
1982 Buyurun Cümbüşe Kamil Bey
1982 Gazap Rüzgârı Münir Amca
1982 Görgüsüzler Murat'ın Amcası
1982 Islak Mendil Kadir
1982 Talih Kuşu Mahmut Güney
1982 Şıngırdak Şadiye Rıza Baba
1983 Dostlar Sağolsun Tahir Baba
1983 Gırgıriyede Cümbüş Var Münir Hoştempo
1983 İlişki Murat'ın Babası
1983 Şaşkın Ördek Raşit
1983 Dost Yarası Münir Baba
1984 Geçim Otobüsü Nasrettin
1984 Gırgıriyede Büyük Seçim Emin
1984 Kızlar Sınıfı Mahmut Hoca
1984 Çaresizim Baba
1984 Şaşkın Gelin İbiş
1985 Büyük Günah
1985 Deliye Hergün Bayram Mahmut
1985 Duyar mısın Feryadımı
1985 Garibim Ceylan
1985 Herşeyim Sensin
1985 Yitirilen Dünya (kısa film) Saffet Usta
1985 Köşeyi Dönenler
1985 Muhabbet Kuşları
1985 Palavracılar
1985 Sarı Öküz Parası
1985 Ya Ya Ya Şa Şa Şa Selami
1985 Çalınan Hayat
1985 Şişeli Köy
1986 Al Dudaklım Kadir
1986 Alın Yazımız Bu İzzet
1986 Ana Kucağı Sefa Bey
1986 Aşk Dediğin Laftır
1986 Babalar da Ağlar
1986 Badem Şekeri Vehbi / Şaban
1986 Dayak Cennetten Çıkma
1986 Efkarlıyım Abiler Selim
1986 Ekmek Parası
1986 Elmayı Kim Isırdı
1986 Gülmece Güldürmece / Gelinciklerim Kamil
1986 Her Şey Sevince Güzel Jilet
1986 Kuzucuklarım
1986 Küçük Ağam Müfit
1986 Kısmetin En Güzeli
1986 Kızlar Sınıfı Tatilde Müdür
1986 Melek Hanım'ın Fendi Sadi Bey
1986 Milyarder Mahmut Hoca
1986 Neşeye Bak Neşeye
1986 Töre Reşit
1987 Afife Jale
1987 Aile Pansiyonu Murtaza
1987 Banko Altılı Ganyan: Gönüllü Kahraman Ömer Dayı
1987 Etme Bulma Sadi Bey
1987 Füze Nuri Hicabi
1987 Gurbetin Kahrı
1987 Günah Ömer
1987 Kadersiz Kullar Osman
1987 Kuşatma 2 / Şok Şair
1987 Otobüs Yolcuları / İhsaniye - Karasu İbrahim
1987 Püf Noktası Şehabettin
1987 Yaşamaya Mecburum Orhan'ın Babası
1987 Yıkılan Yuva Seyfi Baba
1987 Yıllar
1987 Şans Çocuğu Atmaca Münir
1988 A ay Cosmos
1988 Almanya Acı Gurbet
1989 Kır Çiçeğim Gazi Baba
1993 Zeyrek Yokuşu (tv filmi) Emin Usta
1996 Ay, Işığında Saklıdır (tv filmi)
Televizyon
Yıl Dizi
1979 İbiş'in Rüyası
1984 Köşe Dönücü
1987 Uzaylı Zekiye
1991 Bir Ömrün Bedeli
1991 Varsayalım İsmail
1993 Nasreddin Hoca
1994 Kızlar Sınıfı
1996-1997 Ana Kuzusu
1997 Şaban ile Şirin
2000-2002 Reyting Hamdi
Ödülleri
Yıl Ödül Notlar
1967 İlhan İskender Armağanı Kanlı Nigâr oyunuyla
1972 9. Altın Portakal Film Festivali, En İyi Erkek Karakter Oyuncu Ödülü Sev Kardeşim
1991 Dümbüllü Ödülü
1997 Altın Kelebek Ödülleri Onur Ödülü
1999 Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü "Muhsin Ertuğrul Tiyatro Emek Ödülü"
2004 37. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri Onur Ödülü
2006 Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali Onur Ödülü
2014 18. Afife Tiyatro Ödülleri, Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü
2015 T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
