İngiltere’de bir yıl içinde üç Başbakan değişti. Önce Boris Johnson yarattığı skandal görüntüler (pandemi sürecinde yaşananlar) ve yalan söyleme suçlamasıyla ayrılmak zorunda bırakıldı, ardından Kraliçe’nin son görev verdiği Başbakan sıfatı ile koltuğa oturan Liz Truss görevinin 43üncü gününde kendisini savaşçı ilan edip, 44üncü gününde görülen lüzum üstüne koltuğu bıraktı, son olarak Rishi Sunak Kral Charles’ın göreve getirdiği ilk Başbakan olarak atandı. Şu sıralar İngiliz basınında en popüler konu Sunak’ın bu görevde ne kadar dayanabileceği. Kendisini Ekim-Kasım aylarının Başbakanı ilan edip, Aralık ayı itibarı ile ne olacağı soru işaretleri ile ifade ediliyor.
Peki bütün bu gelişmeleri nasıl yorumlamalı?
Belki gelişmelerin anlaşılabilmesi için öncelikle Sunak’ı bekleyen güçlükleri kısaca özetleyerek yazıya başlamalı.
Pek çok güçlüğün başına bu yazının başlığını oluşturan “BREXIT’in laneti Sunak içinde nasıl zorluklar yaratıyor?” sorusunu sorarak başlamakta yarar var.
Bu soruya cevabı ikiye bölerek ele alabiliriz.
Öncelikle Büyük Britanya’nın bölünme riskinin devam ettiğini öne sürmek mümkün. Büyük Britanya Krallığı AB’den ayrılınca zaten fiili bir bölünmenin ortaya çıkması söz konusu oldu. AB’den ayrılmakla birlikte AB’nin gümrük birliğinde kalan Kuzey İrlanda’nın yarattığı fiili bir durum ortada. Gümrük birliği kapsamında AB ile Kuzey İrlanda arasında malların dolaşımı iç Pazar kuralları gereği sınır kontrolü yapılmaksızın dolaşımda. Ancak Kuzey İrlanda üstünden İngiltere’ye giriş yapan mallar sınır kontrolüne tabi. Dolayısı ile resmi olarak olmasa da, fiili olarak bir bölünmüşlük görüntüsü var ve bu durum AB ile yeniden müzakere edilmesi gereken bir olgu. Sunak daha ılımlı bir müzakereden yana olduğunu daha önce beyan etmiş olsa da, Muhafazakar partinin şahinleri geri adım atmama sözünü aldıktan sonra Sunak’ın önünü açtıkları da bir başka gerçek.
Peki Büyük Britanya’nın bölünme riski Kuzey İrlanda ile mi sınırlı?
İskoçya’da daha önce Birleşik Krallık’tan ayrılmak için yapılan referandumdan kıl payı ayrılmayalım kararı çıkmıştı. Kalalım diyenlerin önemli bir bölümü Kraliçe’ye duyulan saygı ile açıklanmıştı. Peki tekrar referanduma gitmek isteyenlerin sesleri yükseldikçe, İngiltere yüzünden biz de AB’den ayrılmak zorunda kaldık, mevcut kötü ekonomik koşullardan büyük ölçüde BREXIT kararı sorumlu noktasında yeni bir oylamaya gidilir mi? Artık Kraliçe yerine Kral var ve o kadar saygı uyandırmıyorsa sonuç ne olur bilinmez ama Sunak Büyük Britanya ekonomisini bataktan çıkaramaz ise, İskoçya’nın ayrılıkçı rüzgarlarının daha kuvvetle esmeye devam edeceği kesin.
