İnsanlığın ateşle aşk-nefret ilişkisine dair hikaye hâlâ çözülememiş sırlarla dolu. Bazı bilim insanları, ilk insanların ateşi nasıl zapt edeceklerini ve kullanacaklarını yaklaşık 1,8 milyon yıl önce keşfettiklerinden şüphelense de buna dair arkeolojik kanıt henüz bulunamadı.
Farklı araştırmacılar, ilk ateş yakma (insanların orman yangını kaynaklı ateşi ilk defa zapt etmesine ve kullanmasının aksine) teknolojisine dair birbirinden farklı bir dizi tarih öne sürüyor. Ancak şu anda kimse ateş yakmaya yarayan ekipmanın ne zaman icat edildiğini bilmiyor. Bunun son 500 bin yıl içinde bir dönemde gerçekleşmiş olması muhtemel.
Independent Arkeoloji muhabiri David Keys’in araştırmasına göre, ateş, yüzbinlerce yıldır insan ekonomisinin önemli bir bileşeni fakat arkeologlar bugüne kadar insanın ateşle bağlantılı teknolojik ve kültürel evriminin olağanüstü öyküsünün muhtemelen sadece küçük bir bölümünü ortaya çıkarmayı başardı.
Ateşin insanlığa yardımı da çok büyük oldu (gerçekten beslenmeye etkisi, sıcaklık ihtiyacını karşılaması ve avcılara karşı koruma sağlaması sayesinde neredeyse kesinlikle insan evriminin şekillenmesine yardım etti).
Ama aynı zamanda, bazen çok büyük zararlar da verdi. Binlerce yıl boyunca yerleşim yerleri ve şehirler son derece yıkıcı yangınların kurbanı oldu ve ateş savaşta da tahripkar bir baskı aracı olarak uzun zamandır kullanılıyor. Fakat henüz, tarih öncesini araştıran bilim insanlarının ateş teknolojisinin ilk kez ne zaman öfke sebebiyle kullanıldığını keşfetmesinin gerçek bir yolu yok.
Yine de insanlığın ateşle ilişkisine dair bilgimiz giderek artıyor.
Her şeyden önce, son zamanlarda yapılan araştırmalar, insanlığın ateşi kontrol altına almasının insan teknolojisinin ve kültürünün gelişimine nasıl yardımcı olduğunu ortaya koyuyor.
HOMO SAPİENS’TEN 600 BİN YIL ÖNCE
Güney Afrika'daki mağaradan elde edilen yeni bulgular, ilk insanların en az 900 bin yıl önce (yani türümüz Homo Sapiens'in ortaya çıkışından 600 bin yıl önce) ateşi zapt edip kullandığını kanıtlıyor.
Yarım milyon yıl önce (Güney Afrika'da) insanlar renk maddeleri kullanıyordu (muhtemelen vücut boyama ve çeşitli süslemeler için) ve burada kullanmak amacıyla kurum üretmek için muhtemelen ateş de kullanılmıştı.
400 bin yıl önce, erken dönem insanları ilk defa bir amaç için yapılan ocakları inşa ediyorlardı. Dahası, Ortadoğu ve Avrupa'da bulunan mağaralardaki yoğun kül birikintileri, insanların o dönemde için için, yavaş yavaş yanan hayvan gübresini ya da odun kömürünü örtmek için kül kullanabildiğini, böylece oksijeni dışarıda ve ısıyı içeride tutabildiğini, sonuç olarak da taşınabilir ateş kaynaklarını birkaç gün boyunca muhafaza edebildiğini gösteriyor.
380 bin yıl önce erken dönem insanları (şimdiki Almanya'da) ahşap aletleri sertleştirmek için ateş kullanıyormuş gibi görünüyor ve 300 bin yıl önce de şimdiki İsrail'de taş ısıtmak için ateşi kullanarak taşı (alet haline getirmek için) yontmayı kolaylaştırıyorlardı.
MÖ 100 bin yılında insanlık, kayaları kırmak için kasıtlı olarak ateş kullanmaya başlamıştı ve MÖ 60 bin yılında da Neandertal insanlar yapıştırıcı olarak kullanacakları zifti üretmek amacıyla ateş kullanıyordu.
Bilinen en eski ateş yakma ekipmanına ait kanıtlar (Fransa'da) MÖ 50 bin yılına ve ritüellerde (insan cesedi yakmada) kullanıldığı bilinen ilk ateş (Avustralya'da) 40 bin yıl önceye dayanıyor.
Ancak tüm bu tarihler sadece şu anki bilgilerimizi yansıtıyor.
Yeni araştırma yöntemleri ve tarih belirleme teknikleri geliştirildikçe, bu tarihlerin çoğu geri çekilecek ve böylece, daha da önceden yaşamış erken dönem insan atalarımıza ait grupların yaratıcılığını ortaya çıkaracak.
İnsanlığın ateşle olan aşk-nefret ilişkisi, zamanın sislerinin ardından ancak yavaş yavaş gün yüzüne çıkıyor.
