İstanbul Sözleşmesi iptalinden bugüne neler oldu?

 20 Mart 2021 
 

İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı, gece 02:30’da Resmi Gazete’de yayınlandı.

Kadınlar ve LGBTİ+’lar bu kararı sokaklarda protesto etmeye başladı.

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejcinovic Buric, sözleşmeden çıkılmasını "yıkıcı bir haber" olarak değerlendirdi.

Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şiddet Özel Raportörü Dubravka Simonovic, kadına yönelik şiddetin insan hakları ihlali olduğunu söyleyerek Türkiye’nin kadın haklarından geri atmasına tepki gösterdi.

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi, bu kararın “kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti sona erdirmek için uluslararası iş birliğinin ve taahhüdün her zamankinden daha önemli olduğu bir anda” gelmiş olmasının kaygı verici olduğunu belirterek Türkiye’yi kararını gözden geçirmeye davet etti.

TÜSİAD, kadına yönelik her türlü şiddeti besleyen çarpık zihniyeti cesaretlendirecek olan sözleşmeden çekilme kararının bir kez daha değerlendirilmesini talep etti.

77 baro ve Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAKKOM), ortak şekilde çekilme kararının hukuka aykırı olduğunu ve sözleşmenin halen yürürlükte olduğunu açıkladı. “Öncelikle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni iradesine sahip çıkmak üzere göreve; siyasal iradeyi de Anayasa’nın 2. maddesinde açıkça tanımlandığı şekilde bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’nde hukuki tüm ilke ve kurallara uymaya davet ediyoruz.”

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, kadına yönelik şiddeti önleme amacı taşıyan sözleşmeden çekilmenin kadına yönelik şiddeti önleme çalışmalarını etkilemeyeceğini belirtti.

Aralarında Avrupa Kadın Lobisi, IWRAW AP (Uluslararası Kadın Hakları Eylem İzleme), WAVE (Avrupa Şiddete Karşı Kadınlar Ağı), ROKS (Kadın ve Genç Kız Sığınakları Ulusal Örgütü, RESURJ (Cinsellik ve Doğurganlık Adaletinin Sağlanması Ağı), IPPF European Network(Uluslararası Planlı Ebeveynlik Federasyonu Avrupa Ağı), WECF International (Ortak Bir Gelecek İçin Avrupa'da Kadınlar), ICAN (Uluslararası Sivil Toplum Eylem Ağı), WLUML (Müslüman Toplumlarda Yaşayan Kadınlar Ağı), International Campaign for Safe Abortion (Güvenli Kürtaj için Uluslararası Kampanya)’ın da bulunduğu çok sayıda uluslararası ağ veya ulusal örgüt Cumhurbaşkanlığı kararına karşı Türkiyeli kadınlarla dayanışma mesajı paylaştı.

Almanya, Fransa, İspanya, Finlandiya, İzlanda, Danimarka, Norveç ve İsveç devletleri karara ilişkin üzüntülerini belirttiler. ABD Başkanı Joe Biden, Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden ayrılma kararını "derin hayal kırıklığı" ile karşıladıklarını açıkladı.

 21 Mart 2021 

21 Mart 2021 Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin şiddete karşı en kapsamlı sözleşmeden çekilmesinin “kadına karşı şiddetle mücadeleden ödün verme olarak yorumlanmaması” gerektiğini söyledi.

Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Nacho Sanchez Amor, bu kararın hukukun üstünlüğünü tamamen göz ardı etmek ve insan haklarından tam geriye dönüş anlamına geldiğini paylaştı.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, çekilme sebebinin sözleşmenin “eşcinselliği normalleştirmeye çalışan bir kesim tarafından manipüle edilmesi” olduğunu açıklayarak son dönemde yaşanan sistematik saldırının bir tezahürü olarak LGBTİ+ları hedef gösterip sözleşmeden çekilmeyi meşrulaştırmaya çalıştı.

Kadın ve LGBTİ+ örgütleri herkesi bir hafta boyunca saat 21.00’de pencere ve balkonlarından ses çıkarmaya çağırdı.

 22 Mart 2021 

Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Mersin aralarında olmak üzere 35 baro 3718 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nın fonksiyon gaspı nedeniyle yok hükmünde olduğu ve Anayasa’nın 104. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması talebiyle Danıştay’da dava açtı.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic, kararı eleştirerek Türkiye’deki kadınların yanında olduğunu açıkladı.

Uluslararası Af Örgütü, “İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeyi haklı göstermek için LGBTİ+’ların hedef alınmasının tehlikeli bir adım” olduğunu vurgulayarak kararı iptal etmeye çağırdı.

Türkiye sözleşmeden çekilmek için Avrupa Konseyi’ne bildirimde bulundu. Bildirim işleme kondu. Sözleşmenin 80. maddesine göre sözleşmeden çıkış için 3 aylık süreç başladı. Bildirim geri çekilmediği sürece, 1 Temmuz 2021 tarihinde Türkiye İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmış olacak.
 

 23 Mart 2021 

Kadın Koalisyonu, meclisin kararı olmaksızın insan hakları sözleşmelerinin terk edilemeyeceğini vurgulayarak milletvekillerini yasama yetkilerine sahip çıkmaya çağırdı.

BM insan hakları özel raportörleri ve bağımsız uzmanları, sözleşmeden çekilme kararını üzüntüyle karşıladıklarını açıkladı. Uzmanlar, İstanbul Sözleşmesi’nin bir insan hakları sözleşmesi olduğunun altını çizdi. Sözleşmenin taraf devletlere kadınları ve kız çocuklarını korumak için araçlar sunduğunu belirttiler.
 

 24 Mart 2021 

Kadın ve LGBTİ+ örgütleri, Avrupa Konseyi başta olmak üzere hükümetlerarası insan hakları kurumlarına İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmenin hukuksuz ve gayrimeşru olduğunu açıklayan mektuplar gönderdi. Mektuplarda, fesih başvurusunun hukuka uygunluğunun incelenmesi gerektiği belirtildi.

Erdoğan, genel başkanı olduğu AKP’nin kongresinde “kadınlarımızın haklarını vicdanlarda değil kağıtlarda arayanlara söyleyeceklerimiz var.” diyerek kadınlara şiddetten korunma teminatı veren uluslararası sözleşmeleri, anayasayı, yasaları; kısacası hukuk düzenini savunanları bir kez daha karşısına aldı.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk kadınları şiddetten korumak için oluşturulmuş temel bir insan hakları sözleşmesinden “toplumsal ayrışmaya” sebep olduğu için çıkıldığını ifade etti.
 

 26 Mart 2021 
 

65. Kadının Statüsü Komisyonu kapsamında siyasi partiler, belediyeler, akademisyenler “İstanbul Sözleşmesi yaşatır” mesajı verdi.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Bilecik Belediyesi’nin İstanbul Sözleşmesi billboardlarının polis ve öğretmenleri zan altında bıraktığını bahane ederek soruşturma açtıklarını duyurdu.
Bilecik Belediye Başkanı Semih Şahin ise “Ben ideolojik görüşüm olarak, kadına şiddete karşı bir tavır alırım. Her nereden ve kimden geliyorsa hala da karşıyım.” dedi.

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Erdoğan, bir hafta boyunca farklı kesimlerden gelen yoğun tepkilerin ardından yaptığı açıklamada İstanbul Sözleşmesi ile ilgili meclisin karar yetkisi olmadığını ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yasama alanına müdahalenin yasal olduğunu iddia etti.

 27 Mart 2021 

Hafta boyunca Türkiye’nin dört bir yanında devam eden irili ufaklı eylemlerin ardından Cumartesi günü binlerce kadın ve LGBTİ+ pek çok ilde İstanbul Sözleşmesi’nin feshini protesto etmek için sokaklardaydı. Kadın ve LGBTİ+ örgütleri 1 Temmuz’a kadar sürecin takipçisi olacağını duyurdu.

 28 Mart 2021 

Sağlık Bilimleri Üniversitesi yönetimi 'Toplumsal Cinsiyet Eşitliği' dersine dini ve milli değerleri tartışmaya açtığı bahanesiyle soruşturma açtı.

 29 Mart 2021 

CHP ve DEVA Partisi, İstanbul Sözleşmesi'ni fesheden Cumhurbaşkanı Kararı'nın iptali için Danıştay'da dava açtı.

 30 Mart 2021 

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptali için Danıştay’a başvurdu.

Mersin'de İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararını protesto eden Mersin Kadın Platformu’nun 6 üyesine toplam 21 bin 598 TL ceza kesildi.

 31 Mart 2021 

Eğitim Sen, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeye ilişkin kararı, yürütmenin durdurulması ve iptali talebi ile Danıştay’a götürdü.

Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkeden 27’si Türkiye’yi kadına yönelik şiddet konusunda en kapsamlı araç olan sözleşmeye bağlılığını yeniden tesis etmeye çağırdı. Bildiriyi imzalayan ülkeler şöyle: Avusturya, Belçika, Hırvatistan, Kıbrıs, Danimarka, Estonya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta, Monako, Karadağ, Hollanda, Kuzey Makedonya, Norveç, Portekiz, Sırbistan, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık ve Finlandiya.

 01 Nisan 2021 

HDP Kadın Meclisi, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptali için Danıştay’a başvurdu.

 02 Nisan 2021 

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi Sivil Toplum Direktörü Lopa Banerjee, İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkarak Türkiye’yi sözleşmeden çekilme kararını yeniden değerlendirmeye çağırdı.

Boğaziçi Üniversitesi Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu’nun tek ofis çalışanı, atanmış rektör tarafından zorunlu ücretsiz izne çıkarıldı.

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun Zincirlikuyu’da bir binaya astığı üzerinde "Ölmek istemiyorum," yazan şikayet dilekçesi indirildi.

 05 Nisan 2021 

Diyarbakır’da faaliyet gösteren Rosa Kadın Derneği’ne polis baskın düzenledi ve dernek ofisinde arama yaptı. Rosa Kadın Derneği ve TJA aktivistlerinin de aralarında olduğu 24 kadın gözaltına alındı.

 06 Nisan 2021 

22 HDP'li kadın milletvekili Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı’na bir soru önergesi yöneltti. Önergenin tek sorusu: “Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı ve bir kadın olarak siz şiddete uğradığınızda kendinizi ne ile savunacaksınız? A) Vicdan B) İstanbul Sözleşmesi”.

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Birliği Konseyi başkanı Charles Michel, AB ilişkilerini müzakere etmek üzere Türkiye’ye geldi. Von der Leyen, İstanbul Sözleşmesi ile ilgili “Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi yanlıştır ve yanlış bir mesaj vermektedir. Bu konuda Cumhurbaşkanı’yla yoğun bir tartışma yaptık ve kararı geri çekmesini istedik.” dedi.

İstanbul Sözleşmesi eylemine katılan dört mülteci hakkında sınır dışı kararı verildi. Gözaltı gerekçesi olarak “basın açıklamasına katılma” ve “pankart tutma” gösterildi.

 09 Nisan 2021 

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, “LGBTİ+ niye aile yapısını bozsun? İnsanların yaşama şeklini siyasete alet etmem. İnsanların özgürlüğüne, inancına, kimliğine saygı duymak zorundayız,” dedi.