Ülkeler arasında sıkça çeşitli gerilimler söz konusu olmakta. Yaşanan gerilimler sonucu ülkelerin dışişleri bakanlıkları bazen karşılıklı bazen tek taraflı olarak nota vermekte. Peki, diplomatik bir eylem olan nota, sözlü nota, signed nota, protesto notası nedir?
Nota
Nota, ülkeler arası diplomatik ilişkilerde en çok kullanılan resmi yazışma türüdür. Bir ya da birkaç ülkenin yetkililerine yönelik önemli bir bildiriyi diplomatik temsilciler aracılığıyla karşı tarafa ilettiği imzalı diplomatik belge Nota olarak adlandırılır.Tek taraflı verilebileceği gibi daha önceki notalara da cevaben verilebilir. Nota, signed note ve sözlü nota (verbal note) olmak üzere temelde iki çeşittir. Ayrıca, bu iki ana çeşidin dışında, toplu nota, özdeş nota, genelge (circular note), protesto notası gibi çeşitleri de mevcuttur. Bu diplomatik yazışma türü uluslararası arenada devletlerin birbirlerinden destek istemesi, vize işlemleri ile alakalı konular, bir ülkeyi bir eyleminden dolayı uyarmak gibi birçok amaçla kullanılabilir.
Signed Note (Note Signee)
Gönderen kişi tarafından imzalanan ve direkt olarak karşı tarafın dışişleri bakanlığına ya da karşı ülkenin diplomatik misyon başına gönderilen nota türüdür ve birinci şahıs ağzından yazılır. Yazılan nota, karşı taraf ile olan ilişki durumuna göre ekselansları, değerli arkadaşım, değerli dostum gibi hitaplarla başlanır. Şekilsel olarak ise, tarih kâğıdın sağ üst köşesine yazılır; metin gerekli hitaplarla yazılan kişiye sunulan iyi dileklerin sunulduğu kısa bir paragraf sonrası notanın yazılma amacından ve taleplerden bahsedilir. Daha sonra iyi dilekler sunularak metin yazımı bitirilir. Metin yazıldıktan sonra sağ alt köşeye notayı yazan (gönderen) kişinin imzası, adı-soyadı ve unvanı yazıldıktan sonra sol alt tarafa nota verilen tarafın adı soyadı ve unvanı yazılır ve yazım sona erer.
Sözlü Nota - Verbal Note (Note Verbale)
Sözlü Nota, diplomatik temsilcilikler ile dışişleri bakanlıkları arasında en çok kullanılan nota şeklidir. Sözlü nota, signed note’un aksine üçüncü şahıs ağzından yazılır ve notayı yazan kişinin yada notanın yazıldığı kişinin imzasını ve adını içermez. Sözlü nota şekilsel olarak ise; tarih, signed note’un aksine yazılan metnin sağ alt tarafına notayı yazan kişinin bulunduğu şehir ile birlikte yazılır (Örneğin, Ankara, 03.05.2020) ve ayrıca yazılan metin kağıdının sol en alt tarafına ise notanın yazıldığı birimin adı ve konumu yazılır (Örneğin, Fransa Büyükelçiliği, Ankara). Yazılan nota, karşı tarafın bulunduğu kuruma iltifatlarını, tebriklerin, sunan bir cümle ile başlar. Daha sonra yazılan notanın ana temasından bahsedildikten sonra, karşı taraftan talep edilecek olan ya da karşı tarafa bildirilecek olan konunun ayrıntılarından bahsedilir. Son olarak, metin karşı tarafa duyulan güvenin bildirilmesi ile sonlanır.
Genelge (Note Circular)
Dışişleri bakanlıklarının görevde bulunan diplomatlara bir konu hakkında bilgi vermek, bazı talepleri bildirmek ve değişen kurallardan haberdar etmek için yazılan bir nota şeklidir.
Protesto Notası (Demarche)
Protesto notası karşı tarafta bulunan ülkeye ya da hükümete karşı bir konu ile ilgili uyarıda bulunmak, protesto etmek, tavsiyede bulunmak gibi durumlarda yazılır.
(TUİÇ)
