Ticaret erbabına göre “Arbitraj Mahkemesi” konusunda sorun yaşamamak için izlenilecek yol belli. Rus ve Türk yetkililerin bir araya gelip, hukukun ticarete katkısını ortaya koyacak somut ve görünür bir form hazırlamak, bunu da ikili bir anlaşmayla güvence altına almak.
Bu çözüm önerisi Rus ve Türk firmalarının yaşadıkları ve ileride yaşayabilecekleri sorunları çözmenin tek yolu. Bu konuda hukuki çalışmaları bulunan Dr. Selim Sarıibrahimoğlu tecrübelerini Muhalif’le paylaştı:
“Bilindiği gibi, Türkiye ve Rusya, 24 Ağustos 1960’tan bu yana New York Sözleşmesine taraf iki ülke. Mahkeme kararlarının her iki ülkede de tanınması ve icrası hakkında 10 Haziran 1958 hakem kararlarının tanınması ve Uygulanmasına İlişkin ikili anlaşmalar da mevcut.
Bu bağlamda, Rus ve Türk firmaları sorunlarını çözmek için tahkim seçtiklerinde, uygun tahkim kararları hem Rusya'da hem de Türkiye'de herhangi bir komplikasyon olmadan uygulanabilir ve uygulanabilir.
Ancak kâğıt üstündeki bu durum pratikte pek işlemiyor. New York Sözleşmesi'nin Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerde başarılı bir şekilde uygulanmadığının pek çok örneği var.
Küçük ve orta ölçekli işletmeler, Rusya ile Türkiye arasındaki ticaretin çoğunluğunu oluşturuyor. Bu işletmelerin çoğu tahkim gibi bir mekanizmanın varlığından habersiz olabileceği gibi tahkim masrafları mahkeme ücretlerinden daha büyük çıkabilir. Anlaşmazlık mahkeme kararlarının uygulanması aşamasına ulaştığında, alacağınız miktarı toplamak imkânsız hale gelir. Çünkü Rusya ile Türkiye arasında mahkeme kararlarının uygulanması konusunda ikili bir anlaşma bulunmamaktadır!..
Diğer yandan, Rusya Federasyonu yargı sisteminde ticaret mahkemeleri Arbitraj Mahkemeleri olarak adlandırılmaktayken, devlet yargı sisteminden bağımsız tahkim merkezleri de Arbitraj Mahkemeleri olarak adlandırılmaktadır.
Örneğin Moskova ili Arbitraj Mahkemesi devlet yargı sistemindeki ticaret mahkemesi işlevini sağlamaktayken, Rusya Ticaret ve Sanayi Odası Arbitraj Mahkemesi devlet yargı sisteminden bağımsız tahkim merkezi işlevini yerine getirmektedir.
Devlet yargı sistemindeki “Arbitraj Mahkemeleri”nin statüsü Türkiye’deki Asliye Ticaret Mahkemelerinin eşdeğeri diyebiliriz.
Görüldüğü üzere Rusya Federasyonu mevzuatı ve uygulamalarından kaynaklanmak üzere “Arbitraj Mahkemesi” kavramının hem devlet yargı sisteminde hem özel tahkim merkezlerinde aynen kullanılması bir karmaşaya yol açmaktadır. Bu nedenle, tahkim merkezinin ismi tam olarak belirtilmeden taraflar arasındaki anlaşmaya tahkim şartı konulduğunda, tarafların devlet yargı sistemindeki “Arbitraj Mahkemeleri’ne” başvurduğunun örnekleri vardır.
Karşılıklı ticari girişimlerde bulunan tarafların anlaşmalarının tamamının yukarıda izah edilen hususların bilincinde olan uzmanlar tarafından hazırlanması ve ticari hayatın yoğun akışı içerisinde bu ince detaylara dikkat edilmesi beklenemeyeceğinden hem Türk hem Rus şirketleri bakımından ticari alacakların tahsil edilmesindeki engelin kaldırılması adına mahkeme kararlarının karşılıklı tanınması ve tenfizi hakkında ikili anlaşmanın süratle imzalanması büyük önem taşımaktadır. Bu konunun önemi Adalet Bakanlığınca da bilinmektedir. Nitekim, TOBB'un tahkim ile ilgili birikim ve uygulamalarının gün geçtikçe artarak kendini kanıtlamasını memnuniyetiyle karşılıyorum.
Sözleşme ihtilaflarının çözümü için TOBB Tahkim Müessesesinin artan bir ivmeyle tercih ediliyor olması da önemli bir gelişmedir.
TOBB’un ilgili anlaşmanın imzalanmasının her iki ülke arasındaki ticaretin hukuki güvenliğe kavuşacağı nedeniyle önünü açacağına, böylesi bir bürokratik engelin hemen kaldırılmasında büyük yararın olduğu görüşündeyim. Nitekim Adalet Bakanlığı'nda bu konudaki çalışmaların tüm hukuki ayrıntılar duyarlıkla dikkate alınarak tamamlandığını anlıyoruz.
Konu Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına da intikal etmiştir. Giderek bölgesel güç olma yolunda ilerleyen doğa harikası olan ülkemizin küresel bir güç olan Rusya Federasyonu'nda farklı yasal sorunlardan mustarip Türk firmalarının sorunlarına da mümkün olan en kısa sürede olumlu bir şekilde çözülmesini ve mağdur olan birçok şirketimizin kayıplarının hafifletilmesini sağlamanın doğru olduğu kuşkusuzdur.
Diğer taraftan, ikili anlaşmanın olmamasına karşın 16 Ocak 2019 tarihinde İstanbul Anadolu 8. Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde müvekkilimiz Rus şirketinin Moskova Asliye Ticaret Mahkemesinden almış olduğu karar iki ülke arasında "hukuki mütekabiliyet “in bulunduğunu ispat etmemiz sonucunda fiilen tanınmış tenfiz edilmiş ve böylece Anadolu Adliyesi Sekizinci Ticaret Mahkemesi’nin değerli üyelerinin kararı ile anlaşma olmadan da Ankara Hukuk Fakültesi’nde doktora yapan masterlı Kazak asıllı hukukçu Rusça uzmanı Aigerim Sabit Bıkmaz’la birlikte anılan anlaşma olmadan da Türk mahkemesinde fiilen tanınmasını sağlayarak hukuki açıdan emsal karar (içtihat) üretmiş bulunmaktayız.
Sonuç olarak, özellikle Türk şirketlerinin lehine olan bu anlaşmanın Dışişlerinden bir an önce çıkması konusunda güzel haberleri alacağımız günü umutla bekliyoruz..."
Rusya ile sorun yaşayıp alacaklarını tahsil etmeye bekleyen ya da tüm çabalarına karşı hiçbir tahsilat yapamayan Türk firmaları Dışişleri Bakanlığı'nın bu konuya ivedilikle bakmasını talep ediyor...
