İşte yine Paris’teyiz. Akşam saatleri. Arabanın penceresinden dışarıya bakıyorum. Sokakları ve yayaları seyrediyorum. Yağmur yağıyor. Sokak lambaları ışıltılı bir Paris akşamını gösteriyor. Her yer bir ışık denizi içinde yüzüyor. Apartmanlar, kahvehaneler, lokantalar, katedraller, köprüler, nehirden geçen gemiler. Hepsi de parlak bir ışıkla yanıyor.
“Oysa bizim içimiz kapkara” diye düşünüyorum. Araba sarsılarak ilerliyor. Maria Nikolayevna’nın karşısındaki açılır kapanır iskemlede oturuyorum. Onun güzel ama yorgun yüzüne bakıyorum ve “oysa bizim içimiz kapkara” diye düşünüyorum. Bizim içimiz karanlık. Işıklarımız çoktan sönmüş ve bir daha da asla yanmayacak. Ömrümüzün sonuna kadar birinden ötekine savrulacağımız bu yabancı şehirlerin ışıklarına bakıp duracağız ve bizim karanlığımız daha da artacak.
Işıktan kamaşan gözlerimi, arabanın içine çeviriyorum. Maria Nikolayevna’ya bakıyorum yeniden. Sessizce, sözcüksüz, cümlesiz, sadece bakışlarımızla konuşuyoruz. “Karanlıktayız çünkü bizim bir kökümüz yok, köklerimiz kesildi” diyor bana. “Sadece suretlerimizi gezdiriyoruz, yorgun gövdelerimizin sürüklediği bir gölgemiz bile yok “ diye cevap veriyorum ona. “Işığın olmadığı yerde gölge nasıl olsun” diyor bana gözleri.
Roquette sokağına sapıyoruz. Söylememe gerek yok elbette. Bizim evin bulunduğu Roquette, onu kesen öteki iki sokak, ortasında bir anıt bulunan sessiz meydan ve meydanın sağındaki pastane ile solundaki yan yana sıralanmış o üç kahvehane de ışıklar içinde.
Araba, giriş kapısı iyice aydınlatılmış apartmanımızın önünde duruyor. Yavaşça iniyoruz. Nersessov, sürücünün ücretini ödüyor. Biraz sarhoş. Sürücüye “hiç aşık oldunuz mu Taneçka” diye soruyor. Gülüşüyoruz. Nersessov bunu Rusça soruyor çünkü ve Fransız sürücü de hiçbir şey anlamıyor elbette...
