Bilim insanları ilk defa Kuzey Kutbu'nun üstünde girdap yaparak dönen bir uzay kasırgası gözlemledi. Bu da evrendeki diğer gezegenlerde de mümkün olabileceğine inanılan bir fenomene ilk kez göz atma fırsatı sundu.
Söz konusu büyük kasırgayı Çin Shandong Üniversitesi liderliğindeki bir bilim insanı ekibi fark etti. Ekip, Dünya atmosferinin uzay boşluğuyla buluştuğu iyonosferde meydana gelen fenomenin üç boyutlu bir görüntüsünü oluşturmak için Ağustos 2014'te yapılan uydu gözlemlerini analiz etti.
Buldukları şey Dünya'da görülen rüzgar temelli hava olaylarına hayli benzer davranan ve dönerek hareket eden bir plazma kütlesiydi. Fakat gezegenin yüzeyinde gözlemlenebilen kasırgaların aksine, uzay muadilinde su yerine elektron yağıyordu.
Kuzey Kutbu'nun yukarısında meydana gelen, bin kilometrelik bir alana yayılan uzay kasırgası, Kuzey Yarımküre'deki yüzey merkezli kasırgalara benzer şekilde saat yönünün tersine dönüyordu ve sonunda bitene kadar yaklaşık 8 saat sürdü.
Kasırganın, dünyadaki benzerleri gibi sakin bir merkeze, çoklu sarmal kollara ve geniş sirkülasyona sahip olduğu belirlendi.
Bu tür kasırgaların; uydu sürüklenmesinin ve yüksek frekanslı radyo iletişiminde bozulmaların giderek artması, ufuk ötesi radar konumlandırma, uydu navigasyonu ve iletişim sistemlerinde daha fazla hata çıkması gibi uzay havası etkileri üzerindeki önemli etkilerden sorumlu olduğu düşünülüyor.
Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırmaya göre süreç, yıldızlararası rüzgarlarla evrendeki diğer yıldız sistemleri arasındaki etkileşim için de önemli olabilir.
Uzay havası 1950'lerde uydu teknolojisinin ortaya çıkması ve 1950'lerin sonunda ilk Güneş rüzgarlarının (Güneş'ten gelen yüklü parçacıkların Güneş Sistemi'ndeki akışı) gözlemlenmesiyle özellikle odaklanılan bir araştırma alanı oldu.
Bilim insanları uzay kasırgalarının manyetik alana ve plazmaya (maddenin gaz halindeyken çok ısınmasıyla atomlarının bağımsız olarak hareket eden elektronlara ve iyonlara ayrıldığı, böylece Dünya'nın manyetizmasının itme ve çekmesi gibi kuvvetlerden kolayca etkilenir hale geldiği hali) sahip diğer gezegenlerin ve uyduların yakınında da meydana gelebileceğine inanıyor.
Reading Üniversitesi'nde uzay çevre fiziği profesörü Mike Lockwood şunları söyledi:
Şimdiye kadar uzay plazma kasırgalarının var olup olmadığı bile belirsizdi, bu yüzden bunu böylesine çarpıcı bir gözlemle kanıtlamak inanılmaz.
Tropikal fırtınalar yüksek miktarda enerjiyle ilişkilendirilir ve bu uzay kasırgaları, Güneş rüzgarı enerjisinin ve yüklü parçacıkların Dünya'nın üst atmosferine alışılmadık derecede büyük ve hızlı aktarımıyla oluşmuş olmalı.
Gezegenlerin atmosferinde plazma ve manyetik alanlar evrenin her yerinde mevcuttur, bu nedenle bulgular uzay kasırgalarının yaygın bir fenomen olması gerektiğini öne sürüyor.
(Independent Türkçe)
