Anladım, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın matematiği zayıf ama onu izleyen, dinleyen gazetecilerin matematiği ondan da zayıf olsa gerek. Bu kanıya nereden vardım? Yerlikaya’nın bu ay içerisinde gazetecilere yaptığı iki açıklamadan…
Önümde iki haber var, ikisi de Anadolu Ajansı’nın. Birincisi Yerlikaya’nın 4 Aralık’ta “Anadolu Yayıncılar Federasyonu’nun ‘Anadolu Sohbetleri’ etkinliğinde medya kuruluşlarının Ankara temsilcileri” ile sohbetine ilişkin haberi. İkincisi de Anadolu Ajansı Editör Masası’na konuk olan Yerlikaya’nın orada söylediklerini aktaran 24 Aralık tarihli AA haberi.
Hemen özetleyeyim; Yerlikaya’nın 20 gün arayla verdiği Suriye’ye dönenlerin sayısı, Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı, Türkiye’deki Suriyeliler içindeki Haleplilerin sayıları ve oranları birbirini tutmuyor! Yerlikaya’nın açıkladığı sayıların, oranların hangisinin doğru olduğu anlaşılamıyor.
Dönenlerin sayısı abartılı mı?
Yerlikaya, 4 Aralık’ta Türkiye’deki Suriyelilerin sayısını 2 milyon 937 bin olarak veriyor, 24 Aralık’ta ise bu sayıyı 2 milyon 920 bine düşürüyor; aradaki fark 17 bin. Ama Yerlikaya, AA’nın Editör Masası’nda aynen “9 Aralık’tan dün akşam itibarıyla yani 15 gün içerisinde kendi gönlüyle Suriye’ye göndermiş olduğumuz Suriyelilerin sayısı 25 binin üzerine geçti” diyor.
4 Aralık’ta verdiği sayıdan 25 bin çıkarınca Türkiye’de kalan Suriyelilerin sayısının 2 milyon 912 bine inmiş olması gerekiyor ama kendisinin açıkladığı kalanların sayısı 8 bin daha fazla. Hatta 25 bin sayısına 4-9 Aralık’ta ülkesine dönenler dahil olmadığına göre Türkiye’de kalan Suriyelilerin sayısı daha da az olmalıydı.
Bu durumda Yerlikaya’nın kalanlar ve gidenlerle ilgili verdiği sayılardan en az birinin yanlış olması gerek. Yerlikaya ya Türkiye’de kalan Suriyelilerin sayısını yanlış söylüyor ya da ülkesine dönenlerin sayısını fazla açıklıyor!
Türkiye’deki Haleplilerin sayısı
Yerlikaya’nın, Türkiye’deki Suriyeliler arasında Haleplilerin sayısı ve oranı konusunda açıkladığı sayılar da birbirini tutmuyor.
Yerlikaya, 4 Aralık’ta, “Türkiye’de bulunan Suriyelilerden kaçı Halepli?” sorusu üzerine “Yüzde 42’si yani 1 milyon 247 bin 432’si Halepli” demişti. 24 Aralık’ta ise “2 milyon 920 bin Suriyelinin yüzde 61’i Halepli, bunun sayısı 1 milyon 239 bin” ve “Gelenlerin yüzde 60’ı Halepli olunca doğal olarak gidenlerin de şu ana kadar 11 bin 393’ü, hemen hemen yarıya yakını Halepli” diye konuştu.
Bu sayıları neresinden tutup da anlatsam, bilemedim. 4 Aralık’ta açıkladığı Halepli sayısından, ülkesine dönen 11 bin 933 Halepli sayısını çıkarınca yaklaşık 1 milyon 236 bin sayısına ulaşmamız gerek ama Yerlikaya, kalan Haleplilerin sayısını 1 milyon 239 bin olarak açıklıyor. Gittiğini açıkladığı Haleplilerin sayısını, kaldığını söylediği sayıya eklesek yine Yerlikaya’nın açıkladığı sayılar birbirini tutmuyor.
Bu durumda ya Yerlikaya’nın dile getirdiği Türkiye’deki Halepli sayıları yanlış ya da ülkesine dönen Haleplilerin sayısı doğru değil… Yine gidenlerin sayısıyla ilgili abartı söz konusu olabilir.
Haleplilerin oranı da yanlış
Mecburen sayılar ve yüzdelerle yüklü karışık bir yazı oldu. Ama Yerlikaya’nın açıkladığı, Türkiye’deki Suriyeliler içindeki Haleplilerin oranının da yanlış olduğunu vurgulamalıyım.
Yerlikaya, Türkiye’deki Haleplilerin sayısını 4 Aralık’ta yüzde 42 olarak, 24 Aralık’ta ise önce yüzde 61, sonra da yüzde 60 olarak ifade etti. Halbuki Yerlikaya’nın 4 Aralık’ta açıkladığı 2 milyon 937 bin toplam Suriyelinin yüzde 42’si, 1 milyon 247 bin değil, 1 milyon 233 bin yapar. 24 Aralık’ta açıkladığı 2 milyon 920 bin Suriyelinin yüzde 61’i de 1 milyon 752 bin olur.
Burada da bir matematik sorunu var. Yerlikaya’nın açıkladığı Türkiye’deki Suriyeliler içindeki Haleplilerin oranı da doğru değil ve söyledikleri birbirini tutmuyor. Zaten ben Yerlikaya’nın açıkladığı sayılar ve oranlardaki garipliği Haleplilerin oranını 20 gün arayla farklı vermesinden kuşkulandım. Bir açıklamasında yüzde 42, öbüründe yüzde 60-61 deyince inceleme gereği duydum.
Elbette Yerlikaya, bu sayı ve oranları bürokratların kendisine verdiği notlardan aktarıyor olabilir. Ama kendisinin de dikkat etmesi, her notu olduğu gibi okumadan incelemesi, kısa süre arayla farklı sayılar verildiğinde hemen uyanması gerekir.
Benim asıl anlamadığım Yerlikaya’nın karşısına oturan gazetecilerin birbirini tutmayan bu sayıları, oranları hemen doğru kabul edip yayımlamaları. Hiç kuşkuya kapılmamaları, hiç sorgulamamaları, sormamaları…
Patlamada ölenlerin sayısını da azalttı
Kaldı ki, Yerlikaya’nın matematikle problemi, sadece Suriyeliler ve Halepliler sayıları ve oranları ile de sınırlı değil. Yerlikaya, Balıkesir’deki fabrikadaki patlamada ölenlerin sayısını AA Editör Masası’nda önce 13 olarak açıkladı, sonra bu sayıyı 12 olarak düzeltti. Akşam saatlerinde olay yerinde yaptığı açıklamada ise bu sayıyı 11’e düşürdü. İletişim Başkanlığı, sabah erkenden “Resmi kaynaklardan yapılacak açıklamaları dikkate alınız. Asılsız iddialara itibar etmeyiniz” diye açıkladı ama resmi açıklamalar habire değişip durdu.
Bunca yıllık gazeteci olarak bu tür felaketlerde yaşamını yitirenlerin sayısının saatler içinde yükseldiğine, yöneticilerin sayı açıklamakta oldukça temkinli davrandıklarına tanık oldum. Daha önce bir İçişleri Bakanı’nın ölenlerin sayısını önce yüksek verip, sonra peyderpey azalttığını görmemiştim.
Yerlikaya, Türkiye’deki Suriyelilerin sayısını, bunlar içindeki Haleplilerin sayısını ve oranını, ülkesine dönen Suriyelilerin sayılarını bir daha derli toplu açıklasa da doğrusu hangisi öğrensek. Umarım gazeteci arkadaşlar da bundan sonra Yerlikaya ve tüm otoritelerin açıkladığı sayılar ve oranlar konusunda daha dikkatli, daha kuşkucu olurlar.
Gazeteci dediğin kuşkucu olur, her söylenilene hemen inanmaz; sorar, soruşturur…
