08 Mart tarihte bugün ne oldu?

OLAYLAR

• 1010 - Firdevsi, Şehname adlı epik şiirini tamamladı.

• 1817 - New York Menkul Kıymetler Borsası kuruldu.

• 1857 - ABD'nin New York kentinde 40.000 dokuma işçisi, daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı. Ancak Polis'in işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin, fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda, çoğu kadın 129 işçi can verdi. ABD'de kadın işçilerin bu katledilişi nedeniyle, Kopenhag'da 1910 yılında toplanan Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı'nda 8 Mart, "Dünya Emekçi Kadınlar Günü" olarak belirlendi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu da, 16 Aralık 1977 tarihinde, 8 Mart'ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak anılmasını kabul etti.

• 1906 - Moro Krateri Katliamı: ABD askerleri, Filipinler'de bir kraterde saklanan silahsız 600'den fazla erkek, kadın ve çocuğu öldürdü.

• 1911 - Dünya Kadınlar Günü ilk kez kutlandı.

• 1917 - II. Nikolay'ın tahttan inmesine sebep olacak olan, Şubat Devrimi başladı.

• 1919 - İngilizler Antep'te sıkı yönetim ilan ederek; şehirde ne kadar ateşli ve yaralayıcı silah varsa, 24 saat zarfında İngiliz İşgal Kuvvetleri Kumandanlığı'na teslim edilmesini istedi.

• 1920 - Salih Hulusi Kezrak, Sadrazamlığa getirildi.

• 1921 - İspanya Başbakanı Eduardo Dato, Madrid'de Parlamento Binasından çıkarken Katalan militanlarca öldürüldü.

• 1931 - Kubilay Olayı'ndan sonra Menemen'de uygulanan sıkıyönetim kaldırıldı.

• 1933 - I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.

• 1942 - II. Dünya Savaşı: Hollanda, Java adasında Japonlara teslim oldu.

• 1943 - İsmet İnönü, 7. TBMM'yi açtı ve yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Şükrü Saraçoğlu, Hükûmeti kurmakla yeniden görevlendirildi.

• 1944 - New York Metropolitan Operası, Taksim Gazinosu'nda bir konser verdi.

• 1948 - Tanımladığı bir deri hastalığı (Behçet Hastalığı) nedeniyle Dünya tıp literatürüne geçen, deri ve zührevi hastalıklar uzmanı Ordinaryüs Prof. Dr. Hulusi Behçet, kalp krizi sonucu İstanbul'da öldü.

• 1951 - Adnan Menderes Hükûmeti istifa etti. Bir gün sonra II. Menderes Hükûmeti kuruldu; Hükûmet'te, üç yeni bakan görev alırken, altı bakan yer değiştirdi.

• 1951 - Amerikalı keman virtüözü Yehudi Menuhin, konser vermek için İstanbul'a geldi.

• 1952 - Philadelphia'da ilk suni kalp ameliyatı yapıldı.

• 1954 - Devletin siyasal prestijine ve mali gücüne zarar getirdiğine karar verilen ya da kişilerin özel hayatına tecavüz eden yazılar yazan gazetecilere, ağır cezalar öngören Basın Kanunu, TBMM'den geçti.

• 1954 - İstanbul Vali ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay, bir basın açıklaması yaparak; Mecidiyeköy-Yenikapı arasındaki metronun temelinin Nisan'da atılacağını söyledi.

• 1955 - Liselerde okutulması Millî Eğitim Bakanlığı'nca kabul edilen bir ders kitabında, komünizm propagandası yapılmak istendiği iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Astronomi adlı ders kitabında, Stalin ve Lenin'in resimlerinin yer aldığı ve bu resimlerin öğrencinin dikkatini çeksin diye bir meteor resminin ortasına yerleştirildiği tespit edildi. Konunun Ankara'daki ilgili makamlara bildirildiği ve kitabın toplattırılacağı belirtildi.

• 1955 - Türkiye'nin ilk kanserle savaş dispanseri açıldı.

• 1956 - İzmir'de Demokrat Parti tarafından düzenlenen mitingde konuşan Başbakan Menderes, basını eleştiren bir konuşma yaptı. "Bu gazeteler demokrasi devriminin matbuatı olmak vasfına sahip değildir" dedi. Basını, gerçekleri değiştirmek ve DP iktidarını alaşağı etmeyi düşünmekle suçladı.

• 1957 - Siyasal Bilgiler Fakültesi eski Dekanı Turhan Feyzioğlu, Türk Hukuk Kurumu'ndaki konferansında "Meşrutiyati, takip eden birkaç yıl ve Demokrat Parti iktidarının ilk yılları hariç, basın hürriyete hasret kalmıştır" dedi.

• 1957 - Mısır, Süveyş Kanalı'nı tekrar açtı.

• 1962 - İstanbul-Ankara-Adana seferini yapan THY'ye ait 'Kop' uçağı, Toroslar'da düştü. Sekiz yolcu ve üç kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.

• 1963 - Suriye'de bir darbe sonucu, Baasçılar ve Nasırcılar iktidarı ele geçirdi. Baasçı subaylar, Şubat ayında Irak'ta da yönetimi ele geçirmiş ve Başbakan Abdülkerim Kasım öldürülmüştü.

• 1965 - Vietnam Savaşı: 3500 ABD Deniz Piyade askeri, Güney Vietnam'ın Da Nang sahiline çıkarma yaptı.

• 1966 - Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mehmet Reşat Özarda, Sanayi Bakanı Mehmet Turgut hakkında Meclis soruşturması istemişti. Özarda, Başbakan Demirel'in Türkiye temsilcisi olduğu Morrison firmasına, gümrüksüz ithal edilen Ereğli Demir Çelik Fabrikaları'nın mallarının ve araçlarının verildiğini iddia ediyordu. Bu soruşturma isteği üzerine, AP Milletvekili Mehmet Reşat Özarda Partisinden ihraç edildi.

• 1971 - Antakya'nın içme suyu kaynağına, fare zehiri konulduğu yolundaki ihbar üzerine Emniyet, gece yarısı kent sakinlerine "su içmemeleri" çağrısı yaptı.

• 1971 - Balıkesir Necatibey Eğitim Enstitüsü'nde eğitime ara verilerek kapatıldı.

• 1971 - Sivas'a bağlı Yıldızeli'nde TİP İlçe Sekreteri öldürüldü.

• 1972 - Demokratik Parti Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Menderes, Ankara'da hava gazıyla intihar etti. Başbakan Adnan Menderes'in oğullarından Mutlu Menderes, 1 Mart 1978'de trafik kazasında ölmüştü. 15 Mart 1996'da ise Aydın Menderes, trafik kazası sonucu felç oldu.

• 1974 - Paris'in Charles de Gaulle Havalimanı hizmete girdi.

• 1975 - İstanbul Osmanbey'deki Dostlar Tiyatrosu'nda İlerici Kadınlar Derneği (İKD)'nin kuruluş çalışmasını yürüten kadınların girişimiyle, ilk kez kamuya açık bir "Kadınlar Günü" kutlaması düzenlendi. 400-500 kadının katıldığı toplantıda, Kadınlar Günü'nün anlam ve önemi üzerine konuşmalar yapıldı ve şiirler okundu. Aynı yıl Ankara'da da kutlaması yapıldı.

• 1975 - TRT Genel Müdürlüğü, CHP ve Demokratik Parti'nin başvurusu üzerine, bu partilere de Başbakan Süleyman Demirel'le Televizyon'da yapılan söyleşi kadar süre tanınmasını kararlaştırdı.

• 1978 - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, İsmail Cem'in TRT Genel Müdürlüğüne atanmasının sakıncalı bulduğunu Hükûmet'e bildirdi.

• 1979 - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ilişkin tartışmalar üzerine; "Silahlı Kuvvetlerimizi her türlü politika dışında tutmaya büyük bir dikkat ve özen göstermek hepimizin başta gelen görevi olmalıdır" dedi.

• 1979 - İngiliz Genelkurmay Başkanı'nın davetlisi olarak İngiltere'de bulunan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, kendisine yöneltilen bir soru üzerine, "Türk Polis ve Jandarmasının görev ve yetkilerini belirleyen yasal düzenlemelerin yetersiz olduğunu ve ilgililer tarafından gözden geçirilmesi gerektiğini" söyledi.

• 1979 - Philips Şirketi, Compact Disc'i (CD) ilk kez halka tanıttı.

• 1982 - Türkiye Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme ve Koruma Vakfı kuruldu.

• 1983 - Ronald Reagan, SSCB'yi "Şeytan İmparatorluğu" şeklinde adlandırdı.

• 1984 - Yunanistan, Türk savaş gemilerinin bir Yunan Destroyerine ateş açtığı iddiası ile Ankara'daki Büyük Elçisini geri çağırdı. Gelişmeler üzerine Türkiye de Atina Büyük Elçisine ülkeye dönme talimatı verdi.

• 1984 - Sekiz ilde olağanüstü hâl uygulanmasıyla ilgili, Olağanüstü Hal yasaları yürürlüğe girdi.

• 1985 - Beyrut'ta bir caminin önünde patlayan bomba, 85 kişinin ölümüne 175 kişinin de yaralanmasına yol açtı.

• 1987 - Kadın Çevresi Yayıncılığın çıkarttığı, Feminist dergisi yayına başladı. Sahibi ve Yazı İşleri Müdürlüğü'nü Handan Koç'un yaptığı derginin başlıca yazarları; Ayşe Düzkan, Handan Koç, Minu, Defne, Filiz K., Serpil, Gül, Sabahnur, Vildan ve Stella Ovadis idi. Dergi, Mart 1990'da yayın hayatına son verdi.

• 1988 - Yeni Gündem dergisi Yazı İşleri Müdürü, 7,5 yıl hapse mahkûm oldu.

• 1991 - Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın küçük oğlu Efe Özal, bir borsa şirketine ortak oldu.

• 1992 - Dünya Kadınlar Günü nedeniyle İstanbul ve Adana'da düzenlenen kutlama yürüyüşlerine polis müdahale etti; bazı kadınlar dövüldü, iki kadın yaralandı ve 8 kadın gözaltına alındı.

• 1992 - İstanbul Cumhuriyet Savcılığı, özel TV'lerdeki müstehcen yayınları takibe aldı.

• 1996 - Lefkoşa-İstanbul seferini yapan KKTC'ye ait bir yolcu uçağı kaçırılarak; önce Sofya'ya ardından da Münih'e indirildi. Uçağı kaçıran kişinin, İngiltere'deki sevgilisinin yanına gitmek isteyen Ramazan Aydın isimli bir Türk vatandaşı olduğu anlaşıldı. Uçaktaki yolcu ve mürettebatı serbest bırakan Aydın, Alman polisi tarafından tutuklandı.

• 1998 - Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru'nun, İzmir'de Dr. Tibet Kızılcan'ın cenaze namazını kıldırırken; "İsteyen hanımlar namaza gelebilir" sözleri üzerine kadınlar, erkeklerle saf tutarak cenaze namazı kıldı.

• 1999 - Star gazetesi yayın hayatına başladı.

• 2000 - 30 yılı aşkın siyasi geçmişinde ilk kez Necmettin Erbakan'a karşı bayrak açılarak, FP'ye Genel Başkan adayı çıkarıldı. Kayseri Milletvekili Abdullah Gül, adaylığını ilan etti.

• 2003 - İstanbul-Diyarbakır seferini yapan THY'nin RC-100 tipi uçağı, Diyarbakır'a inişi sırasında düştü: 74 kişi öldü, 3 kişi de yaralı kurtuldu.

• 2003 - Recep Tayyip Erdoğan, Siirt'te yapılan yenileme seçimlerinde milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.

• 2004 - Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliğinin gizliliğini kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği, yönetmelikte, Başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.

• 2005 - Çeçen lider Aslan Maşadov, bir çatışmada Rus güvenlik güçlerince öldürüldü.

• 2006 - Papa II. Jean Paul'e yönelik suikast girişimi nedeniyle İtalya'da 24 yıl cezaevinde kaldıktan sonra 14 Haziran 2000'de Türkiye'ye iade edilen, gazeteci-yazar Abdi İpekçi'nin öldürülmesi ve "gasp" suçundan Kartal H Tipi Cezaevi'nde bulunan hükümlü Mehmet Ali Ağca'nın, Cezaevi Müdürlüğünün "cezasını tamamladığı" yönündeki yazısı üzerine, Kartal Ağır Ceza Mahkemesince tahliyesine karar verildi.

• 2010 - Elâzığ'da 6 büyüklüğünde deprem oldu. 42 kişi hayatını kaybetti.

• 2020 - İtalya'da koronavirüsün yayılmasını durdurmak için Lombardiya bölgesi ve çevresindeki 14 kent karantinaya alındı. Ertesi gün İtalya kırmızı bölge ilan edildi ve karantina kısıtlamaları ülke geneline yayıldı.

DOĞUMLAR

• 1714 - Carl Philipp Emanuel Bach, Alman besteci (ö. 1788)

• 1822 - Ignacy Lukasiewicz, Polonyalı eczacı ve petrol sanayiici (ö. 1882)

• 1879 - Otto Hahn, Alman kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1968)

• 1883 - Franco Alfano, İtalyan müzisyen (ö. 1954)

• 1892 - Mississippi John Hurt, Amerikalı blues şarkıcısı ve gitarist (ö. 1966)

• 1895 - Juana de Ibarbourou, Uruguaylı şair (Güney Amerika'nın en ünlü kadın şairlerinden) (ö. 1979)

• 1897 - Herbert Otto Gille, Nazi Almanyası'nın generali (ö. 1966)

• 1902 - Louise Beavers, Amerikalı televizyon filmleri oyuncusu (ö. 1962)

• 1907 - Konstantin Karamanlis, Yunan politikacı (ö. 1998)

• 1911 - Hüseyin Hilmi Işık, Türk yazar (ö. 2001)

• 1922 - Cyd Charisse, Amerikalı dansçı ve aktris (ö. 2008)

• 1926 - Francisco Rabal (Paco Rabal), İspanyol aktör (ö. 2001)

• 1926 - Peter Graves, Amerikalı aktör (Görevimiz Tehlike) (ö. 2010)

• 1944 - Pepe Romero, İspanyol gitarist

• 1945 - Anselm Kiefer, Alman ressam

• 1957 - Ali Rıza Alaboyun, Türk siyasetçi

• 1957 - Cynthia Rothrock, Amerikalı sinema oyuncusu

• 1959 - Özhan Eren, Türk müzisyen ve yönetmen

• 1964 - Atilla Kaya, Türk taverna müziği sanatçısı (ö. 2008)

• 1967 - Aslı Erdoğan, Türk fizikçi ve yazar

• 1971 - Canan Hoşgör, Türk oyuncu

• 1973 - Anneke van Giersbergen, Hollandalı şarkıcı

• 1974 - Gökçe Fırat, Türk gazeteci ve yazar

• 1977 - Johann Vogel, İsviçreli futbolcu

• 1978 - Ece Vahapoğlu, Türk gazeteci, yazar ve sunucu

• 1979 - Bülent Polat, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu

• 1983 - André Santos, Brezilyalı futbolcu

• 1983 - Güray Zünbül, Türk yelkenci

• 1983 - Seda Demir, Türk dizi ve sinema oyuncusu

• 1995 - Marko Guduric, Sırp basketbolcu

ÖLÜMLER

• 1403 - Yıldırım Bayezid, Osmanlı'nın 4. Padişahı (d. 1360)

• 1844 - XIV. Karl Johan, İsveç ve Norveç'in ilk Fransız kralı (d. 1763)

• 1869 - Hector Berlioz, Fransız besteci (d. 1803)

• 1874 - Millard Fillmore, ABD'nin 13. Başkanı (d. 1800)

• 1889 - John Ericsson, İsveçli kâşif (d. 1803)

• 1917 - Ferdinand von Zeppelin, Alman hava taşıtları üreticisi (d. 1838)

• 1921 - Eduardo Dato, İspanyol politikacı ve hukukçu (d. 1856)

• 1923 - Johannes Diderik van der Waals, Hollandalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1837)

• 1925 - Mehmet Seyit Bey Türk siyaset adamı ve yazar (d. 1873)

• 1930 - William Howard Taft, ABD'nin 27. Başkanı (d. 1857)

• 1931 - Memmedhasan Hacınski, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1875)

• 1941 - Sherwood Anderson, Amerikalı yazar (d. 1876)

• 1942 - José Raúl Capablanca, Kübalı Dünya satranç şampiyonu (d. 1888)

• 1944 - Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türk edebiyatçı (d. 1864)

• 1948 - Hulusi Behçet, Türk dermatoloji uzmanı (d. 1889)

• 1956 - Drastamat Kanayan, Ermeni asker ve siyasetçi (d. 1883)

• 1959 - Bekir Sıtkı Kunt, Türk siyasetçi ve Cumhuriyet dönemi hikâyecilerinden (d. 1905)

• 1961 - Thomas Beecham, İngiliz orkestra yönetmeni (d. 1879)

• 1964 - Franz Alexander, Macar Psikosomatik Tıp'ın ve Psikoanaltik Kriminoloji'nin kurucusu (d. 1891)

• 1965 - Urho Castrén, Finlandiya Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı (d. 1886)

• 1971 - Harold Lloyd, Amerikalı aktör (d. 1893)

• 1972 - Erich von dem Bach, Alman asker (Nazi subayı) (d. 1899)

• 1972 - Yüksel Menderes, Türk siyasetçi (d. 1930)

• 1975 - George Stevens, Amerikalı sinema yönetmeni ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (d. 1904)

• 1975 - Joseph Bech, Lüksemburg eski başbakanı (d. 1887)

• 1977 - Fikret Ürgüp, Türk doktor ve hikâyeci (d. 1914)

• 1980 - Nusret Hızır, Türk felsefeci (d. 1899)

• 1993 - Billy Eckstine, Amerikalı müzisyen (d. 1914)

• 1999 - Joe DiMaggio, Amerikalı beyzbol oyuncusu (d. 1914)

• 2001 - Ninette de Valois, İrlanda doğumlu İngiliz dansçı ve koreograf (d. 1898)

• 2004 - Ebu Abbas, Filistin Kurtuluş Cephesi lideri (d. 1948)

• 2005 - Aslan Maşadov, Çeçen lider (d. 1951)

• 2005 - Erol Mutlu, Türk akademisyen, yazar ve yönetmen (Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesinin eski Dekanlarından) (d. 1949)

• 2008 - Sadun Aren, Türk akademisyen ve siyaset adamı (Ankara Üniversitesi SBF eski Öğretim Üyesi) (d. 1922)

• 2013 - İsmet Bozdağ, Türk araştırmacı ve yakın tarih yazarı (d. 1916)

• 2015 - Sam Simon, Amerikalı televizyon yapımcısı ve senarist (d. 1955)

• 2018 - Ercan Yazgan, Türk tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve yönetmen (d. 1946)

• 2020 - Max von Sydow, İsveçli sinema oyuncusu (d. 1929)

TATİLLER VE ÖZEL GÜNLER

• Dünya Kadınlar Günü

• Teknoloji Haftası (8-14 Mart)