British Museum, çaldıkları eserlerin listesini versin!

Çalınan 2000’den fazla eserin ancak 60 adetinin geri geldiği açıklandı, 300 eserin yeri tespit edildi, 1600’den fazla eser halâ kayıp.

“Soygun ve soruşturmadaki aksaklıklar bizi dehşete düşürdü; çalınan eserlerin listesini bilmek ilişkin ülkelerin hakkı.”

Üç kuruluş, British Museum yönetimine açık mektup gönderdi. Mektupta şu ifadelere yer verildi: 

”Bizler Türkiye’de kültürel ve tarihi mirasın korunması ve toplumun bu konulardaki bilincinin yükseltilmesi için personel sivil toplum kuruluşlarıyız.

British Museum gibi, ülkemiz topraklarından giden çok sayıda tarihi değerin sergilendiği bir kurumda yaşanan soygun ve kayıp olayıyla ilişkin haber ve gelişmeleri kaygıyla izliyoruz.

2.000’e yakın objenin çalınmasının, izlerinin bulunamamasının, bu durumun ancak çalınan objelerin bir kısmının internette satışa çıkmasıyla ortaya çıkmasının ve etkin bir soruşturma yürütülmediğinin anlaşılmasının bizleri dehşete düşürdüğünü bilmenizi isteriz.

British Museum yönetiminin, yalnızca Birleşik Krallık vatandaşlarını ve uluslararası arkeoloji ve müzecilik camiasını değil, Türkiye’deki ilişkin kurumları,  kamuoyunu ve bilim insanlarını bu olayın ayrıntıları, ve soruşturmanın gidişatı konusunda şeffaflıkla bilgilendirmesi gerektiğine inanıyoruz.

Çalınan, kaybedilen ve geri kazanılacağı belirsiz eserler arasında Türkiye coğrafyasından giden eserler olup olmadığını bilmek, bu ülke kamuoyunun hakkı ve meşru talebidir. Bu nedenle, çalınan eserlerin listesinin açıklanmasını, en azından yetkili kurumlarla paylaşılmasını talep ediyoruz.

Ayrıca, British Museum envanterinde bulunan, Türkiye kökenli eserlerin yeniden gözden geçirilmesini, ve orijinallik yönüyle incelenmesini, sonucun yetkililerle paylaşılmasını da talep ediyoruz. Bu işlem, soygun olayının zarar verdiği güven ilişkisinin tamiri için iyi bir başlangıç olacaktır.

Bu olayın, tarihi eserlerin köken ülkelere iadesi tartışmalarına yeni bir boyut katması kaçınılmazdır. Bu bağlamda, Britanya Parlamentosu Partilerarası British Museum Komitesinin Başkanı, Sayın Tim Loughton’un, iade taleplerinin yeniden dile getirilmesini ”bariz fırsatçılık” diye nitelemesi son derece talihsiz bir açıklama olmuştur.

Biz British Museum’un, yeni Direktörü Sir Mark Jones’un yönetiminde, bu süreci böyle hezeyanlardan uzak, akılcı, dürüst ve şeffaf bir şekilde, ve köken ülkelerin yetkili kurumlarıyla yapıcı bir diyalogla yürütmesini bekliyor ve umuyoruz.”

Türkiye’de kültürel ve tarihi mirasın korunması ve toplumun bu konulardaki bilincinin yükseltilmesi için personel Aşıklı Höyük Dostları Derneği Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı ve Tarih Vakfı British Museum koleksiyonlarından 2.000’e yakın eserin çalınması üzerine ortak bir girişim başlattı.

Soygunun ancak çalınan objelerin bir kısmının internette satışa çıkmasıyla anlaşılmasını ve etkin bir soruşturma yürütülmemesini dehşetle izlediklerini belirten Dernek ve Vakıf yöneticileri “çalınan eserler arasında Türkiye coğrafyasından giden eserler olup olmadığını bilmek, bu ülke kamuoyunun hakkı ve meşru talebi, bu nedenle, çalınan eserlerin listesinin açıklanmasını, en azından ilişkin ülkelerin yetkili kurumlarıyla paylaşılmasını talep ediyoruz” dedi.

Dernek ve Vakıf taleplerini bir “açık mektup”la, British Museum’un en üst yönetim organı olan Mütevelli Heyeti’ne iletti.

Açık Mektup’ta, ayrıca British Museum envanterinde bulunan, Türkiye kökenli eserlerin yeniden gözden geçirilmesi ve orijinallik yönüyle incelenmesi, sonucun yetkililerle paylaşılması da talep ediliyor. Bu işlemin soygun olayının zarar verdiği güven ilişkisinin tamiri için iyi bir başlangıç olacağı belirtiliyor.

“Kültür mirası tek tek hepimizin mirası”

Açık Mektup’ta dile getirilen kaygı ve taleplere bireysel olarak destek vermek isteyecekler için change.org platformu üzerinden bir kampanya da başlatıldı. British Museum’un süreci tarihi eserlerin köken ülkeleriyle yapıcı bir diyalogla yürütmesini önemseyenlerin bu kampanyaya imzalarıyla katılabilecekleri belirtildi. 

Müze çalınan eserlerin büyük kısmının Yunan ve Roma koleksiyonundan olduğunu duyurdu ve çalınan eserlerle ilişkin soruşturmaya yardımcı olmak üzere bir de web sayfası açıldı.

British Museum’un yeni web sayfasında, kayıp eserlerin fotoğrafları ve ayrıntıları yok, ancak müze koleksiyonundaki benzer eserlerin görselleri var.

Çalınan eserlerin ayrıntılarının ve fotoğraflarının kamuya açıklanmaması şaşırtıcı görünüyor. Ancak dünyanın en büyük çalıntı sanat eseri veri tabanını yöneten ve soruşturmada British Museum’a destek olan Art Loss Register’ın sözcüsü, “görselleri  yayınlamak elince çalıntı eser olanları tamamen yeraltına itebilir, ya da eseri ‘hurda değeri’ne satmak için tahrip edebilirler” dedi.

Buna karşılık British Museum’daki durumu iyi bilen bazı uzmanlar, British Museum’un dijital kataloğunda ciddi eksikler olduğunu, çalınan eserlerin önemli bir kısmının fotoğrafı ya da ayrıntılı künyesinin olmayabileceğini belirtiyorlar.

Öte yandan, hırsızlık olayının ortaya çıkmasıyla birlikte müzedeki görevinden uzaklaştırılan bir kıdemli küratörle ilişkin Londra polisinin yürüttüğü soruşturmayla da ilişkin olarak henüz bir açıklama yapılmadı.