Coca Cola gerçekten İsrail malı mı?

Oğuz Büber - Muhalif Analiz

Coca Cola dünyanın en çok içilen içeceği ve aynı zamanda en çok bilinen tüketim ürünü de olabilir.  

Dünyanın hangi bölgesine giderseniz gidin birbirinden çok alakasız olan birçok farklı kültürle, yaşamla, çevreyle ve ürünlerle karşılaşabilirsiniz.  

Tüm bu farklılıklar arasında size tanıdık gelen tek şey de bir Coca Cola şişesi olabilir.  

Ülkemizde de tercih edilme açısından durum hiç farklı değil. Coca Cola’yı sofraların vazgeçilmezi olarak tanımlayabiliriz. Kola zararlı olmasına zararlı ancak bir o kadar da vazgeçilmez birçok kişi için.

Kolanın tercih edilme nedeni kesinlikle türünün tek örneği olması değil. Birçok gazlı içecek, soğuk tercih edilebilecek ürün var; hatta bir dönem içerisinde fare kanı bulunduğuna kadar bazı spekülasyonlar da ortaya çıktı. Sevenlerinin tepkisi ise isterse zehir olsun yine içeceğiz şeklinde olmuştu. Sevenleri bu kadar bağımlı yani bu içeceğe…

Sağlık açısından zararlı olduğu iddialarına ve içeceği sevenlerin bunu çok da umursamadığına kısaca değindik. İçeceğe yönelik bir diğer tepki finansörleriyle alakalı.

Biliyorsunuz son dönemde Hamas’ın İsrail’e saldırması ve sonrasında İsrail’in Filistin’i bombalamasıyla devam eden bir süreç var. İsrail ve Filistin arasındaki çekişme yeni değil ve iki devlet arasındaki her olayın ardından Türkiye’deki muhafazakar kitle Coca Cola’nın İsrail malı olduğunu öne sürerek boykot çağrısına başlıyor.

Parasını verip satın aldığı kolaları yola dökenler mi istersiniz; Coca Cola’ya boykot uyguladığını düşünerek aynı fabrikadan çıkan, aynı markanın ürünü Fanta’yı içen mi isterseniz envai çeşit mantıksız protesto eylemi gerçekleştiriliyor.

Ama olayın özü Coca Cola bir İsrail markası mı? Yani bu boykotu ve protestoları gerçekleştirmenin bir mantığı var mı?

Öncelikle belirtelim Coca Cola Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan bir Amerikan markası. Kolanın mucidi John S. Pemberton tarafından 1886 senesinde Atlanta, Georgia’daki bir eczanede bulundu. Yani Coca Cola’nın kuruluşu İsrail’in kuruluşundan 62 yıl kadar önce.  

Kola başlangıçta bir tıbbi içecek olarak düşünülmüştü ve içerisinde karbonatlı su, şekersiz kafein ve kokain bulunuyordu. O haliyle eczanelerde tıbbi içecek olarak da satıldı. Fakat kokain içeren formülde 20. yüzyılın başlarında değişikliğe gidildi.

Başarılı bir şekilde ticari gelişim gösteren ve popüler hale gelen firma 20. yüzyılın başlangıcından itibaren üretim ve tüketime hız vererek dünyada artık bir fenomen haline gelmişti.

Coca Cola’nın bugün iddia edildiği gibi İsrail markası olduğunu yönelik söylentiler tamamen hayal ürünü. Bir dönem sosyal medyada daha doğrusu Facebook’ta ortaya atılan asılsız iddialar olduğu düşünülmektedir.

Coca Cola’nın İsrail’de yerel bir üretim tesisi vardır. Bu tesis ülkede üretim ve dağıtımı sağlamaktadır. Kola İsrail’de de popüler bir içecektir ve yerel pazarda talep görmektedir. Coca Cola’nın İsrail ile ilişkisi bu kadardır. Gelirinin İsrail’e aktarılması gibi bir durum söz konusu değildir.

Ama Coca Cola Türkiye’nin geçmişte yaptığı bir açıklamadan şunu öğrenebiliyoruz.  

Sitede yer alan ‘merak ettim’ bölümüne 2014 yılında “Filistin’de Coca Cola fabrikası var mı?” şeklinde bir soru yöneltiliyor.

Coca Cola Türkiye soruya şu yanıtı veriyor:

Evet. Coca Cola Filistin’deki 3. en büyük işveren, 5. en büyük yatırımcıdır.

Coca Cola şirketi 1998 yılından bu yana Filistin’de faaliyet göstermektedir.

Coca Cola’nın Filistin’de 3 fabrikası, biri Gazze’de olmak üzere 7 satış ve dağıtım merkezi bulunmaktadır.

Coca Cola, 350 Filistinliye iş olanağı sağlamakta, Coca Cola faaliyetleriyle ilişkili yan sektörlerden ise 3,500 aile geçimini sağlamaktadır.

Ülkeler bazında bakıldığında Coca Cola’nın açıkça İsrail’den çok daha fazla Filistinle ilişki içerisinde olduğu görülmektedir.

Coca Cola aynı zamanda halka açık bir şirket yani diğer bir ifadeyle ülke ya da bireyin sahipliğinde olduğunu söylemek de doğru olmaz. Binlerce hissedarı ve yatırımcısı bulunuyor. Bunlar arasında da birçok Arap hissedar yer almakta.

Şirketin yönetim kuruluna baktığımızda finans sektörü ağırlıklı olduğu dikkat çekiyor. Ve yönetim kurulunda çoğunlukla Amerikalı isimler bulunurken, yanı sıra İspanyol, İngiliz, Hollanda kökenliler de var. Ama İsrailli hiçbir isme yer almıyor.

Yani bu açıdan bakıldığında da şirketin İsrail’le bir bağı yok.

Coca Cola’nın Türkiye yapılanmasını incelediğimizde ise ana ortağının (Yüzde 50.3) Anadolu Grup olduğunu görüyoruz. Tuncay Özilhan’ın sahip olduğu Anadolu Grup’un milli otomobilimiz TOGG’da yüzde 23’lük bir paya sahip olduğunu söylemek gerekir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da, 2017 yılında Coca Cola’nın Türkiye’deki 10. Fabrikası olacak Isparta Fabrikası’nın açılışına katılmıştı.  

Bir değerlendirme yapmamız gerekirse Coca Cola’nın İsrail ile ilişkisi dünyadaki birçok ülkeyle olduğu gibi ticari boyutta ve sadece ülke için satış yapmak için fabrikalar kurulmuş. Yani ne başka bölgelere İsrail’den Coca Cola ticareti var, ne İsrailli bir yönetim grubu var, ne de hissedarları var.

Coca Cola Türkiye açısından baktığımızda ise milli projelerde yer alan Anadolu Grubu’nun kurum üzerinden ciddi bir hakimiyeti var. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın fabrika açılışına katılacak kadar yakın bir ilişkisi var.

Coca Cola’nın hangi ülkeyle ilişkisi daha sıkı buna da siz karar verin….