AYM, Cumhurbaşkanının Merkez Bankası Başkanını görevden alma yetkisini iptal etti

Resmi Gazete'de yer alan karara göre, AYM, 2018 tarihli 703 sayılı Anayasa'da Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK) iptal istemini karara bağladı.

Yüksek Mahkeme, 703 sayılı KHK'de yer alan rektörlerin Cumhurbaşkanı tarafından atanmasına ilişkin düzenlemeyi, Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti.

Dava konusu kuralın önceki halinde, rektörlerin devlet üniversitelerine atamasında, YÖK'ün aday gösterdiği kişiler arasından seçilerek, Cumhurbaşkanı tarafından atanacağının düzenlendiği aktarılan kararda, vakıf üniversitelerine ise mütevelli heyetinin YÖK'e teklifi ve YÖK'ün olumlu görüş vermesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından atanacağının düzenlendiği ifade edildi.

Kararda, 703 sayılı KHK ile yapılan düzenleme sonrası, YÖK'ün rektör atama sürecinde, devlet üniversiteleri yönünden aday gösterme, vakıf üniversiteleri yönünden mütevelli heyetinin teklifine olumlu görüş verme şeklindeki rolüne son verilmek suretiyle rektör atama usulünün değiştirildiği, ayrıca atanma şartları, görev süresi gibi rektör atanmasına ilişkin hükümlerin madde metninden çıkarıldığı hatırlatıldı.

Yüksek Mahkemece 12 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırılan iptal kararına ilişkin gerekçede, "Kural, kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın mülga 91. maddesine aykırıdır, iptali gerekir." ifadeleri yer aldı.
 

YÖK üyelerinin atanmasına ilişkin iptal

AYM, 2547 Sayılı Kanun'un 6. Maddesi'nin (b) fıkrasının (5) numaralı bendinin, 703 saylı KHK ile değiştirilmesine ilişkin düzenlemeyi de iptal etti. Yüksek Mahkeme düzenlemedeki, "21 üyeden oluşan YÖK'ün 7 üyesinin, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından belirlenmesinin ardından Cumhurbaşkanı onayı ile görev başlayacağı"na ilişkin düzenlemenin, "... Cumhurbaşkanı tarafından atanması" şeklindeki değiştirilmesini Anayasa'ya aykırı buldu.

ÜAK'ın, YÖK'e üye seçen bir kuruluş olduğu aktarılan kararda, yapılan değişiklikle ÜAK tarafından seçilen üyelerin doğrudan üye sıfatını kazanamadıkları, nihai olarak bu sıfatı kazanmalarının Cumhurbaşkanı'nın takdirine bağlı kılındığı belirtildi.

Bu düzenlemenin, Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin olduğuna işaret edilen kararda, "Kuralın 6771 sayılı Kanun ile Anayasa'da yapılan değişikliklerle ilgisinin olduğu söylenemez. Bu itibarla kural, 7142 sayılı Kanun'un 1. maddesinin (1) numaralı fıkrasında belirtilen Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlamak amacı taşımadığından Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca verilen KHK çıkarma yetkisinin amaç ve kapsamı içinde değerlendirilmemektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın mülga 91. maddesine aykırıdır, iptali gerekir." ifadeleri yer aldı.
 

Cumhurbaşkanının Merkez Bankası başkanını görevden alma yetkisi iptal edildi

Öte yandan Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanını görev süresi dolmadan değiştirme yetkisini de iptal etti.

Birgün'ün haberine göre AYM, CHP'nin 703 sayılı KHK'nın bazı maddelerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle açtığı davayı 6 yıl sonra karara bağladı.

Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanını görev süresi dolmadan değiştirme yetkisini iptal etti. Ayrıca TBMM’den yetki alınmadan yapılan bu değişikliklerin anayasaya aykırı olduğuna hükmetti. Kararla 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) 151. maddesinin (h) ve (j) bentlerinin anayasaya aykırı olduğuna hükmedildi.

AYM'nin kararında anayasaya aykırılık sorunu başlığı altında iptal edilen yetki hakkında şunlar ifade edildi:

"1211 sayılı Kanun’un 25. maddesinin birinci fıkrasında Merkez Bankası Başkanının, Bakanlar Kurulu kararıyla beş yıllık bir dönem için atanacağı, bu sürenin sonunda yeniden atanabileceği hüküm altına alınmakta iken dava konusu kuralla anılan fıkra yürürlükten kaldırılmıştır.

Merkez Bankası başkanının görev süresini düzenleyen hükmün yürürlükten kaldırılmasını öngören kural, Anayasa’nın İkinci Kısmı’nın Dördüncü Bölümü’nde yer alan kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa’nın mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır."

Oybirliğiyle alınan karar 12 ay sonra yürürlüğe girecek. 

DMM bu haberi yalanladı!

DMM'nin sosyal medya hesabından, bazı basın yayın organlarında yer alan, "AYM Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Merkez Bankası başkanı ve rektör atama yetkilerini iptal etti" iddiasına ilişkin açıklama yapıldı.

AYM'nin 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) iptali istemiyle yapılan başvuruyu karara bağladığı anımsatılan açıklamada, bu kararda, düzenlemenin tümünün iptal edilmesi isteminin reddedildiği, düzenlemede yer alan bazı hükümlerin ise iptaline karar verildiği belirtildi.

Bahse konu KHK ile 2 bin 375 hükümle ilgili düzenleme yapıldığı kaydedilen açıklamada, AYM'nin bu hükümlerin sadece bazılarında iptal kararı verdiğine işaret edildi.

Dezenformasyonlar Mücadele Merkezi'nin habere ilişkin cevabı şöyle:

Bazı basın yayın organlarında yer alan, "AYM Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Merkez Bankası Başkanı ve rektör atama yetkilerini iptal etti" iddiası doğru değildir. Anayasa Mahkemesi, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK) iptali istemiyle yapılan başvuruyu karara bağlamıştır. Yüksek Mahkeme düzenlemenin tümünün iptal edilmesi istemini reddederken düzenlemede yer alan bazı hükümlerin iptalini kararlaştırmıştır. Bahse konu KHK ile 2375 hükümle ilgili düzenleme yapılmıştır. AYM'nin kararında bu hükümlerin sadece bazılarında iptal kararı verilmiştir. Kamuoyunda da yankı bulan rektör ve Merkez Bankası Başkanı atamaları konusundaki iptal kararları, "KHK ile değil kanunla düzenleme olması gerektiği" gerekçesiyledir. Dolayısıyla esas bakımından bir iptal söz konusu değildir. Mahkeme, kararların bugünden itibaren 12 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir. Dolayısıyla mevcut uygulamalar açısından bir değişiklik bulunmamaktadır. Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüktedir. Rektör atamaları da Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 130. ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Yasası'nın 13. maddeleri uyarınca zaten Cumhurbaşkanı tarafından yapılmaktadır.