Banksy'nin 'Moronlar' yapıtının bir blok zincir işlemleri platformu tarafından canlı yayında yakılması ve ardından fiziksel varlığının NFT'ye dönüştürülmesi, sanat tarihinde dönüm noktası mı yoksa moronluk mu tartışması başlattı.
Kripto para blok zincir şirketi Injective Protocol, graffiti ikonu Banksy'nin bir sanat yapıtını satın alıp yaktı, yapıtın yok edilmesini canlı yayımlayıp bunun videosunu oluşturdu, ardından yapıtı sanal bir varlığa ve değere çevirdi.
Blok zincir işlemleri için merkezi olmayan bir platform sunan Injective Protocol'ün 95 bin dolar ödeyerek bir galeriden satın aldığı Banksy'nin 2006 tarihli sanat yapıtı, 'Moronlar' adını taşıyor. Siyah-beyaz baskıda bir açık artırma tasvir edilirken satıştaki tablonun üzerinde "Siz moronların gerçekten bu b.ktan şeyi satın alacağınıza inanamıyorum" yazıyor. 'Moronlar' artık sadece dijital olarak alınabilecek ve bakılabilecek durumda.
'Moronlar'ın New York'un Brooklyn semtinde yakılması, Twitter'daki BurntBanksy hesabında canlı yayımlandı.
Ardından Injective Protocol çalışanları, yapıtın dijital pazar OpenSea'deki blok zincir teknolojisini kullanarak dijital temsilini oluşturdu. Böylece Banksy'nin sanat yapıtı bir NFT'ye dönüştürüldü.
'Moronlar'ın yok edilip yeniden yaratılması izleyicilerde karışık hisler yarattı. "Modern sanat tarihinde dönüm noktası" ya da "Son dönemde gördüğüm en punk şey" gibi yorumlar yapanlar oldu. "Bu kez yok edilmiş Banksy baskısının var olduğundan daha değerli olabileceğine dair 95 bin dolarlık bir bahis. NFT'lerin, kripto sanatın çılgın dünyasına hoş geldiniz" değerlendirmesi geldi.
Bir başkası ise 'Nedeni ne olursa olsun bir sanat yapıtının yok edilmesinden bir ağacın kesilmesi kadar iğrendiğini' belirterek "Yok edilen Banksy'nin adı Moronlar'dı. Ne kadar münasip" dedi.
NFT'nin açılımı 'Non-Fungible Token'. Türkçe'de değişimi mümkün olmayan madeni para, jeton, fiş gibi anlamlara geliyor. Özel bir kriptografik token türü olan NFT, kopyalanamadığından, türünün tek örneği, özgün ve biricik olduğundan, kendi türünden başka bir token ile takası edilemiyor. Böylece NFT'ye aktarılan bir sanat yapıtının özgünlüğü kolayca doğrulanabilirken kopyalamasının önüne geçiliyor.
Dijital sanat son dönemde popüler hale gelirken, Injective Protocol yöneticisi Mirza Uddin "Bu olay, fiziksel bir sanat yapıtının benzersiz bir dijital varlığa dönüştürüldüğü ilk önemli örnek" değerlendirmesini yaptı.
Sputnik'te yer alan habere göre Uddin "Biz bu yakma olayını kendi başına sanatın kendini dışavurumu olarak görüyoruz. Banksy'nin yapıtını özel olarak seçtik, zira daha önce kendisi bir açık artırmada kendi yapıtını parçalamıştı" dedi.
Projenin blok zincirinin fiziksel sanat varlıklarını ikame etme yeteneğinin bir doğrulaması olduğunu söyleyen Mirza, şöyle konuştu:
"Fiziksel yapıtı ve sanat sürüm numarası gibi girdi spekifasyonlarını tümüyle yeniden yarattık ki kimse hiçbir şekilde dijital sanatı değiştiremesin. Fiziksel yapıt, bu NFT'de sonsuza dek anılacak."
"NFT'lerin muazzam bir vaatte bulunduğuna ve blok zincir teknolojisinin, bu Banksy yakmayla gösterdiğimiz gibi sanatsal dışavurumu daha da çeşitlendirmeye yardımcı olabileceğine inanıyoruz."
Banksy NFT'nin değerinin ne kadar olabileceğiyle ilgili soruyu, Mirza, "Hiçbir fikrim yok" diye yanıtladı.
Milyonlara satılan illüstrasyonlar, albümler ve videolarla NFT sanatı, son birkaç yılda giderek daha popüler hale geldi. Kanadalı müzisyen Grimes, kısa süre önce NFT formatında 6 milyon dolar değerinde sanat sattı. ABD'li rock grubu Kings of Leon, yakında çıkacak 'When You See Yourself' isimli albümlerini NFT formatında yayımlayacak.
