Hülya Özmen
TBMM Genel Kurulu’nun, Adalet Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi, Sayıştay, Danıştay ve Yargıtay 2021 Yılı Kesin Hesap Kanun Teklifleri ve 2023 Yılı Bütçe Kanun Teklifleri görüşmelerinde, HDP Diyarbakır Milletvekili İmam Taşçıer, kürsü de konuşmasını Kürtçe ile yapmak isteyince birleşimi yöneten CHP’li Meclis Başkanvekili Haydar Akar’ın müdahalesi ile karşılaştı. Akar, “Herkesin bir anadili var. Benim de anadilim var. Kürsüde ben de anadilimde konuştuğum zaman buradaki hiçbir milletvekili beni anlayamaz. Birçok arkadaşımın farklı farklı anadilleri var. Hepimizin anlayabilmesi için resmi dil olan Türkçe ile konuşmaya devam ediyorum. Bir, iki cümle söyleyebilir ama konuşmanın tümünü yapamaz arkadaşlar” dedi.
Mikrofonun sesini kısarak Taşçıer'in Kürtçe devam etmesine engel olan Meclis Başkanvekili Haydar Akar, daha önceki uygulamalarını hatırlatarak, “Birçok arkadaşımın farklı farklı ana dilleri var. Bir cümle söyleyebilir, iki cümle söyleyebilir ama konuşmanın tümünü yapamaz arkadaşlar" diyerek son noktayı koydu. HDPliler ile oturum başkanı Akar arasında uzun bir tartışma sürdü.
Kürtçe ve diğer diller tutanaklara nasıl geçiyor
Genel Kurul’da resmi dil esas alınıyor. Türkçe dışındaki diller tutanaklara daha önce ‘X’ olarak geçerken, ‘bilinmeyen dil’ deniliyordu. TBMM’nin AKP’li Meclis Başkanvekili dünkü oturumda tartışmalı konuya açıklama getirerek, "Kürtçe ifadeler için tutanaklara, yıldız konuluyor ve dipnotta 'Hatip tarafından Türkçe olmayan kelimeler ifade edildi.' olarak geçiyor. Bunu, sanki bir Kürt ya da Kürtçe karşıtlığıymış gibi almanın ya da milletimize sunmanın, çok doğru ve vicdani olduğunu düşünmüyorum." Dedi.
Bütçenin dünkü oturumundan konuyla ilgili bölümler şöyle:
TBMM BAŞKAN VEKİLİ SÜREYYA SADİ BİLGİÇ (Isparta) - Sayın Başkan, bir düzeltmeyi yapmak istiyorum. Konuşmam esnasında, bu, Kürtçe konuşan arkadaşlar ilgili olarak bir "*" konulduğunu ve "bilinmeyen bir dil" olarak geçtiğini ifade etmiştim bu doğru değil, "bilinmeyen bir dil" olarak geçmiyor, burada yazılan -eskiden "(x)" kullanılıyordu, artık "(*)" konuluyor- "Hatip tarafından Türkçe olmayan kelimeler ifade edildi." olarak, dipnot olarak tutanaklara geçiyor. Ben bu bilgiyi paylaşmak istedim yani "bilinmeyen bir dil" değil, "Türkçe olmayan kelimeler" olarak geçiyor.(*)
MAHMUT TOĞRUL (Gaziantep) - "(X)"ten "(*)"a mı terfi edildi Başkanım?
TBMM BAŞKAN VEKİLİ SÜREYYA SADİ BİLGİÇ (Isparta) - Bu düzeltmeyi yapıyorum, teşekkür ediyorum.
BAŞKAN - Peki, teşekkür ediyorum.
MAHMUT TOĞRUL (Gaziantep) - "(X)"ten "(*)"a mı terfi edilmiş.
--
HDP GRUBU ADINA MAHMUT TOĞRUL (Gaziantep): Sayın Başkan, yönetimdeki bu Mecliste yaşanan tek ayıp bununla da sınırlı değil. Bakın, bu Meclis Kürtçeye yönelik yaklaşımıyla da bir ayrımcılık yapıyor; milyonlarca yurttaşın ana dili olan Kürtçenin Meclis kürsüsünde dahi duyulmasına tahammül edilemiyor, bu coğrafyada en çok konuşulan ikinci dil ya "x" ya da "bilinmeyen dil" olarak kayıtlara geçiyor. Bakın, Milletvekillerimiz Meral Danış Beştaş ve Feleknas Uca'nın Kürtçe yapmış olduğu konuşmaları Meclis tutanaklarına "x" olarak yansıdı; bu, utanç verici bir durum. Yine, Sayın Ayşe Sürücü'nün 8 Aralık 2021 Meclis konuşmasında, konuştuğu sırada mikrofonu kapatıldı.
--
BAŞKAN - Diyarbakır Milletvekili Sayın İmam Taşçıer.
Buyurun Sayın Taşçıer. (HDP alkışlar)
HDP GRUBU ADINA İMAM TAŞÇIER (Diyarbakır) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.
"..." (*)
BÜLENT TURAN (Çanakkale) - Sayın Başkan, anlamıyoruz denilenleri.
MÜCAHİT DURMUŞOĞLU (Osmaniye) - Sayın Başkan, hangi parlamentoda konuşuyor acaba? Burası Türkiye Parlamentosu.
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
BAŞKAN - Sayın Taşçıer, bakar mısınız lütfen.
MÜCAHİT DURMUŞOĞLU (Devamla) - Sayın Başkan...
Ya, hangi parlamentoda konuşuyorsunuz Sayın hatip?
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
BAŞKAN - Sayın Taşçıer...
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
(Mikrofon Başkan tarafından kapatıldı)
GÜLÜSTAN KILIÇ KOÇYİĞİT (Muş) - Başkan, niye kısıyorsunuz?
(HDP sıralarından alkışlar, sıra kapaklarına vurmalar)
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - ...(*)
MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Sayın Başkan, mikrofonu niye kısıyorsunuz?
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
BAŞKAN - Sayın Taşçıer...
MÜCAHİT DURMUŞOĞLU (Osmaniye) - Burası Türkiye Cumhuriyeti Parlamentosu.
(HDP sıralarından alkışlar, sıra kapaklarına vurmalar)
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
(HDP sıralarından alkışlar, sıra kapaklarına vurmalar)
BAŞKAN - Sayın Taşçıer, müsaade eder misiniz?
İMAM TAŞÇIER (Devamla) - "..." (*)
BAŞKAN - Sayın Taşçıer, müsaade eder misiniz?
NURAN İMİR (Şırnak) - Söz hakkını kesemezsiniz Sayın Başkan.
BAŞKAN - Kürsüde ben de ana dilimde konuştuğum zaman buradaki hiçbir milletvekili beni anlayamaz, birçok arkadaşımın farklı farklı ana dilleri var, hepimizin anlayabilmesi için resmî dilimiz olan Türkçe'yle konuşmaya davet ediyorum.
BAŞKAN - Bir cümle söyleyebilir, iki cümle söyleyebilir ama konuşmanın tümünü yapamaz arkadaşlar, böyle bir olay yok.
ÖMER ÖCALAN (Şanlıurfa) - Sayın Başkan, kabul etmeyeceğiz.
MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Sayın Başkan bir müsaade edin.
MAHMUT TOĞRUL (Gaziantep) - Başkanım, Küba Elçisi İngilizce konuştuğunda siz onu dinlediniz.
BAŞKAN - Ben bir süre Sayın Toğrul dinledim. (HDP sıralarından gürültüler)
MAHMUT TOĞRUL (Gaziantep) - Onu yaptınız ama.
ÖMER ÖCALAN (Şanlıurfa) - Bunu kabul etmiyoruz.
BAŞKAN - Müsaade eder misiniz! Müsaade eder misiniz!
MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Sayın Başkan!
BAŞKAN - Gerekçesini açıklıyorum. Müsaade edin, müsaade edin.
HASAN ÖZGÜNEŞ (Şırnak) - Herkes dilini konuşsun sadece Kürtler değil, Arap'ı da konuşsun, Ermeni'si de konuşsun.
MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Böyle bir usul yok. Siz İç Tüzük'e aykırı hareket ediyorsunuz. Şu anda o kendi söylediğini çevirecek zaten.
BAŞKAN - İç Tüzük'ün 66'ncı maddesine göre kürsüdeki üyenin sözü ancak Başkan tarafından kendisini İç Tüzük'e uymaya ve konudan ayrılmamaya devam etmek için kesilebilir. Birkaç defa uyardım kendisini, dinlemedi. (HDP sıralarından gürültüler)
BAŞKAN - Benim, bir defa, konuyu anlamam gerekiyor. Konuyu anlayamadığım için de ister Kürtçe konuşsun ister başka bir ana dilde konuşsun, resmî dil dışında her konuşmayı keserim buradan, sadece o konuşmayı değil. Bakın, bir kez daha söylüyorum, altını çizerek...
