CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Hüda-Par’ın bu yasama döneminde Meclis Başkanlığı’na sundukları Hayvanları Koruma Kanunu ile cezaların artırılmasını öngören kanun tekliflerinde, AKP’nin Meclis’e sunmaya hazırlanan kanun teklifinde olması beklenen, ‘uyutma’ ya da ‘ötenazi’ gibi ifadeler yer almıyor. Tekliflerde, kısırlaştırma, barınak ve cezaların artırılması önerileri öne çıkıyor. CHP, Şanlıurfa Milletvekili Mahmut Tanal’ın teklifi, ‘Hayvanlara işkence eden veya acımasız ve zalimce muamelede bulunan kişilerin evcil ya da sahipsiz hayvan ayrımı yapılmaksızın cezalandırılmalarını’, İYİ Parti İstanbul Milletvekili Nimet Özdemir ise teklifinde, “Sahipleri tarafından bakılamayan evcil hayvanların yine sahipleri tarafından bölgede bulunan barınaklara bırakılmasının zorunlu kılınması, yerel yönetim birimlerince sahipsiz olduğu tespit edilen hayvanların gerekli bakımları yapılarak sahiplendirilmesi ve hayvanlara karşı işlenen suçlara istinaden verilen hapis cezalarının artırılması’ önerileri dikkat çekiyor. Ankara Milletvekili Mesut Doğan, Saadet Partisi Grup Başkanvekili İstanbul Milletvekili Bülent Kaya ve 7 Milletvekilinin teklifi ise, “Sahipsiz hayvanlar için uygun yaşam alanlarının oluşturulması, hayvan satışının engellenmesi, hayvan edinmenin yalnızca sahiplendirme yoluyla yapılması, hayvanlara yönelik şiddet ve kötü muamelelere yönelik düzenlenen idari para cezasının artırılması, sahipsiz hayvanlar açısından belediyelerin mali yükünün azaltılması, hayvanların kontrol altında tutulacağı alanların artırılması, hayvanlar üzerinden çıkar sağlamak isteyen grupların önüne geçilmesi, hayvanlara çip takma uygulamasının daha erişilebilir ve uygulanabilir olması” amaçlanıyor. Batman Milletvekili Serkan Ramanlı, Gaziantep Milletvekili Şahzade Demir, Mersin Milletvekili Faruk Dinç’in Çevre Komisyonu’na sevk edilen teklifleri, ‘kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların, sahiplenilmedikçe hayvan bakımevlerinde tutulması, gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı için tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan kişilere verilen cezaların artırılması ve hayvan bakımevlerinde bulunan hayvanları serbest bırakan kamu görevlilerine hapis cezası verilmesi bulunuyor.
Hülya Özmen- Muhalif Özel
AKP’nin Meclis tatile girmeden önce çıkarmayı planladığı ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nda yapılacak değişiklikler, sokak hayvanları, kuduz, uyutma ve son olarak ötanazi ifadeleriyle öne çıktı. Hayvanseverlerin öldürme eylemi nedeniyle tepkilerine yol açın düzenlemeye ilişkin son açıklamasında AKP Grup Başkanvekili Abdullah Güler, “Köpek saldırısı sonucu yaralanan aileler, trafik kazasına sebebiyet veren, vefat eden ve yaralanan kişiler, yine kuduz riski kapsamında tedavi olan ve bu riski taşıyan kişiler olmak üzere toplumun her kesimi ile çok yakın bir görüşme trafiği yürüttük. En önemli başlık kısırlaştırma başlığı olacak. Kısırlaştırma ile beraber sahiplendirme, yani hayvansever vatandaşlarımızı sahiplendirmeye özendirmemiz gerekiyor" dedi. Güler, bu açıklamasında, toplumsal risk taşıyan, kuduz riski taşıyan, hastalıklı ve sahiplendirilme imkanı olmayan, beslenme zorluğu çeken hayvanlar için ‘uyutulma’ olacağını da ifade etti.
CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Hüda-Par’ın bu yasama döneminde Meclis Başkanlığı’na sundukları Hayvanları Koruma Kanunu ile cezaların artırılmasını öngören kanun tekliflerinde, AKP’nin Meclis’e sunmaya hazırlanan kanun teklifinde olması beklenen, ‘uyutma’ ya da ‘ötenazi’ gibi ifadeler yer almıyor. Bir anlamda partilerinin de kanun teklifi yoluyla görüşlerini yansıtan kanun teklifleri şöyle:
--
Antalya Milletvekili Aykut KAYA
Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi
Teklif ile, rottweiler ırkı köpekler dahil bazı tehlikeli hayvan türlerine yasak getirilmesi, hayvanlarla ilgili yasaklara uymayanlara verilen cezaların artırılması ve halihazırda sahibi olan rottweiler ırkı köpeklerle ile ilgili bazı istisnalar getirilmesi amaçlanmaktadır.
Gerekçe
Son yıllarda gerek ulusal basında gerekse sosyal medyada geniş yankı bulan konu başlıklarından biri de sokak köpeklerinin saldırısına uğrayan vatandaşlarımızdır. Her yıl çok sayıda vatandaşımızın sahipsiz sokak köpeklerinin ya da Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yasaklı ırk olarak tanımlanmış köpeklerin saldırısına uğradığı bilinmekte olup, böylece yasal düzenlemelerin ve gerekli denetim mekanizmalarının yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, yasal hükümler uyarınca yasaklı ırk kategorisinde tanımlanan köpek türlerinin alım-satımının da bir türlü önlenemediği görülmektedir. Bu konuda her ne kadar 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu uyarınca çeşitli düzenlemeler yapılmış olsa da alınan tedbirlerin ve mevzuata göre uygulanması öngörülen cezai müeyyidelerin, yeterli caydırıcılığı sağlamadığı ortadadır.
MADDE 1- Madde ile mevzuatta yasaklı ırk olarak tanımlanmış köpek türlerine Rottweiler türünün eklenmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 2- Madde ile mevzuattaki cezai müeyyidelere ilişkin hükümlerin yer aldığı bölümün başlığının kapsamlı hale getirilmesi ve köpek sahiplerinin ve ticaretini yapan kişilerin kanuni düzenlemelere aykın eylemlerde bulunması halinde uygulanacak cezai müeyyidelerin arttırılması amaçlanmaktadır.
MADDE 3- Madde ile yasaklı ırk olarak tanımlanmış olmasına rağmen, halihazırda kısırlaştırılmayan mikroçip takılmayan ya da ağızlıksız dolaştırılan köpeklere doğrudan el konarak en yakın hayvan bakımevinde gönderilmesi ve sahiplerine uygulanacak idari para cezalarının arttırılması amaçlanmaktadır.
MADDE 4- Yasaklı ırk olarak tanımlanmış köpek türleri arasına Rottweiler türünün eklenmesiyle birlikte uyulması gereken yasal kurallarının ve bu kurallara uyulmaması halinde uygulanacak cezai müeyyidelerin düzenlenmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 5- Yürürlük maddesidir.
MADDE 6- Yürütme maddesidir
--
Batman Milletvekili Serkan RAMANLI, Gaziantep Milletvekili Şahzade DEMİR ve 1 Milletvekili Hayvanları Koruma Kanunu ve Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi
Teklif ile; kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların, sahiplenilmedikçe hayvan bakımevlerinde tutulması, gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı için tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan kişilere verilen cezaların artırılması ve hayvan bakımevlerinde bulunan hayvanları serbest bırakan kamu görevlilerine hapis cezası verilmesi amaçlanmaktadır.
Madde gerekçeleri
MADDE 1- Sahipsiz ve başıboş hayvanların müşahede yerlerinde kısırlaştırılması , aşılanıp rehabilite edilmesinden sonra kaydedilmesi ve fakat hayvan bakımevlerinde tutulması amaçlanmaktadır. Sahiplenilmeyen hayvanların alındıkları ortama veya başka bir yere geri bırakılmasının önüne geçilmektedir.
MADDE 2- Birinci maddede yapılan düzenlemeye aykırı hareket edenlere idari para cezası öngörülmüştür.
MADDE 3- Türk Ceza Kanunu'nda hayvanını tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçunun cezası artırılmış bununla birlikte bu suç kapsamına başıboş sokak hayvanlar da eklenmiş, hayvan bakımevlerinde bulunan sahipsiz hayvanları serbest bırakanların ve başıboş sokak hayvanlarının toplanmasında ihmal gösteren kamu görevlilerinin cezalandırılması öngörülmüştür.
MADDE 4- Yürürlük maddesidir.
MADDE 5- Yürütme maddesidir
--
İstanbul Milletvekili Nimet ÖZDEMİR
Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi
Teklif ile; sahipleri tarafından bakılamayan evcil hayvanların yine sahipleri tarafından bölgede bulunan barınaklara bırakılmasının zorunlu kılınması, yerel yönetim birimlerince sahipsiz olduğu tespit edilen hayvanların gerekli bakımları yapılarak sahiplendirilmesi ve hayvanlara karşı işlenen suçlara istinaden verilen hapis cezalarının artırılması amaçlanmaktadır.
Teklif
MADDE 1- 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 5 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Evcil hayvanlara bakamayacak duruma düşen, sahipleri, sorumlu oldukları hayvanlara ilişkin il hayvanları koruma kurulları ile yerel yönetimlerin ilgili birimlerine bildirimde bulunmak, bölgede mevcut barınaklara teslim etmek zorundadırlar.
MADDE 2- 5199 sayılı Kanununun 6 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Yerel yönetimler, belediye sınırları içerisinde toplu yaşamın yoğun olduğu park ve bahçelerde sahipsiz olduğu tespit edilen kedi ve köpeklerin, gerekli sağlık taramalarım yapmak, kısırlaştırma işlemlerini gerçekleştirmek ve söz konusu hayvanları koruma altına alarak etkin sahiplendirme çalışmaları başlatmak ile yükümlüdürler."
MADDE 3-5199 sayılı Kanununun 7 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Yerel yönetimler, kısırlaştırma işlemi yapılan tıbbi birimlerde müdahale sonrası rehabilite işlemleri başta olmak üzere her türlü yeterli fiziki koşullan il hayvanları koruma kurulu koordinasyonunda oluşturmakla yükümlüdürler."
MADDE 4- 5199 sayılı Kanunun 28/A maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "altı aydan dört yıla kadar" ibaresi "üç yıldan beş yıla kadar" şeklinde ve dördüncü fıkrasında yer alan "altı aydan üç yıla kadar" ibaresi "iki yıldan dört yıla kadar" şeklinde değiştirilmiş, maddeye yedinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiş ve mevcut sekizinci fıkra aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Sahipli veya sahipsiz hayvanlara karşı işlenen ' suçlarda faillere iyi hal indirimi uygulanmaz.
Sahipli veya sahipsiz hayvanlara karşı suçu tespit edilenler eğitim ve sağlık kuruluşlarında görevlendirilemez, istihdam edilemezler."
"Sahibi tarafından işlenen suçlar da dâhil olmak üzere bu maddede belirtilen suçların işlenmesi halinde il hayvanları koruma kurulu, Tarım ve Orman Bakanlığı İl/İlçe Müdürlükleri, İl/İlçe Emniyet Müdürlükleri ile sokak hayvanlarım koruyan gönüllü birliklerin şikâyetleri üzerine soruşturma başlatılır. Suçüstü halinde ise bir şikâyete gerek olmaksızın soruşturma genel hükümlere göre yapılır."
MADDE 5- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür
---
Şanlıurfa Milletvekili Mahmut TANAL
5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi
Teklif ile, Hayvanları Koruma Kanunu hükümlerine aykırı davrananlara verilecek hapis ile adli para cezalarının artırılması ve hayvanlara işkence eden veya acımasız ve zalimce muamelede bulunan kişilerin evcil ya da sahipsiz hayvan ayrımı yapılmaksızın cezalandırılmaları amaçlanmaktadır.
MADDE gerekçeleri
MADDE 1 - 5119 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'yla düzenlenen adli cezalar maddesinde öngörülen cezaların alt ve üst sının artırılarak, ev hayvanı, evcil hayvan ayrımı kaldırılarak tüm hayvanlara eşit bir şekilde zarar verenlerin etkin cezalarla karşılaşması, caydırıcılığın artması ve hayvanların hayatlarının kolaylaştırılarak kötü niyetli kimselerden daha etkin bir şekilde korunması amaçlanmaktadır.
MADDE 2 - Yürürlük maddesidir.
MADDE 3 - Yürütme maddesidir.
--
Ankara Milletvekili Mesut DOĞAN, SAADET Partisi Grup Başkanvekili İstanbul Milletvekili Bülent KAYA ve 7 Milletvekili
Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi
Teklif ile, sahipsiz hayvanlar için uygun yaşam alanlarının oluşturulması, hayvan satışının engellenmesi, hayvan edinmenin yalnızca sahiplendirme yoluyla yapılması, hayvanlara yönelik şiddet ve kötü muamelelere yönelik düzenlenen idari para cezasının artırılması, sahipsiz hayvanlar açısından belediyelerin mali yükünün azaltılması, hayvanların kontrol altında tutulacağı alanların artırılması, hayvanlar üzerinden çıkar sağlamak isteyen grupların önüne geçilmesi, hayvanlara çip takma uygulamasının daha erişilebilir ve uygulanabilir olması amaçlanmaktadır.
Madde gerekçeleri
MADDE 1- Bu madde ile 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nda "yaşam alanı " tanımının yapılmasını amaçlamaktadır. Maddede il ve ilçe merkezi dışında, bakanlık tarafından sahipsiz ve güçten düşmüş, tehlike arz eden hayvanların yaşaması için tahsis edilen etrafı çevrili açık alanların "yaşam alanı" olarak kabul edilmesi hedeflenmektedir.
5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nda "yaşam alanı" tanımı bulunmamaktadır. Bu durum, sahipsiz ve güçten düşmüş, tehlike arz eden hayvanların barınması için uygun alanların sınırlı kalmasına neden olmaktadır. Kanun teklifinin diğer maddelerinde sahipsiz hayvanların kontrol altında tutulacağı fiziksel mekanlardan biri olarak belirtilen "yaşam alanı" ile ilgili bir tanımlama bulunmaması kanunda bir boşluk yaratacağından bu tanımın da eklenmesi gerekmektedir. Madde ile bu eksiklik giderilerek, söz konusu hayvanlar için uygun yaşam alanlarının oluşturulmasına imkan sağlanacaktır.
MADDE 2- 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'ndaki ilgili maddenin mevcut hali, yakalanan sahipsiz köpeklerin rehabilite edildikten öncelikle alındıkları ortama bırakılmasını öngörmektedir. 5199 sayılı Kanun söz konusu maddesine göre; "Müşahede yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır". Cümlede geçen "öncelikle" ibaresi sahipsiz hayvanların rehabilite edildikten sonra, öncelikle alındıkları ortama bırakılmasını tavsiye ettiği; ancak alındıkları ortamın hayvanların yaşamını sürdürmeye elverişli olmaması, beslenme imkanı bulunmaması ve sakıncalı yerlerden olması halinde ise gerekli koşullara sahip olan bir başka yere bırakılmasının da mümkün olabileceği anlamına gelmektedir.
Bahsi geçen "...öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır" ibaresinin zorunluluk olmadığı anlaşılmaktadır. Ancak buna rağmen bu ibarenin bir gerekçe ve zorunluluk olarak yorumlanarak sahipsiz hayvanların alındıkları ortama bırakılmaları esas uygulama haline gelmiştir. Belediyelerin, hayvan barınakları kurma ve hayvanların bakımını sağlamak için maddi kaynak oluşturma yükümlülüklerinden dolayı söz konusu ibareyi bir gerekçe olarak kullandıkları düşünülmektedir. Bu nedenle yerel yönetimler köpeklerin toplatılması konusunda gerekli özveriyi göstermemiş ve bazı bölgelerde köpek popülasyonunda artışı görülmüştür.
Vatandaşların sokak köpeklerinin toplatılması yönündeki talepleri belediyeler tarafından 5199 sayılı Kanun'un 6'ıncı maddesi gerekçe gösterilerek karşılıksız bırakılmaktadır.
Türkiye'de 2004 yılındaki yasanın 6'mcı maddesiyle uygulamaya konulan geri bırakma politikasının ardından köpek popülasyonunda hızlı bir artış görülmüştür. Bu noktada kanunda belirtilen kısırlaştırma politikasının ve kanunun tam anlamıyla uygulanmadığı gerekçesiyle yerel yönetimler sıkça eleştirilmektedir. Yerel yönetimlerin kanunun ilgili maddesini uygulamamaları yıllar içerisinde sorunun giderek büyümesine neden olmuştur. Sahipsiz köpek sayısının çok fazla artması nedeniyle, paradoksal şekilde yakala-kısırlaştır-geri bırak politikasının uygulanabilirliği ve sonuç üretme kapasitesi her geçen gün azalmaktadır. Bu bağlamda "...öncelikle almadıkları ortama bırakılmaları esastır" ibaresi değiştirilerek sokak hayvanlarının kontrol altında da tutulması zorunlu hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca maddeye eklenen fıkra ile köpeklerin toplanmadan önce onların yaşam ve refahına uygun fiziki şartlarının sağlanması, böylelikle hayvanların yetersiz kapasite ve imkanlarda kontrol altında tutulmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır
