Anayasa ve Siyasi Etik Kanunu ile ilgili kurucu metin çalışmalarında yer aldığı ‘6’lı Masa’ bileşenlerinden Gelecek Partisi Antalya Milletvekili Anayasa Profesörü Serap Yazıcı Özbudun’un Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ve Anayasa gibi konularda eleştiri yönelttiği AKP’ye, jet hızıyla katılımı yanı sıra diğer geçişler siyaset kurumunu, siyasetçiye güven sorununu, siyasi ahlak tartışmasıyla yeniden gündeme taşıdı. TBMM’nin son 32 yıllık süreci siyasi ahlak temelli 20’den fazla kanun teklifi, iç tüzük değişiklik teklifi, Siyasi Etik Uzlaşma Komisyonu gibi sonuçlandırılmayan çalışmalarla dikkat çekiyor. Meclis’te, bu anlamda belirlenen ilk kanun teklifinin tarihi 1993. Ankara Milletvekili Ali Dinçer ve 4 milletvekilinin 17.11.1993 tarihinde ‘Ahlaklı Siyaset ilkeleri, Kamu Yönetiminde Rüşvetin, Yolsuzlukların Önüne Geçilmesi ve Mal Bildirimi Verilmesi Hakkında Kanun Teklifi’ bu konuda bir ilk olma özelliğini taşıyor. Bu yolda verdiği mücadele ile saçını ağartan bir isim olarak Gelecek Partisi Başkan Vekili, 22. 23. 24. ve 26. Dönem Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün’de öne çıkan siyasi yüzlerden. CHP kanadında 32 yıllık süreçte çok sayıda isim ile yakın dönemde Şanlıurfa Milletvekili Mahmut Tanal, Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’da dikkat çekiyor. Meclis tarihinde çeşitli partilere mensup milletvekillerinin de aynı konuda adımları var.
Hülya Özmen - Muhalif Özel Ankara
Çıkar kuşatmasına karşı saygın parlamento ve şeffaf siyaset için kuralların belirlendiği düzenlemeler, Türk parlamentosunda henüz yasal bir düzenleme olarak hayata geçirilemedi. TBMM’nin son 32 yıllık sürecine bakıldığında siyasi ahlak temelli 20’den fazla kanun teklifi, iç tüzük değişiklik teklifi, Siyasi Etik Uzlaşma Komisyonu gibi sonuçlandırılmamış çalışmalar dikkat çekiyor. Meclis’te belirlenen ilk teklifin tarihi ise 1993. Ankara Milletvekili Ali Dinçer ve 4 milletvekilinin 17.11.1993 tarihinde ‘Ahlaklı Siyaset ilkeleri, Kamu Yönetiminde Rüşvetin, Yolsuzlukların Önüne Geçilmesi ve Mal Bildirimi Verilmesi Hakkında Kanun Teklifi’ ilk olma özelliğini taşıyor. 19. Yasama döneminde başlayan çalışmalar 20, 21, 22, 23 ve 24 ve 26'ncı dönemde de devam ediyor. 27 ve 28. Yasama döneminde kanun teklifleri de Anayasa Komisyonu’nda bekliyor. Dönemin TBMM Cemil Çiçek’in çağrısıyla Siyasi Etik Uzlaşma Komisyonu çalışması da sonuçsuz kalıyor. Anayasa Komisyonu gündemine gelmesine rağmen bu çalışmalar da kanunlaşma sürecine ulaşamıyor.
Çalışmalardan örnekler şöyle:
19. YASAMA DÖNEMİ ALİ DİNÇER VE ARKADAŞLARI
Ankara Milletvekili Ali Dinçer ve 4 milletvekilinin 17/11/1993 tarihli Ahlaklı Siyaset ilkeleri, Kamu Yönetiminde Rüşvetin, Yolsuzlukların Önüne Geçilmesi ve Mal Bildirimi Verilmesi Hakkında Kanun Teklifi.
20. DÖNEM KÜTAHYA MİLLETVEKİLİ MUSTAFA KALEMLİ
Kütahya Milletvekili Mustafa Kalemli ve İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı tarafından verilen 30/6/1997 tarihli Siyasi Ahlak Komisyonu Kanun Teklifi.
20. DÖNEM VAN MİLLETVEKİLİ MAHMUT YILBAŞ VE 9 MİLLETVEKİLİ
Van Milletvekili Mahmut Yılbaş ve 9 milletvekili tarafından verilen 2/12/1997 tarihli Kamu Yönetiminde Ahlak Davranışları Kanun Teklifi.
21. DÖNEM İSTANBUL MİLLETVEKİLİ BÜLENT AKARCALI
21'inci Yasama Döneminde İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı 16/6/1999 tarihli Siyasi Ahlak Komisyonu Kanunu Teklifi, daha önceki kanun teklifini yenileyerek o zaman vermiş.
21. Yasama Döneminde Bülent Akarcalı ve 34 milletvekilinin 11/12/2001 tarihli Siyasi Koruma ve Ahlak Komisyonu Kanun Teklifi.
KONYA MİLLETVEKİLİ MEHMET EMREHAN HALICI VE ARKADAŞLARI
21.Dönemde Konya Milletvekili Mehmet Emrehan Halıcı ve arkadaşlarının 4/4/2002 tarihli ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği ve Bakanlıkla Bağdaşmayan işler İle Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi.
ANKARA MİLLETVEKİLİ ULUÇ GÜRKAN'IN TEKLİFİ
21. Dönem Ankara Milletvekili Uluç Gürkan'ın 8/4/2002 tarihli Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği ile Bağdaşmayan işler Hakkında Kanun ile Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi.
22. DÖNEMDE İSTANBUL MİLLETVEKİLİ ALGAN HACALOĞLU VE 59 MİLLETVEKİLİ
22. Yasama Döneminde İstanbul Milletvekili Algan Hacaloğlu ve 59 milletvekilinin 24/12/2002 tarihli 3069 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği ile Bağdaşmayan İşler Hakkında Kanun ile 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununda Değişiklik Yapılması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Etik Komisyonunun Kurulmasına İlişkin Yasa, kısaca Siyasi Ahlak Yasası Teklifi.
22. DÖNEMDE SAKARYA MİLLETVEKİLİ AYHAN SEFER ÜSTÜN VE 19 MİLLETVEKİLİ
22. Dönemde Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün ve 19 milletvekilinin 19/1/2007 tarihli Siyasi Etik Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Teklifi.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇ TÜZÜK TASLAĞI
22. Yasama Döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi İç Tüzük Taslağı "Çeşitli Hükümler" başlığı altında da Siyasi Etik Kurulu düzenlenmiş, ancak bu taslak da bir neticeye varmamış.
23. DÖNEM İSTANBUL MİLLETVEKİLİ ALGAN HACALOĞLU
23. Yasama Döneminde İstanbul Milletvekili Algan Hacaloğlu ve arkadaşları, 13/8/2007 tarihli, aynı, az önce zikretmiş olduğum kanun teklifini yeniliyorlar.
23. Dönem Manisa Milletvekili Bülent Arınç ile Giresun Milletvekili Hasan Sönmez Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzük Değişikliği Yapılması Hakkındaki Teklifi yeniliyorlar. Bunun içerisinde konuyla ilgili düzenleme var.
24.DÖNEM İSTANBUL MİLLETVEKİLİ AYŞE ESER DANIŞOĞLU
24. Yasama Döneminde İstanbul Milletvekili Aydın Ağan Ayaydın'ın Siyasi Etik Kanun Teklifi.
24.Dönem İstanbul Milletvekili Ayşe Eser Danışoğlu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisi Siyasi Etik Kanunu Teklifi.
24'üncü Yasama Dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Ankara Milletvekili Cemil Çiçek'in Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği Kanunu Teklifi.
24.Dönem İstanbul Milletvekili Umut Oran'ın Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Siyasi Etik Komisyonu Kurulmasına ilişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi Siyasi Etik Yasası Hakkında Kanun Teklifi.
AMASYA MİLLETVEKİLİ MEHMET NACİ BOSTANCI İLE SAKARYA MİLLETVEKİLİ AYHAN SEFER ÜSTÜN VE 97 MİLLETVEKİLİ
26. Dönemde de Amasya Milletvekili Mehmet Naci Bostancı ile Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün ve 97 milletvekilinin Siyasi Etik Kanunu Teklifi. Bugün görüşeceğimiz kanun teklifi, nihayet önümüzdeki bu teklif.
27. DÖNEM SİYASİ AHLAKSIZLIKLA MÜCADELE VE SİYASİ ETİK KANUNU TEKLİFİ
Kemal Kılıçdaroğlu, Engin Altay, Levent Gök, Özgür Özel ve milletvekilleri
28. DÖNEM SİYASİ AHLAKSIZLIKLA MÜCADELE VE SİYASİ ETİK KANUNU TEKLİFİ (27. DÖNEMDEN YENİLEME)
28. DÖNEM SEZGİN TANRIKULU
Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri, dışarıdan atanan Bakanlar Kurulu üyeleri ve siyasi parti teşkilatlarında görevli olan yöneticiler ile ilgili olarak siyasi ahlak konusunda farklı kanunlarda yer alan etik kuralların, temiz ve şeffaf siyaset ilkeleri çerçevesinde yeniden düzenlenmesi ve bu doğrultuda görev yapmak üzere TBMM bünyesinde Siyasi Etik Komisyonu kurulması öngörülmektedir. (27. DÖNEMDEN YENİLEME)
3069 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği ile Bağdaşmayan İşler Hakkında Kanun' ile '3628 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklara Mücadele Kanunu' ve '2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu' Değişiklik Yapılması ve Siyasi Etik Komisyon Kurulmasına Dair Kanun Teklifi.
28. DÖNEM Şanlıurfa MİLLETVEKİLİ MAHMUT TANAL
26 VE 27. DÖNEMDE VERDİĞİ TEKLİF YENİLEME
"3069 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği ile Bağdaşmayan İşler Hakkında Kanun" ile "3628 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununda" Değişiklik Yapılması ve Siyasi Etik Komisyonu Kurulmasına Dair Kanun Teklifi
Teklif ile; Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile dışarıdan atanan Bakanlar Kurulu üyeleri ile ilgili olarak siyasi ahlak konusunda farklı kanunlarda yer alan etik kuralların yeniden düzenlenmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi bünyesinde Siyasi Etik Komisyonu kurulması öngörülmektedir.
