Oğuz Büber - Muhalif Özel
Mahallede manav ya da kasaptan alışveriş yaptınız. Aklınıza yanınıza nakit almadığınız geldi. Ya da nakit para kullanmayı pek tercih etmiyorsunuz. Esnafa “kartla ödemek yapmak istiyorum” dediğinizde büyük ihtimalle pos cihazını kaldırdık ya da arızalı cevabını alacaksınız. Ama size başka bir seçenek sunacaklardır: “IBAN ile gönderebilirsiniz.” Başlangıçta garip gelebilir ama birçok iş yeri yasal veya yasal olmayan şekilde bu ödeme modeline geçti.
Yasaldan kast ettiğim yazarkasaların yerine artık şahsi IBAN’ların yer aldığı karekodlu tabelalar konulmaya başlandı. Karekodu telefonunuzun kamerasıyla okuttuğunuzda IBAN numarası telefonunuza kaydedilmiş oluyor. Hizmet bedelini satıcı konumdaki kişiye ödemek için hız sağlıyor bu işlem.
Yasal olmayanla kast ettiğim ise görünürde IBAN’la ödeme seçeneği açık bir şekilde işletmede görülmüyor ve sizin gönderdiğiniz paranın vergiden kaçırılma durumu olması ihtimali. Nasıl mı? Eğer bir tanıdığınıza gönderdiğiniz gibi açıklama kısmı boş olursa ve ticari değil de bireysel ödeme seçeneği ile gönderirseniz ortada bunun ticari bir işlem olduğuna dair kanıt kalmıyor. Sadece şu ihtimal var ki, o da kesin değil. Yoğun bir şekilde IBAN ödemeleri gelirse denetime takılabilir ve sorgulanabilir ama bunun bir kesinliği mevcut değil.
Küçük işletmeler neden bunu tercih etmek zorunda kalıyorlar?
Çünkü POS üzerinden yapılan bir alışverişte banka kartı kullanılarak taksitsiz peşin ödeme yapılsa bile bu meblağın satıcıya komisyonsuz olarak varış süresi tam 45 gün sonra. Bu durum yüksek enflasyonist ortamda paranın yok olması demek.
Alışverişin komisyonlu olması durumunda ise oran yüzde 2.5’lara çıkmış vaziyette. Cihazın bakım, onarım, kurulum gibi maliyetleri de cabası. İşletme bir günde 50 bin TL ciroya ulaşırsa parasına anında ulaşmak isterse bankaya 1.250 TL ödeme yapmak zorunda. Yani küçük işletmeler için kartla ödeme büyük ekonomik kayıplara neden oluyor.
Olay tüketicinin de satıcının yararına olan IBAN ile ödemeye kalmış durumda. Ancak alışveriş yaptığınız esnafın vergi kaçırmasının önüne geçmek için ticari ödeme seçeneğini tercih etmek, açıklamada ne için ödeme yaptığınızı belirtmek yararlı olacaktır.
