Şu Amerikalılar garip insanlar. Özgürlükler ile askere saygıyı çok iyi birleştirebiliyorlar, askerlerine saygıda kusur etmiyorlar, kahramanlığa önem veriyorlar, vatanlarına bağlılıkları ise tartışılmaz. Demokrasiden de vazgeçmiyorlar. Amerikan Anayasası dünya üzerinde devletin kurucuları tarafından yazıldığı ilk haliyle kalan, sonradan bazı eklemeler dışında niteliği değişmeyen nadir anayasalardandır.
Amerikan anayasasına eklenen ve First Amendment-“İlk Ekleme” olarak nitelenen Anayasa maddelerinin ilk maddesi “Konuşma Özgürlüğü”dür, bunu ikinci maddedeki” Din Özgürlüğü izler-burada insanın istediği dini seçmede veya hiçbir dini seçmemede özgür” olduğu kabul edilir. İlk ekleme’nin üçüncü maddesi toplantı özgürlüğüdür bunu basın özgürlüğü ve hükümete başvuru yapma özgürlüğü takip eder.
Amerikalıların laiklik anlayışı ile Avrupa’nın laiklik anlayışı farklıdır. Avrupadaki tek çoğunluk dininin insanlara uyguladığı işkenceler ve mahalle baskısı türü baskılardan kaçan insanların yerleştiği Amerika’da din ile devlet işlerinin nerede ayrı ve farklı olacağı çok açık belirlenmiştir. Bugün çoğunluğu Hristiyan olmasına karşın çok değişik dinlerin oluşturduğu Amerikan toplumu birkaç fanatik olayının dışında din baskısı yaşamamıştır. Herkes siyaset bulaştırmamak ve devleti ele geçirmemek veya buna teşebbüs etmemek koşuluyla istediği dini veya dinsiz olma özgürlüğünü (Anayasa maddesi) istediği gibi kullanır.
Amerikalıların askerlerine olan bakışı da bizdekini andırır, belki de bizdekinden daha tutarlı demokrasileri olduğu için ve yasalar tarafsız uygulandığından askerlikle ilgili sorunlar veya konular, askeri yıpratmamak, yalan ve uydurma haber yazmamak, iftira etmemek, askerlik mesleğini kötülememek kaydıyla açıkça tartışılabilir. Kişilerin özel hayatları,özellikle asker kişilerin özel hayatlarına ilişkin konuşmalar, telefon kayıtları mahkeme kararı olmadan yayımlanamaz. Buna cüret edenleri ağır suçlar bekler ve mahkemeler işi uzatmadan kararı uygularlar. Mahkemelere siyasi müdahale olması akla bile gelmez. İnternet yoluyla işlenen suçlar federal suç hükmüne girer ve FBI bu konuda çok ciddidir, suç işleyeni hemen bulurlar.
ABD halkının askerine bağlılığı o dereceye kadar gelmiştir ki, askere yazılan şiirler, övgüler mezarlıkların, anıtların duvarlarını süsler. Buna bir örnek olması için ABD’nin ünlü komutanı General Patton’un ve Kore Gazilerinin anısına yapılan anıt mezarlığın duvarında yazılı bir şiiri sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu şiirde ABD’deki tüm özgürlüklerin asker sayesinde olduğu anlatılıyor.
Bilindiği gibi İkinci Dünya Savaşının ünlü komutanı George Patton onların unutamadıkları bir kahraman asker, onun yaşamını Hollywood bir film haline getirmiştir. Filmde General Patton rolünü oynayan George G. Scott bu rolüyle bir Oscar ödülü kazandı.
Bu yazımın sonunda internet bağlantısını verdiğim General Patton/Kore gazileri anıt mezarının duvarında aşağıdaki şiir yazılıdır. Şiiri Türkçeye çevirisi ile yazıyorum.
IT IS THE SOLDIER-O ASKERDİR
It is the Soldier, not the minister -O askerdir, papaz değil
Who has given us freedom of religion - Bize din özgürlüğü veren.
It is the Soldier, not the reporter -O askerdir, muhabir değil,
Who has given us freedom of the press - Bize basın özgürlüğü veren.
It is the Soldier, not the poet -O askerdir şair değil,
Who has given us freedom of speech -Bize konuşma özgürlüğü veren.
It is the Soldier, not the campus organizer -O askerdir, kampüs takvimi değil
Who has given us freedom to protest - Bize protesto özgürlüğü veren.
It is the Soldier, not the lawyer -O askerdir, avukat değil,
Who has given us the right to a fair trial - Bize adil mahkeme hakkı veren.
It is the Soldier, not the politician -O askerdir, politikacı değil,
Who has given us the right to vote -Bize seçim özgürlüğü veren.
It is the Soldier who salutes the flag -O askerdir, bayrağı selamlayıp,
Who serves beneath the flag -Bayrak altında görev yapan,
And whose coffin is draped by the flag -Ve tabutu bayrağa sarılan,
Who allows the protester to burn the flag -Protestocuların bayrak yakmalarına tahammül eden.
Bu harika yazi icin Prof. Tevfik Dalgic'i tebrik ediyorum. Baska bir yazida da ABD Anayasasina yapilan eklemelerin, yine Pof. Dalgic tarafindan, kronolojik olarak irdelenmesi, egitici ve Turk hukukcularina yol gosterici olabilir. Cok onemli bir konudur. ABD nin 250 yildir nasil tutarli olabildigini, secimleri nasil zamaninda yapabildigini, guclerin ayriliginin nasil korundugunu iyi anlamak lazim.