Amerika’da en büyük iş alanlarından birisi ve belki de en büyüğü eğer ağır sanayi ve savunma alanlarını hesaba katmazsak ilaç sanayidir. Ülkede sağlık, korunma, sağlık araştırmaları ve diğer sağlıkla ilgili hizmet sektörünün toplam büyüklüğü yaklaşık 3,6 trilyon dolar civarındadır. Bu rakam toplam Amerikan milli gelirinin yüzde 17,7’si sağlık harcamalarına gitmektedir. Yaklaşık Türkiye’nin toplam milli gelirinin 5 misli kadardır. Bu rakam sanayileşmiş ülkeler arasında kişi başına düsen en büyük sağlık harcamasına denk gelmektedir. 2018 yılı rakamlarına göre 11 bin 172 dolar kadar. Bu rakam Norveç ve İsviçre’nin iki katı kadar. Kanada’dan yüzde 80 fazla, Fransa’nın iki kati, İngiltere’nin 2,3 katı kadar. Bu kadar yüksek harcamaya karşın Amerika sağlıkla ilgili alanlarda birçok sanayileşmiş ülkelerin gerisinde kalmaktadır. Peki neden?
Esas sorun, yani kişi başına düşen en büyük sağlık harcamasının bu kadar yüksek olmasının nedeni ise özel sağlık sigortası masraflarıdır. Amerika’da diğer sanayileşmiş ülkelerde olduğu gibi ulusal sağlık sistemi yoktur, onun yerine 65 yaşın altındaki Amerikalılar sağlık masraflarını doğrudan veya özel sağlık sigortaları eliyle öderler sağlık servislerine. 65 yaşın üzerindeki Amerikalılar ise Medicare-Tıbbi korunma sistemi yoluyla öderler. Eldeki istatistiklerine göre Amerika’da kişilerin özel sağlık sigortalarının yüzde 49’unu işverenler, yüzde 5’ini özel kişiler, yüzde 16’sını devlet yardımı (Medicaid-Tibbi Yardım) görenler yani -belirli bir gelir düzeyinin altında veya çok yaşlı olup eyaletten sağlık yardımı alanlar-, yüzde’16 sı da Medicare-Tıbbi Korunma-yüzde 16 ise hiç sigortası olmayanlardan oluşuyor. Yani yaklaşık 50 milyon Amerikalının-ki bunların 8 milyonu çocuklardan oluşuyor- hiçbir sağlık sigortası bulunmamaktadır.
Sağlık sigortası olmayan Amerikalıların durumu bu bakımından çok acıklı. Özel sağlık sigortası olanlar çoğu kere önceden koruyucu kanser taraması yaptırırken, sigortası olmayanlar, kanserin son aşamalarında tedavi görmekte ve çoğu kere ölümle karşılaşmaktadırlar.
Araştırmalar özel sağlık sigortası olmayan Amerikalılar değişik hastalık ve yaşamı tehlikeye atan tehditlerle karşı karşıyadır. Özel sağlık sigortası olmayanların ortak özellikleri ya sağlık konularına önem vermedikleri veya çok sağlıklı koşullarda yaşadıkları anlamına gelebilir.
Halen yürütülen düşük gelir veya yaşlılık dolayısı ile eyaletten sağlık yardımı alanlar (Medicaid) ile hiç özel sağlık sigortası olmayanları karşılaştıran bir araştırmada eyaletten tıbbi yardım alanların daha mutlu oldukları, daha az hasta oldukları ve daha az hastalık izni aldıklarını ve sağlık masrafları için daha az borçlandıklarını ve daha az borç stresi yaşadıklarını ortaya koyuyor.
Çalıştıkları süre içinde sosyal sigortaya para yatırıp 65 yaşın üstündekilere sağlanan Medicare-Tıbbi Yardım sitemi de hastaların gerekli masraflarını karşılamaktan çok uzaktır. Değişik isimler altında onlardan alınan katılım payı, ilave sigorta ve primler yılda yüzlerce hatta binlerce doları bulmaktadır.
Tıbbi yardımı hak edenler ise eyaletten eyalete değişmekte ve belirli bir standart bulunmamaktadır. Bir eyaletteki yoksulluk sınırı öbür eyalette yoksulluk sınırının üstünde sayılmaktadır. 1997 yılında başlatılan Eyalet Çocuk Sağlık Sigortası sistemi düşük gelirli ailelerin eyaletten eyalete farklılık gösterdiğinden hiç sigortası olmayanların üçte ikisi yoksul ailelerden gelmektedir.
ETNİK KÖKEN VE SAĞLIK SİGORTASI
Özel sağlık sigortasına sahip olanlar veya olmayanlar, kişilerin etnik kökenleri arasında da farklılık göstermektedir. 65 yaşın altında olup da eyaletten tıbbi yardım-Medicaid- ve Sosyal Sigortadan Medicare-Tıbbi destek almayanlar toplam zenci nüfusunun yüzde 22’sini, Latin kökenlilerin yarıya yakınını yani yüzde 45’ini oluşturuyor. Yoksul ailelerin çocuklarının yüzde 20’si sağlık sigortasından yoksun iken zengin çocuklarının yüzde 3’ünün sağlık sigortası bulunmuyor.
Amerikan sağlık sisteminin ikinci büyük sorunu da sağlık yönetiminin çok masraflı olmasıdır. Bu masrafın nedeni ise hastanelerin ve doktorların yüksek rakamlara ulaşan ücretleridir.
Hastaneler ve doktorlar ile ilaç firmaları özel sağlık sigorta şirketleri ile özel diyet anlaşmaları yapıp daha uygun fiyatlarla sunarlar müşterilerine. Örneğin betablocker isimli bir tansiyon ilacının bir aylık 30 adet tableti eğer sigortalı değilseniz 550 dolar iken sigortalı iseniz ayda 35 dolara kadar düşer, eğer iki gece acilen hastaneye yatarsanız size sunulan fatura 25 bin dolar civarında olur sigortanız varsa cebininizden sadece 1200 dolar çıkar. Geçenlerde bir okurum sordu. Eğer sigortanız yoksa Diyaliz makinesine bağlanmanın yılık maliyeti 72 bin doları buluyor. Açık kalp ameliyatı ise eğer sigortanız yoksa 320 bin dolar.
Eğer sağlık sigortanız yoksa Amerikan rüyası bir korku filmine dönüşür.
Yorum Yazın