Yeni seçilen belediye başkanları için 5 belediyecilik tavsiyesi

İlginç ve herkesi şaşırtan bir seçim süreci yaşadık. Belediyecilik alanında taşlar yerinden oynadı ve yeni bir süreç olduğu düşüncesi herkesin aklının bir köşesinde var. Peki şimdi yeni başkanlar nereden başlayacak. Ya da eski hemşehriler nerden başlayacak? Soru aynı ama taraflar farklı.

Belediye başkanları listesinde çok sayıda yeni isim var. Bunların çok azı hariç pek çoğunun bir belediyecilik geçmişi yok. Olsa bile belediyecilik öyle sarılınca kavrayabileceğiniz bir şey değil. Nüfusu yüz bini aşan yerlerde bu daha da imkansız.

Sorunlar neydi?

Yeni başlayanlar için seçimlerden ne söylediğinizden çok gerçekte sorunun ne olduğu daha önemli. Verilerin öne çıkardığı beş temel soruna bakalım isterseniz. Bu sorunların nedenlerini, verisini de paylaşacağım. Kaçına vakıfsınız, hangilerini kendi belediyelerinde gördünüz diye bir düşünün lütfen.

(Küçük bir bilgi, burada verilerde 2018-2022 arası karşılaştırması yapacağım. Bu dönemde karşılaştırma olsun diye de nüfus artışının %4 olduğunu da ekleyeyim.)

1- Daha motorize bir kent! 

Son 5 yılda yoksullaşmaya, akaryakıt fiyatlarındaki artışa ve vergilerdeki artışa rağmen belediyeniz sınırlarındaki otomobil, motorsiklet ve karayolu taşıtı çok arttı. Nüfusun %4 arttığı bu 2018-2022 döneminde taşıt sayısı %16, otomobil sayısı ise %15 arttı. Otomobil ortalamayı düşürdü diye düşünmeyin. Çünkü kentlerde araçsız yapamaz hale geldik ve araba alamayan halkımız motorsiklete yöneldi. Bu yüzden artış %29 gibi inanılmaz yüksek bir oranda oldu!

Fark ettiniz mi? Bu, yerleşim yerlerinde yeterince toplu taşıma, bisiklet ve yaya ulaşımının içeren politikanın eksikliğinden kaynaklı.

2- Daha yüksek enerji faturası: 

2018-22 arası enerji tüketimimiz %10 arttı. Buradan sanayiyi çıkartırsak %11’e yükseliyor. Yani nüfus artışının neredeyse 3 katı enerji tüketimimiz artmış. 

Demek ki daha enerji bağımlısı bir ülke olmuşuz ve daha az enerji verimliliği politikasına sahibiz.

3- Daha fazla yoksulluk

Yoksulluk geçen seçime göre en çok artan şey oldu. Bunda iklimi değiştiren enerjinin de rolü var. Bugün yakıtların her bir kilogramına, gazın her bir metreküpüne 1 TL zam gelse toplum olarak 250 milyar TL kadar yoksullaşıyoruz. Buna içme suyunu ve enerji kalemli diğerlerini de eklerseniz daha yüksek bir yoksullaşma yakalarsınız. Diğer yandan her bir %10’luk tasarruf, bu paradan çok daha fazla paranın halkın cebinde kalması demek.

Burada verimliliğin ne kadar büyük bir ekonomi olduğunu görebiliyor musunuz?

4- Daha pahalı bir belediyecilik! 

Halk motorlu taşıtlara mahkum ve yüksek enerji faturası ödüyor da belediyeler farklı mı? Lütfen gidin son 5 -10 yıllık bütçe ve yakıt harcamalarını isteyin. Nasıl arttığını ve bu para ile nasıl çok daha iyi bir belediyecilik yapabileceğinizi düşünün.

5- İklim yüzünden yönetilemez belediyeler

2018 yılı Türkiye’de en sıcak ikinci yıl olarak kayıtlara geçti. 840 aşırı hava olayı ile felaketlerle dolu bir yıl oldu. 2022 de çok sıcak geçti ama daha kötüsü aşırı hava olayı sayısı 1030’a çıktı. Belediyeler kısmi cevaplar verse de gerçek şu ki belediye sınırlarında işler pek kolay değil artık. 

Kaç tanesini seçimlerde gündem yaptınız? Kaçı sizin belediye sınırlarında yaşanan bir sorun?

Belediyecilik için 5 Eylem

İşi uzatmayalım ve cevaba geçelim mi? Muhtemelen 2029’a kadar gündeminizde olması gereken şeyleri verelim.

1- Asla proje ile başlamayın, Türkiye’de bu sorunlara dair üretilen ve başarı olmuş bir proje yok gibi. Harcanan para, yapılan ihalenin haddi hesabı yok. Para harcamak isterseniz proje, çözmek isterseniz politika, plan ve onları destekleyen karar-proje yaklaşımını deneyin.

2- Belediye ekibi: Belediye ekibinize isterseniz “şu şirkete yarayacak bir şartname yazın” diyebilirsiniz, isterseniz de “2029’da beni iklimi ve halkı düşünen bir belediye verin” diyebilirsiniz. Ne dediğiniz çok belirleyici ve bunları başarabilecek az ama kaliteli belediyeciler hala var.

3- Belediye Meclisi: Belediye meclisinden çalışılmış kararlar ile para harcamadan ve düzenleme gücünüz ile çok şey yapabilirsiniz. Meclisi demokratik ve düşünsel bir araç olarak görmek mümkün.

4- Farkındalık ile zaman kaybetmeyin. Politika ve plan ile başlayan sağlıklı yol alır, farkındalık ile halka kuru propaganda ile kaybedersiniz.

5- Hedefiniz olsun: Eğer bir hedefiniz yoksa her konu boşa gider. Hedef yolunda ilerlerken çok daha iyi sonuçlar alırsınız, plan ve politikalar da sonuca dönüşür. Burada halkı ve doğayı ölçüt yapmayı da atlamayalım. Eğer bu iki şey ölçüt olmaz ise en sosyal proje, en doğa dostu proje bile yıkım olabiliyor.

Biliyorum bunlar çok zor ama 2019’daki tartışmaları unutsanız bile bu kadar aşırı hava olayı, bu kadar iklim değişikliği ve bunun yarattığı korkunç yoksulluk varken bunlara arkanıza dönme şansınız yok. 2029’da ne kadar çok ya da ne kadar az yol ya da kaldırım, otomobil ya da toplu taşıma, kömür kokusu ya da ağaç kokusu olacağı şimdiden sizin elinizde. 

Son beş yılda nüfus %4 artarken enerji tüketimi %10, otomobil sayısı %15, araç sayısı %16, faturamız yüzlerce milyar TL artmış.  Şimdi siz de buna yol açan belediyecilik mi yapacaksınız, yoksa bunun yerine belediyenizi ve halkı fosil yakıt faturalarından kurtaracaksınız? 

Bu karar sizin için bu sefer çok belirleyici olacak. Neden mi? 2022’deki aşırı hava olayı sayısı 1030 demiştik ya, bu sayı 2023’de 1475 oldu. Yani fosil yakıtları azaltmak değil, bırakmak kurtarıyor.