İnternet medyasına resmi ilan düzenlemesi: Yerel basın ne düşünüyor?

Haber: Furkan Tunçdemir – Van

Basın İlan Kurumu tarafından hazırlanan ve 1 Şubat’ta Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikle “görünüşte” internet gazetelerine de resmi ilan hakkı tanındı. İlk bakışta yerel basına yeni bir kaynak yaratarak  “nefes aldıracak” gibi görünen uygulama, pek çok nedenle basın örgütleri tarafından eleştiriliyor. 

Yönetmelikle, ülke çapında farklı kategoriler belirlenirken, her kategorideki haber siteleri için uyulması gereken farklı şartlar öngörüldü. 81 ilde ve bazı ilçelerde 6 farklı kategorideki şartları sağlamayan haber sitelerinin resmi ilan ve reklamlardan yararlanabilmesi mümkün olmayacak. 

“Yeni sistem yerel basında nasıl karşılandı? Sistemin pratikte uygulanabilirliği var mı?” 

Bu sorulara Van ölçeğinde yanıt aradık. Van’ın içinde bulunduğu 4. kategoride, resmi ilan alımına hak kazanabilmesi için kuruluşlara şart koşulan bazı nitelikler şöyle: 

“En az 6 sigortalı çalışanı, günlük en az 40 haber üretimi, 10.000 tekil ziyaretçisi ve 30.000 sayfa görüntülenme sayısı olmak”

1 Nisan itibarıyla yürürlüğe girecek olan yeni düzenlemeye göre, haber sitelerinin ilan yayımlama hakkı elde edebilmesi, bu belirtilen şartları 24 ay boyunca sağlamalarına bağlı olacak. 

Şartlar gerçekçi mi?

Sıddık Güler

Van’da yayın yapan internet haber siteleri ile gazete ve meslek örgütü temsilcilerine yönelttiğimiz sorular karşısında yeni uygulama üzerinde hem görüş farklılıkları  ortaya çıktı hem de ortak eleştiriler dile geldi.

Van’dan yayın yapan Serhatnews internet haber sitesi yetkilisi Sıddık Güler, yerel haber sitelerinin çoğunda sigortalı personel çalıştırılamadığına, bu sitelerin bugüne değin kendi imkanları ile sağladıkları reklam ve ilanlarla ayakta güçlükle durabildiklerine dikkat çekerken yeni koşulları neden gerçekçi bulmadıklarını şöyle anlattı:

“1 Nisan’dan sonra durum değişecek. Artık haber siteleri kafalarına göre Basın İlan Kurumu dışında reklam ya da ilan alamayacaklar. Birçok haber sitesi gerekli bu şartları sağlayamadığı için ayakta duramayacak. Buradan geçimini sağlayan insanlar için yeni durum aslında işsizlik anlamına geliyor. En az 6 çalışanın sigorta ve maaş masrafı, büro kirası yanında her türlü işletme giderini  24 ay için hesapladığımızda devasa bir bütçe gerekliliği ortaya çıkıyor. Diğer yandan da aylık 300 bin tekil, 900 bin çoğul ziyaretçi şartı var. Bölgede bu şartları sağlayabilecek haber siteleri neredeyse hiç yok.’’

Hayal kırıklığı

Yasin İpek

Anadolu Web TV haber platformunu yöneten Yasin İpek’e göre de, yeni yasa aslında gazetecileri kontrol altında tutmayı amaçlıyor. Sürecin başından beri ‘haber sitelerine müjde’ olarak tanıtılan düzenlemenin, kamuoyunda önce olumlu bir hava yarattığını söyleyen İpek, ‘’Geldiğimiz noktada ise çok ağır şartlar açıklandı. Başlangıçta uygulama haber sitelerine cazip gelse de sonu hayal kırıklığı oldu’’ dedi.

Yerelde bazı gazetecilerin bu ilan gelirlerinden faydalanma kaygısı uğruna eleştirel habercilik yapmaktan vazgeçtiğinin altını çizen İpek, gazetecilere şu çağrıyı yaptı: 

‘’İnternet medyası temsilcileri, Basın İlan Kurumuna bağımlı kalmadan resmi ilanlar dışında alternatif para kazanma yollarını tercih etmeliler. Dijitalleşme ile bu aslında mümkün. Başka türlü etik gazetecilik yapabilmek maalesef mümkün değil’’

Olumlu yönleri de var

Muhittin Botan

Kentte yayın yapan Ajans65 isimli haber sitesi yetkilisi Muhittin Botan ise internet medyasının resmi ilan alabilmesinin olumlu bir adım olduğunu belirtti. 

Belirlenen şartların biraz daha iyileştirilmesiyle pek çok işsiz gazeteci için yeni istihdam alanı oluşabileceğinin altını çizen Botan, böylece alışılagelmiş ajans haberciliğinin de önüne geçilebileceğini söyledi. Botan, ‘’Daha fazla özgün içerik üretimi, haber siteleri için daha fazla nitelik anlamına gelir’’ dedi. Yerel medyanın gücü ile kentin gücünün doğru orantılı olduğunu söyleyen Botan, ‘’Basın güçlü olursa eleştirebilir. Eleştiriler çoğalırsa yetkililer üzerine düşeni yapmak zorunda kalır, kent güçlenir. Örneğin imar konusunda basın geçmişte yeterince eleştirebilseydi belki depremler bu kadar can almayacaktı’’ görüşünü savundu.

Pay daha da bölünecek

Van’da yayın yapan Gürpınar Haber Gazetesi yetkilisi Sabahattin İdiz, yeni düzenleme için şu değerlendirmeleri yaptı:

Sabahattin İdiz

“Bugüne kadar bir haber sitesi kafasına göre fiyat belirleyip reklam alabiliyordu. Vergi levhaları bile bulunmuyordu. Buna karşılık yazılı basının baskı-matbaa personel gibi çok ağır gider kalemleri vardı. Yeni düzenleme ile haber sitelerinden istenen şartlar, yerel gazeteler ile neredeyse paralel hale getiriliyor, sonuçta haber siteleri artık kafalarına göre bu işi yapamayacak. Bizim açımızdan olumlu bir durumdur. Ancak yeni uygulamayla internet medyasının resmi ilan ve reklam alabilmesi, ilan bütçesinin daha fazla paydaşa bölünmesi anlamına geliyor. Yani eskiden resmi ilan alma hakkı olan gazetelerin yanına şimdi internet medyası da eklenecek ve ortada mevcut olan pay, daha da çok bölünecek. Aylık resmi ilan gelirlerimiz azalırsa giderlerimizi karşılama noktasında problem yaşayabiliriz. Bu durumda yazılı basının ayakta durma şansı daha da zorlaşır. Yazılı basının haklarının mutlaka korunması gerekir.”

Haber siteleri kapanacak

Van İnternet Medyası Derneği’ni uzun süredir yöneten gazeteci Necdet Tam, İnternet medyasının statü sorununa dikkat çekerken, “yıllardır çözüm yolunda oyalamalar yaşanıyordu, getirilen bu yeni düzenleme de aslında hayal kırıklığı yaşattı” dedi.

Necdet Tam

Türkiye’de yüzbinlerce haber sitesinin var olduğunu belirten Tam, kuruluşlarda çalıştırılacak bir personelin aylık maliyetinin en az 20 bin TL’yi bulduğunu anımsatarak: ‘’Bu şartlarda iki yıl boyunca bu kadar personel istihdam edebilecek kaç haber sitesi var ki? Düzenleme aynı zamanda uygun şartları yerine getiremeyen haber sitelerinin reklam alamamasına da sebep olacak. Bu durum, birçok haber sitesinin kapanacağı anlamına geliyor’’ görüşüne yer verdi.

Düzenlemelerin basın meslek örgütlerine danışılmadan yapılmasını da eleştiren Tam, ‘’Ülkede basın yayın sektörüyle ilgili birçok düzenleme yapılırken ilgili meslek örgütlerinden nedense hiç görüş alınmıyor. Bu durum neredeyse rutin hale geldi. Halbuki ülkede bu işe kendini adamış birçok meslek örgütü ve aktivist bulunuyor, onlardan neden yararlanılmasın?” sorusunu yöneltti.

Düzenlemenin bu haliyle yarardan çok zarar vereceğini belirten Tam, ilgili maddelerde değişikliğe gidilmesi çağrısında bulundu.