Millet İttifakı ve halen ittifakta yeralmasa da 6’lı masada olan partilerin ortak hedefi, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçmek ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle gelen “tek adam” yönetim anlayışını değiştirmek.
Ancak engeller tek tek sıralanınca, bunun o kadar kolay olamayacağı ortaya çıkıyor:
-Cumhurbaşkanı Erdoğan karşısında muhalefetin başarılı olabilmesi için, yüzde 1 oy bile büyük önem taşıyor. Bu nedenle eski CHP’liler, Prof Hakkı Akalın ve Prof Gaye Usluer ile bazı yöneticiler, yüzde 1 ya da daha az bir oy bile alsalar dahi, bunun, Erdoğan’ın kazanmasına neden olma ihtimali nedeniyle, böyle sorumluluğu taşımamak üzere, Memleket Partisi’nden istifa ettiler.
-Cumhur İttifakı’nın, seçim kampanyası sırasında, HDP tabanının oylarını almak için, 2019 yerel seçimlerinde İmralı’yı devreye sokmasına benzer bazı girişimlerinin olabileceği tahmin ediliyor. Buna rağmen, Millet İttifakı’nın, HDP’nin, eğer ortak aday olacaksa, bunun kamuoyu önünde müzakere edilmesi talebine olumlu bir karşılık vermesi beklenmiyor.
-İYİ Parti, AKP kadar muhafazakar olan alt kimliğini geri plana iterek, laik, modern, Atatürkçü seçmene hitap eden çizgisiyle, milliyetçi oyları kaybetmemek için, HDP’ye, MHP’den sonra en olumsuz bakan ikinci parti.
-CHP de, böyle bir müzakereye yanaşmayacağını, CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun, HDP ve diğer küçük siyasi partilerin, üçüncü bir ittifak kurmasını teşvik edici açıklamalarıyla ortaya koydu.
-HDP’nin, küçük partilerle üçüncü bir ittifak kurması, başta CHP olmak üzere altı muhalefet partisini, Cumhur İttifakı’nın, teröre destek verdiği ithamlarından kurtaracak.
-HDP’nin son kongresini, kapatılmasını isteyenlere birçok fırsat verecek şekilde yapması da, Millet İttifakı ile ortak aday için müzakere yolunu kapatmış görünüyor.
-HDP’nin kapatılması durumunda ise, tabanını kontrol etmek için bağımsız bir aday çıkarıp çıkarmayacağı belirsiz. Aday çıkarmadığı takdirde, 2019 yerel seçimlerinde Ankara ve İstanbul’da Millet İttifakı adaylarını desteklemelerine benzer bir tavır almaları ihtimali de bulunuyor.
-Muhalefetin, Cumhurbaşkanı Erdoğan karşısında ilk turda ya da ikinci turda galip gelmesi, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçme konusunda en önemli adım olacak. Ama eğer Millet İttifakı, parlamentoda anayasa değiştirecek oy çoğunluğuna ulaşamazsa, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi içinde yönetmeye devam edecek.
-Anayasa değişikliği için, anayasanın 175. Maddesine göre, 600 milletvekili bulunan TBMM’de, en az beşte üç çoğunluk olan 360 oy gerekiyor. Buna göre, Millet İttifakı’nın, parlamenter sistem için anayasa değişikliğini yapabilmesi, 360 ve üstünde milletvekili çıkarmasına bağlı.
-Millet İttifakı, kapatılmadığı takdirde HDP’nin desteğiyle bu sayıya ulaşabilir. Bunun dışında, AKP ve MHP’nin, seçimi kaybettikleri için parlamenter sisteme geçilmesini sağlayacak bir anayasa değişikliğine destek vermeleri ihtimali de var. Ancak Millet İttifakı’nın, anayasa değişikliği için bu partilere ihtiyacının olması, onlarla pazarlıkta bazı tavizler vermesini gerektirebilir ve bu durumda tam olarak istediği değişikliği gerçekleştiremeyebilir.
-Millet İttifakı’nın gündeminde, 360 oya ulaşamadığı durumda yapılacak anayasa değişikliği için, riskleri de olsa, referanduma gitme ihtimali de bulunuyor. Ancak referandumda, anayasa değişikliği kabul edilmediği takdirde, Millet İttifakı’nın iktidarını sürdürebilmesi zorlaşır.
-Halen AKP’nin 286, MHP’nin 47, BBP’nin 1 milletvekili ile toplam 334 milletvekili bulunduğu için, Cumhur İttifakı’nın, referanduma gitmeden anayasa değiştirme imkanı bulunmuyor. Bu milletvekili sayılarını çıkarmalarına sağlayan 2018 milletvekili seçiminde, AKP yüzde 42.56, MHP yüzde 11.10 oy aldı. Cumhur İttifakı, toplam yüzde 53.66 oyuna rağmen, anayasayı değiştirecek parlamento çoğunluğuna ulaşamadı.
-2018 milletvekili seçiminde, CHP yüzde 22.64 oyla 135, İYİ Parti yüzde 9.96 oyla 37 milletvekili çıkardı. Millet İttifakı partilerinin 2018 seçimlerindeki oy toplamı, yüzde 33.94’te kaldı.
-2019 yerel seçimlerinde, Cumhur İttifakı’nın oy toplamı, yüzde 51,64, Millet İttifakı’nın oy toplamı da yüzde 37.57 oldu.
-Bu sonuçlar, Millet İttifakı’nın adayının yüzde 50’yi aşarak cumhurbaşkanı seçilse ve parlamentoda çoğunluğu sağlayabilseler bile, anayasayı değiştirecek 360 oy çoğunluğunu bulmalarının kolay olmadığını gösteriyor. Bu nedenle, Millet İttifakı’nın, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi içinde, parlamenter sistemi uygulayabilecek bir modeli geliştirmesi gerekiyor.
-Anayasa değiştirilemediği takdirde, iki ayrı model üzerinde duruluyor. Birincisi, Millet İttifakı’nın, anayasa değişikliği için, iki yıl içinde referanduma gitmesi. İkinci model ise Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan tarafından açıklanan, beş yıl süreyle, anayasa değişikliği olmadan, yeni seçilen cumhurbaşkanının, parlamenter sistemi fiili olarak uygulaması.
-İkinci model için de, yeni seçilecek cumhurbaşkanının kim olduğu, yetkilerini parlamento ve altı parti ile paylaşmaya ve uzlaşmaya açık olup olmaması, yetkilerini, “Şartlar zorluyor” diyerek mevcut yönetim gibi kullanma eğiliminde olup olmaması önemli olacak.
-Millet İttifakı’nın, seçim sonrasında ağır ekonomik şartlar için uygulayacağı acı reçete ile oy kaybına uğruma riski kadar, cumhurbaşkanlığı ve parlamenter sistemi bir arada, birden fazla partiyle uyumlu şekilde sürdürebilme başarısını gösterip gösteremeyeceği riski de bulunuyor.
Yorum Yazın