Konservatuarların bu kadar yayıldığına, öğrencilerin artık bu bölümleri şevkle tercih ettiğine, seyircinin ve salonların arttığına kanıp da Türkiye’de tiyatronun önem kazandığını düşünmeyiniz… Çünkü tiyatro uzun zamandır ülkemizde bir istihdam sahası olmaktan çıkmıştır.. Yevmiyelerinin azlığı, meşakkatinin çokluğu ve kalıcılığının yokluğu; suya yazı yazmak olan bu sanatı ekonomi çemberinin dışına itmiştir…
Diyeceksiniz ki, “Bu kadar tiyatro her akşam perde açıyor… Bu tespitinizle haksızlık etmiş olmuyor musunuz?”! Uzun uzadıya konuşmak istemediğimden şöyle cevaplayacağım, “Nerde ve artık tiyatroda perde kaldı mı?”!...
Öyle ya, memlekette tiyatro, alternatif tiyatro dediğimiz türün hâkimiyeti altına girdi. En klâsik eğitimden geçen koca koca eski Devlet Tiyatrosu oyuncuları bile Avrupa’daki amatör tiyatro festivallerinden, virgül değiştirmeksizin çevrilen piyeslerde oynuyorlar… Farklılık adı altında yenilik getirildiği mi düşünülüyor bilmem fakat yenilen tiyatro ve seyir zevki oluyor… İdrakinde midirler? Aslında kolayına kaçmış oluyorlar. Türk seyircisine hiç bilmediği hayattan bir “X” kişisini oynayıp kabul ettirmek mi kolaydır yoksa devamlı yaşayışında karşılaştığı, bakışları bile kendisine benzeyen içinden birini mi?
Zaten biz bugünlere devamlı kolaya kaçarak gelmedik mi?
Kültürümüzden gelen tarzların, tavırların beğenilirliğini ise alan kişiye müzelik vasfı kazandıran ödüller belirliyor… Muhakkak devlet eliyle veriliyor ve bu sayede bir nev i dokunulmazlık kazanıyorlar… Hâlbuki İsmail Dümbüllü’ler, Meddah Sururi’ler, Hayali Küçük Ali’ler halkın komiği, halkın sanatkârı değil miydiler? Bazılarının ilk dağıtıldığı zamana yetişmelerine rağmen, aralarından hangisi Devlet Sanatçılığı unvanını aldı?!
Komşunun tavuğu bize kaz göründü ama kaz gibi yolunan gene biz olduk! Kültürsüzlükle ve kimliksizlikle çırılçıplak kaldık!
***
Şimdi gelelim bugün tiyatronun Türkiye’deki ahvaline… Baktıkça titrersiniz inanın istikbaline! Hâlihazırda Ali Poyrazoğlu ve Genco Erkal’ı çıkarırsak sadece tiyatro ile anılan kaç kişi var? Yok! Tiyatro ne zaman manşetlere taşınıyor? Bir dizi yahut sinema ünlüsü tiyatro yapacağı zaman… Oynadıkları piyesler de bir harika!? Ya ziffin senelik, posası çıkmış ve güncelliğini kaybetmiş bulvar komedileri ya da ne idüğü belirsiz alternatif tiyatrolara mahsus piyesler… Sahnede göründük mü? Evet.. O zaman geriye mesele kalmamıştır ki seyircinin ne istediği yahut neyi beğendiği sonra, çoook sonra gelir… Tiyatronun seyirciye bağlı bir sanat şubesi olduğu göz ardı edilerek…
Öte tarafta gıcır gıcır sahneler kurup, politik muhaliflikten de (ama bol paralı tatlı sulusundan) istifade ederek tiyatro olayı çıkartmayı amaçlayan sahneler ve başlarında hırslı oyuncular var… Bu tiyatro olayını otuz beş sene evvelki kabare oyununu tekrar sahneleyerek çıkarabileceklerini umuyorlar… Orhan Veli’ye havale etmeli: Umut fakirin ekmeği, ye Mehmet ye!
Devasa sahnelerde oynanan masalları, olağanüstü maliyetlerle sahnelenen abuk subuk; konusuz piyesleri saymıyorum bile… Bu ise bugün Türkiye’de tiyatro, zaten yoktur Türkiye’de tiyatro!
Berbatlık bugün Türk Tiyatrosuna sıfat olarak yakıştırılmışsa üzülmek yetmez; daha iyiye giden yolda seyirci-yazar-tiyatrocu-sahne sahibi-patron ve ilgili merciler kafa birliği edip arzulanan tiyatroyu Türkiye’de yapmak için uğraşmalıdırlar…
Ne derseniz deyin yazarın bazı düşüncelerine katılmamak elde değil. Tiyatrocular bu ülkede sadece tiyatro yaparak geçinemediklerini her fırsatta söylüyorlar. Bu ülkede tiyatroyu 2018 verilerine göre 7 milyon 841 bin 353 kişi seyretmiş. Bu ülkenin nüfusunun %10'u. Her 100 kişiden 10'u seyretmiş. 90'ı ise tercih etmemiş. Atatürk: "Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." diyor. Devlet, bütün tiyatrolara yeterli ödenek veremiyor. Bazıları da alamıyorlar. Bazı illerde tiyatro var seyircisi yok. 14 ilde sadece birer tiyatro salonu var. Bazı illerde tiyatro var ama maliyetler yüksek ve büyük prodüksiyonlar oralara gidemiyorlar. Bu ülkede her 100 kişiden sadece 10'u tiyatroyu tercih ediyorsa demek ki Atatürk'ün düşüncesi haklı çıkmış demektir. Sayın yazar, tiyatronun sorunlarını eleştirel bir üslupla dile getirmiş. Sanatın bu ülkede yerlerde süründüğünü size ispatlayayım. Sanatçılar sadece sanatla geçinemiyorlar. Çoğu ek iş yapıyor. Ve bu durum cumhuriyet tarihi boyunca aynı kaldı. Sanatın, sanatçının, tiyatronun sorunlarını görmezden gelmek mümkün değil.
Uzun zamandır yaptığınız söyleşi, Twitter hesabınız ve de buradaki yazılarınızda eski naif kimliğinizi yitirip, hadsizce büyük ustaları ve haddiniz olmayan konuları eleştirmekten öte bir tavırla ele alıp, boyunuzu aşan tavsiyeler verdiğinizi görmekteyim. Yaş ve tecrübenize bakarak daha saygılı, ukalalıktan uzak, yerinizi ve haddinizi bilen bir kimliğe bürünmenizi salık veririm.