Bağışıklık sisteminin normal şartlarda zararsız olan bir besin maddesini yanlışlıkla zararlı olarak algılaması sonucu ortaya çıkan reaksiyonlar besin alerjisi olarak adlandırılır.
Çocukluk döneminde görülen besin alerjileri kimi zaman gelişme süreci içinde kendiliğinden kayboluyor kimi zaman da yetişkinlik döneminde de devam edebiliyor.
Besin alerjisinin geliştiği şüphelenilen çocukların vakit kaybetmeden bir uzman tarafından muayene edilmesi gerekir. Besin alerjisi tedavi edilmediği takdirde, nefes darlığından bulantıya, kusmadan deride kaşıntıya kadar birçok soruna neden olabilir ve ileri vakalarda hayati risklere dahi yol açabilir.
Besin alerjileri bebeklik, çocukluk döneminden ve hatta anne karnından başlayarak insan hayatını etkileyebilir. Bu sorunla ilgili bulguların ortaya çıkması için hastanın birkaç kez alerjiye yol açan besine maruz kalarak duyarlı hale gelmesi gerekmektedir.
Belirtiler
Besin alerjisi, alerjik besinin tüketilmesiyle görülebileceği gibi, bu besinlerin koklanması, solunması veya bunlara dokunulması sonucu da ortaya çıkabiliyor.
Ağır alerjik vakalarda kişi söz konusu besini yemese de pişirildiği, yenildiği ortamlarda bulunduğu hatta o besini yiyen kişi tarafından öpüldüğü zaman da ciddi alerjik reaksiyon gösterebiliyor.
Hangi Besinler Alerjiye Yol Açıyor?
Her türlü besinin alerji yapma potansiyeli bulunuyor. Ama bazıları diğerlerine göre daha sık alerjiye neden oluyor. Çocuklarda bu grubu süt, yumurta, buğday, yer fıstığı, ağaç yemişleri, balık, kabuklu deniz ürünleri, susam ve kivi oluşturuyor.
Sıkça çikolata ve kakao tüketimi nedeniyle alerjik burun akıntısı, migren, deride kızarma, kaşıntı ve sindirim sistemi bozuklukları görülebiliyor. Nadiren bal da alerjiye yol açıyor.
Birçok sistemi etkileyebilen bu sorun farklı bulgularla kendini gösteriyor;
- Soluma, nefes darlığı veya hırıltılı solunum
- Yutkunma güçlüğü
- Ses kısıklığı veya konuşma zorluğu
- Yüz, dudak, dil ve boğazda şişme
- Soğuk, nemli veya soluk mavi cilt
- Solukluk, sersemlik hissi
- Mide bulantısı, kusma veya ishal
- Hızlı ve zayıf kalp atışı
- Kan basıncında ani bir düşüşle baş dönmesi hissi
- Bilinç kaybı
Tanı Yöntemleri
Konusunda uzman bir hekim tarafından çocuğun tam kapsamlı fiziksel muayenesi yapılmalıdır. Fiziksel muayeneden sonra yapılacak testler için çocuğun bir hafta boyunca yediği ve içtiği gıda maddeleri hakkında hekim bilgilendirilmelidir.
Besin alerjileri için yapılan testlerden bazıları;
Deri Prick Testi
Deri prick testi, çocuğunuzun bazı alerjenlere veya tetikleyicilere yanıt olarak “IgE” antikorlarını ölçen bir testtir. Farklı alerjenler içeren küçük miktarlarda solüsyonlar, çocuğunuzun cilt yüzeyine veya cildin altına küçük bir çizik ya da enjeksiyon yardımıyla verilir.
Hastanın verilen çözeltiye karşı reaksiyonu varsa, bu belirti küçük kırmızı bir alan olarak görünecektir. Çocuğun cildinin deri prick testine tepki vermesi, her zaman reaksiyona neden olan alerjen maddelere alerjisi olduğu anlamına gelmeyebilir.
Kan Testleri
Alerjiler için kan testleri, kandaki spesifik alerjenlere karşı “IgE” antikorlarını ölçer. Yaygın olarak kullanılan bir başka kan testi, Radyoallergosorbent testi veya RAST olarak adlandırılır. Deri testleri yapılamayan hastalarda kan testleri kullanılabilir.
Cilt testinde olduğu gibi, pozitif kan testi her zaman çocuğunuzun bu alerjene karşı alerjisi olmadığı anlamına gelmez. Bunun yanı sıra ELISA metodu da bu testler için kullanılmaktadır.
Besin Provokasyon Testleri
Bu test bir alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır. Çocuğa ağız veya soluma yoluyla az miktarda potansiyel alerjen maddeler verilip gözlenerek yapılır.
Tedavi Yöntemleri
Bu rahatsızlık temelde, alerji yapan besinin diyetten çıkarılmasıyla tedavi edilmektedir.
Eliminasyon diyeti olarak adlandırılan bu yöntemde, alerji oluşturan besin diyetten çıkartılırken, bu besinin içinde olduğu hiçbir şeyin tüketilmemesi gerekliliğinin hasta tarafından bilinmesi önem taşıyor:
Örneğin inek sütü alerjisi olan çocuğun süt ve süt ürünlerini içeren hiçbir besin maddesini yememesi gerekiyor: Sütün yanı sıra peynir, yoğurt ya da bunlardan yapılan gıdaların tüketilmemesi de önem taşıyor.
Tedavi edilmeyen besin alerjileri hayati riske yol açabiliyor. Özellikle son yıllarda artan yer fıstığı ve ağaç fıstıklarına bağlı alerjilerde anafilaksiye bağlı ölümlere sıkça rastlanıyor.
Çocukluk döneminde ortaya çıkan besin alerjilerinde besinin diyetten çıkarılması ile besine karşı tolerans gelişimi ve besin alerjilerinin ortadan kalkmasına da sıkça rastlanıyor.
Örneğin çocuklarda sık rastlanan inek sütü alerjisi, yetişkinlik döneminde ortadan kalkabiliyor, ancak yer fıstığı, fındık ve ceviz gibi ağaç fındıkları ile balık ve kabuklu deniz ürünlerine karşı oluşan alerjilerde ise alerji ömür boyu devam edebiliyor.
