Uzmanlar, sporcuların antrenman öncesi tüketilen protein tozunu suyla karıştırmak yerine kaşıkla kuru bir şekilde yutanları olası tehlikelere karşı uyardı.
BBC’de yer alan habere göre, antrenman önceleri normalde suya karıştırılarak tüketilen protein tozları, bazı sporcular tarafından kuru bir şekilde kaşıkla yutuluyor. ABD’de bir tıp konferansında konuşma yapan, araştırmacılar bunun özellikle gençlerde tehlikeli durumlara yol açabileceğini söylüyor.
Antrenman öncesi tozlarında genellikle çok sayıda aminoasit, vitamin ve kafein gibi içerikler bulunuyor. Tozların amacı, antrenman öncesi vücudu canlandırmak, harekete geçirmek ancak bu enerji yükselticileri çok fazla tüketmenin bilinen riskleri var.
Cohen Çocuk Hastanesi’nden araştırmacılar, bir kaşık tozun beş kupa kahveye eş değer olabileceğini söyledi. Fazla kafeinin de kalple bağlantılı riskleri olabileceği belirtildi.
Araştırmacılar, tozu suyla içmek yerine yutanlarda tozun ciğerlere gidebileceğini ve bunun da boğulma, enfeksiyon ya da zatürre gibi sonuçları olabileceğini söyledi.
Araştırmayı yapan uzmanlar, sosyal medya platformu TikTok’ta 100’den fazla video izlediklerini, bu videoların yalnızca sekizinin protein tozu kullanımını doğru gösterdiğini belirtti.
Protein tozu ne işe yarar?
Ağır spor yapanların kas yapısını artırmak için kullanılan protein tozu, aslında bir besin takviyesidir. Proteini yeteri kadar alamayan sporcular, genelde protein tozunu bir supplement olarak kullanır. Vücuda ek protein alımı sayesinde kas kütlesinde daha hızlı ve daha büyük bir kazanç elde etmek amaçlanır.
Sporcuların yanı sıra, uzmanlar tarafından yaşlılara da protein tozu tavsiye edilmektedir. Protein tozu, yaşlıların kas kaybını önlemekte ya da en azından yavaşlatmaktadır. Çünkü yaşlılarda, hareket kabiliyetinin kaybının ana nedeni kas kütlesindeki azalmadır. Yaşlılar günlük vücut ağırlığının kilogramı başına yaklaşık 1,5 gram protein tüketmelidir. Vücuda yeterli miktarda protein sağlanması önemlidir. Ayrıca yaşlıların sadece protein tozu kullanması yeterli olmayacaktır. Yaşlılar, kendilerine uygun sporu yaparak kaslarını geliştirmelidir.
Protein tozu başka hangi amaçlar için kullanılır?
Günümüzde protein tozları sadece kas inşa etmek için değil aynı zamanda kilo vermek için de kullanılmaktadır. Proteinin çok doyurucu bir etkisi vardır. Bu nedenle diyet konusunda aşırı karbonhidrat tüketimi, artan protein alımıyla azaltılabilmektedir. Tabi ki, düzenli bir egzersiz programı ve dengeli beslenme de kilo vermeye eşlik etmelidir. Protein tozunun yağ yakmayı teşvik ederek kilo vermeyi kolaylaştırması beklense de, bu konuda metabolizmayı uyardığı tezi şimdiye kadar bilimsel olarak kanıtlanamamıştır.
Protein tozu çeşitleri nelerdir?
Peynir altı suyu protein tozu (Whey protein): Adından da anlaşılacağı gibi peynir altı suyundan yapılır. Peynir üretimi sırasında kazein peynir altı suyunun ayrılmasıyla elde edilmektedir. Özellikle yüksek bir biyolojik değere sahiptir. Peynir altı suyu protein tozu, lösin, izolösin ve valin gibi yüksek amino asit içeriği ile dikkat çeker. Fiziksel egzersizden sonra vücutta azalan proteinleri yeniden oluşturmak için uygundur. Bunun nedeni, gastrointestinal sistemde hızlı emilmesi nedeniyle yaklaşık yarım saat sonra kan dolaşımına geçmesidir.
Süt protein tozu: Süt protein tozu, peynir altı suyu protein tozundan daha düşük biyolojik değere sahiptir. Güç gerektiren sporlarla uğraşanlar tarafından tercih edilen bir tozdur. Bunun nedenlerinden biri, vücuttaki emilim süresinin nispeten uzun olmasıdır. Yatmadan önce alındığında vücudun gece boyunca ideal olarak amino asitlerle beslenmesini garanti eder. Bununla birlikte süt protein tozu, laktoz intoleransı olan kişiler için uygun değildir. İçerdiği laktoz nedeniyle sindirim sorunlarına neden olabilir.
Yumurta protein tozu: Yumurta protein tozunun acı bir tadı vardır. Saf haliyle piyasaya sürülür. Bunun için, çoğunlukla çok bileşenli tozlarla karıştırılarak kullanılır. Laktoz içermez, iyi laktoz intoleransı olan kişiler için uygundur. Profesyonel vücut geliştirme sporcuları, yarışmadan hemen önce yumurta protein tozu kullanmanın performansı artırdığını söyler.
Soya protein tozu: Çok az kolestorol içerir ve bu nedenle özellikle yüksek kolesterol seviyesine sahip kişiler için uygundur. Yapılan araştırmalarda, tozun LDL kolesterol seviyelerini düşürebileceğini ve böylece kardiyovasküler hastalık riskini azaltabileceği belirlenmiştir. Kolesterol seviyesinin yanı sıra, bağışıklık sistemi, amino asit L-glutamin içeriğinin yüksek olması nedeniyle soya tozu tercih edilmektedir.
Protein karışımları: Genellikle kullanılan tek bir toz değil de, farklı protein tozlarının belli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilir. Farklı oranlarda birbiriyle birleştirilen iki veya üç farklı protein tozu türünden oluşur. Tek tek bileşenler birbirini tamamladığından, protein karışımları genellikle saf protein tozundan daha yüksek bir biyolojik değere sahip hale gelir.
Peynir altı suyu proteini mi bitkisel protein mi?
Peynir altı suyu proteinleri daha sağlıklı ancak sportif diyet için bitkisel proteinlere kıyasla etkisi daha düşüktür. Ancak, düzenli peynir altı suyu proteini kullanımının akne ve yorgunluk gibi yan etkilere neden olduğu düşünülmektedir.
Brezilya'daki Paraiba Federal Üniversitesi'nde peynir altı suyu proteininin akne ile ilgili yan etkileri üzerine bir araştırma yapılmıştır. Bu amaçla, son iki ayda düzenli olarak peynir altı suyu proteini tüketen ve aynı zamanda spor salonunu düzenli olarak giden 30 yetişkin belli bir süre incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda whey protein takviyesinin uzun süre kullanımının akneye neden olduğu belirlenmiştir.
Peynir altı suyu izolatları (yalıtılmış) çoğunlukla lif içermemektedir. Büyük miktarlarda tüketilirse, akut bağırsak sorunlarına yol açabildiği yönünde de görüşler bulunmaktadır. Yani yüksek kaliteli protein karışımları yeterli miktarda lif içermelidir, böylece tüketimleri büyük miktarlarda olsa bile zararları minimum düzeyde kalacaktır.
Protein tozu zararlı mı?
Genel olarak, sporcuların kas inşa etmek için protein tozlarını kullanmasının, ‘yararlı mı yoksa zararlı mı?’ olduğu yıllardır tartışılsa da, dengeli ve ek gıda olarak tüketildiğinde zararsız olduğu görüşü ağır basmaktadır. Çünkü sağlıklı ve dengeli beslenerek vücuda doğal yollarla protein alınmalı, eğer protein alımı yetersizse protein tozu kullanılmalıdır. Düzenli olarak protein shake içiliyorsa, bol su içilmelidir. Çünkü vücuttaki yüksek protein konsantrasyonu böbrekleri zorlayabilir ve sıvı alımı çok düşükse böbrek hasarına yol açabilir. Böbrek hastalığı söz konusuysa protein tozu kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. Çok aşırı protein tozu tüketiminin, böbreklerde hasara neden olduğu bilinmektedir. Bilinçsizce ve aşırı miktarda kullanılan protein tozu vücuda kesinlikle zarar vermektedir. Aşırı miktarda kullanıldığında bağırsaklar tarafından yeteri miktarda emilemeyeceği için ishale de neden olabilmektedir.
