Çayın da kahvenin de ayrı ayrı seveni çok olmasına rağmen, sağlıklı yaşam için tüketim miktarına dikkat edilmelidir. Sağlıklı tüketim miktarını belirleyense içlerinde olan kafeindir.
Uzman Diyetisyen Zülal Yalçın konu hakkında şunları anlatıyor:
Kafein kahve, çay, kola, çikolata, kakao, enerji içeceği gibi birçok besinde bulunan merkezi sinir sitemini uyarıcı etkisi olan bir maddedir. Kafeinin normal miktarı kişiye göre değişir. Kafeine karşı duyarlılık; tüketim sıklığı, düzenli olarak alınan miktar, vücut ağırlığı ve fiziksel koşullar gibi pek çok faktör vardır. Birçok çalışmada, yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde 300 mg (yaklaşık 3-4 fincan kahve ya da 5-6 büyük bardak çay) olduğu belirtilmiştir.
Kafein vücutta depolanmaz, alındıktan 3-4 saat sonra vücuttan atılır. Çay ve kahve bitkilerinin çeşitliliği de içerdikleri kafein miktarlarını etkilemektedir. Bir bardak yeşil çayda 20 mg, siyah çayda 40 mg, bir fincan türk kahvesi yaklaşık 50-60mg, bir kupa filtre kahve 85-90mg kafein bulunmaktadır. Buna rağmen çayın antioksidan gücü ise kahveden çok daha yüksektir.
Çay ile kahve arasındaki en büyük fark uykuya etkileri ile ortaya çıkmaktadır. Bir günde aynı miktarda çay ve kahve içen kişiler üzerinde karşılaştırma yapan araştırmacılar, her iki içeceğin gün içinde benzer yararlar göstermesine rağmen, kahve içenlerin geceleri daha zor uyuduğunu ifade ediyor. Çay içenler ise tersine daha uzun ve rahatlamış halde uyuyor.
Kahve ve çayın fazla tüketimi dişlerde sararmaya neden olmaktadır. Diş hekimleri, çaydaki doğal pigmentlerin diş minesine daha kolay yapıştığını, kahvenin ise dişlerde daha az sararmaya yol açtığını ifade ediyorlar.
Antrenman öncesinde kafeinli bir içecek egzersiz performansını arttırmakta, yağ yakımını hızlandırmaktadır. Egzersizden önce yaklaşık 330-350 mL düşük yağlı latte seçimi yaklaşık 120 kalori, 10 gram protein ve 75 mg kafein içeriği ile iyi bir seçim olacaktır.
Çayın sinirleri yatıştırdığına dair bilimsel veriler bulunmaktadır. Düzenli çay içenlerin, topluluğa konuşma gibi heyecan yaratan durumlarda daha sakin psikolojik tepki verdiği bulunmuştur. Ayrıca günde üç fincan çay içenlerin depresyon riskinin içmeyenlere kıyasla yüzde 37 daha az olduğu gözlemlenmiştir.
Günde birkaç fincan çay içmenin diyabet riskini azalttığı, kafeinsiz kahvenin de aynı etkide bulunduğu belirtiliyor. Hem çay hem de kahve içerdikleri farklı antioksidan öğelerle kalp damar sağlığını korumakta hatta bazı kanser risklerini azaltmakta da etkilidirler.
Sonuç olarak çay ve kahvenin yararları göz ardı edilmese de tüketim miktarına bağlı olarak sağlığa zararları da göz önünde bulundurulmalıdır. Günlük çay ve kahve tüketiminin yaklaşık 3-4 fincan kahve ya da 5-6 büyük bardak çay şeklinde tüketilmesi yeterli ve faydalı olacaktır.
