Saklı Bütçe Uygulaması ve rakamsal değerlendirmelerle CHP, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe kanun teklifine şerh koydu

Hülya Özmen- Muhalif - özel

CHP, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Meclis Genel Kurulu’nda yarın başlayacak 7. Bütçesi olan, “2025 yılı Merkezi yönetim bütçe kanun teklifi ile 2023 Yılı Kesin Hesap Kanun Teklifinin Plan ve Bütçe Komisyonu Raporlarına karşı oy yazısı kaleme aldı. Sayıştay’ın enine boyuna irdelenerek geniş bir yer ayrıldığı  karşı oy yazısında,  “Sayıştay’ın mevcutta uyguladığı denetim sistemi ile Türkiye çapında teşkilatı olan idarelerin tüm işlemlerini kapsayacak şekilde risk odaklı denetim yapmasının imkânı bulunmamaktadır. Sayıştay’ın il veya bölge düzeyinde örgütlenmesi gerekir” dendi. Türkiye Varlık Fonu gibi denetim dışına çıkartılan yapılar karşısında daha etkin bir denetim yapabilmesi için Sayıştay Denetiminin kapsamını tüm kamu kurum ve kuruluşlarını içerecek şekilde genişletecek bir kanun değişikliğinin kaçınılmaz görüldüğü  ifade edilerek, “Devlet sırrı ve ticari sır kavramlarını Meclis’in ve Sayıştay’ın bilgi edinme ve denetim yetkilerini engellemeyecek şekilde tanımlanması gerekmektedir” denildi.

“Sayıştay reformu ancak gerçek manada bir parlamenter sistem hayata geçirilip erkler ayırımı kurumsallaştığı takdirde anlamlı olacaktır”

Türk Sayıştay’ının yapısında ciddi reform gerektiğine dikkat çekilerek, “Fakat Sayıştay reformu ancak gerçek manada bir parlamenter sistem hayata geçirilip erkler ayırımı kurumsallaştığı takdirde anlamlı olacaktır. Aksi takdirde bu günkü hükümet sisteminde bütçe hakkının etkin olmadığı ve kesin hesabın müeyyidesinin bulunmadığı bir ortamda Sayıştay’da reform yapmanın hiçbir anlamı olmayacaktır” denildi.

Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu yüksek enflasyon ortamının Cumhurbaşkanının "Faiz  sebep, enflasyon neticedir" tezinin ortaya çıkardığı bir sonuç olduğunu kaydeden  CHP,  “Dış dinamiklerin ve bu  çerçevede Rusya-Ukrayna Savaşı'nın, dünyada yükselen petrol fiyatlarının, emtia fiyatlarının enflasyonun yükselmesinde etkisi son derece düşüktür. Türkiye'nin içinde bulunduğu kriz ortamı ve yüksek enflasyon Türkiye'nin uyguladığı yanlış politikadan  kaynaklanmıştır. Bu durumun bilinçli bir tercih sonucunda seçime giderken ekonomiyi  canlandırmak açısından verilmiş bir karar olduğu konusu tartışılmakla birlikte, ekonomiye ve  topluma maliyeti çok yüksek olmuştur; 2021 Eylül ayından 2023 Mayıs ayına kadar geçen yaklaşık bir buçuk yıllık bir dönemi, sonrasında 2023 Haziran ayından bu yana süren ve  2026 sonuna kadar devam etmesi öngörülen dezenflasyon süreci ile birlikte değerlendirdiğimizde yaklaşık 5 yıllık "kaybolan yıllar" olarak adlandırılabilecek bir dönem Türkiye için kalkınma ve sorunlarını çözme yolunda yitirilmiş yıllar olarak gözükmektedir”.

Ekonomideki kriz reel kesime de sirayet etmiş olup, sanayi üretiminde gerileme, büyüme  hızında yavaşlama olarak ortaya çıkmaktadır. TÜİK tarafından yayımlanan milli gelir  istatistiklerine göre Türkiye ekonomisi 2024 yılının ikinci ve üçüncü çeyreklerinde küçülerek ekonomi literatüründe teknik olarak resesyon olarak adlandırılan döneme girmiştir. Bu durum uygulanan dezenflasyon süreci ile birlikte düşünüldüğünde reel kesimde birçok sektörde ciddi sıkıntıların ve iflasların ortaya çıkabileceği bir konjonktüre işaret etmektedir.

2025 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUN TEKLİFİNİN RAKAMSAL AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

2025 Merkezi Yönetim Bütçesi Harcama Kalemlerinin Dağılımı Bütçe harcama kalemlerinin dağılımı, yani bütçenin sosyoekonomik analizi, tüm dünyada devletlerin sınıfsal niteliğini gösterir. Bütçenin en önemli özelliği devleti yönetenlerin kimi  temsil ettiğini kime hizmet ettiğini yani iktidarın sınıfsal niteliğini ortaya koymasıdır.