Science dergisinin görüşlerine yer verdiği uzmanlara göre, nükleer santralde 1986’da meydana gelen patlama sebebiyle paramparça hâlde olan reaktör odasının derinlerine gömülmüş uranyum yakıtı kütlesinde fisyon, yani çekirdek parçalanması süreçleri yeniden başlıyor.
‘Mangalda yanan közler gibi’
Sheffield Üniversitesi’nden kimyager Neil Hyatt, söz konusu olayı ‘bir mangalda yanan köz gibi’ şeklinde ifade ederken, Ukraynalı bilim insanları bu durumun kendi kendine normale dönüp dönmeyeceğini veya yeni bir kazayı önlemek için önlemler alınması gerekip gerekmediğini bulmaya çalışıyor.
Kiev’deki Nükleer Santral Güvenlik Sorunları Enstitüsü'nden Anatoliy Doroşenko, sensörlerin erişilemeyen bir odadan kaçan nötron sayısında bir artış tespit ettiklerini söyledi. Bu artış, olası bir fisyon reaksiyonuna işaret ediyor.
Fisyon reaksiyonu, bir nötronun, uranyum gibi ağır bir element atomunun çekirdeğine çarparak yutulması, bunun sonucunda bu atomun kararsız hâle gelerek daha küçük iki ayrı çekirdeğe bölünmesi şeklinde açıklanıyor.
Tehdidi ortadan kaldırmanın bir yolunu bulmak için birkaç yılları var
Kiev’deki Enstitüde çalışan bilim insanı Maksim Savelyev, yeni bir kaza olasılığını dışlayamayacaklarını söylüyor. Bunun yanında nötron sayısının yavaş bir biçimde artıyor olması nedeniyle durumu yönetmekten sorumlu olanların, bu tehdidi ortadan kaldırmanın bir yolunu bulmak için hâlâ birkaç yılının olduğunu ekliyor.
Nükleer reaksiyon riskini ingirdemek için yıllar içinde çeşitli önlemler alındı
26 Nisan 1986'da nükleer santralde meydana gelen patlama sırasında, uranyum yakıt çubukları, zirkonyum kaplamaları, grafit kontrol çubukları ve yangını söndürmek için dördüncü reaktörün çekirdeğine dökülen kum lavlara dönüştü, reaktör odasına yayıldı ve yaklaşık 170 ton radyoaktif uranyum içeren bir erime oluşturdu.
Kazadan bir yıl sonra, dördüncü reaktörün kalıntıları üzerine çelik ve betondan yapılan bir koruma duvarı inşa edildi. Bununla birlikte, içeri yağmur suyunun girmesiyle nötronlar yavaşladı ve uranyum çekirdeklerinin fisyon reaksiyonu göstermesi ihtimalini arttırdı. Şiddetli yağışlar nötron sayısında keskin bir artışa neden oldu. Bu eksikliği gidermek için, 2016 yılında koruma duvarı üzerine yeni bir dev kalkan inşa edildi.
Bu yapı sayesinde, koruma duvarındaki çoğu noktadaki nötron sayısı sabit kaldı. Ancak, şimdi nötronlar birkaç yeni yerde görünmeye ve birikmeye başladı. Çernobil tesislerinden birinde, sayıları dört yılda neredeyse iki katına çıktı. Bölgedeki donmuş yakıt, içinden geçen nötronların uranyum çekirdeklerini daha ‘verimli’ bir şekilde parçalamasına neden oluyor. Bilim insanları, yeni fisyon reaksiyonu yeniden başlatma problemini çözmenin kolay olmayacağını düşünüyor.
