Rusya'nın gaz ihracatını azaltması küresel piyasada fiyatların artmasına neden oldu. Moskova ise enerjiyi "siyasi silah" olarak kullandığı iddialarını reddediyor.
Kuzey Akım 1, Rusya'nın St. Petersburg kıyısından başlayıp Baltık Denizi'nin altından geçerek kuzey doğu Almanya'ya uzanan 1200 km uzunluğunda bir boru hattı.
Kuzey Akım 1 nedir, ne kadar gaz taşıyor?
2011'de kullanıma giren hattan Almanya'ya yılda 55 milyar metreküp gaz akışı oluyor.
Hattın sahibi ve işletmecisi, Rus devlet şirketi Gazprom'un en fazla pay sahibi olduğu Nord Stream AG şirketi.
Almanya daha önce bu hatta paralel olarak Kuzey Akım 2 boru hattının inşasını da onaylamış, ancak biten hattın açılışını, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle durdurmuştu.
Rusya gaz akışını nasıl kesti?
Gazprom Mayıs ayında Belarus'tan Polonya'ya giden ve oradan da Almanya ve diğer Avrupa ülkelerine teslimatı sağlayan bir boru hattını kapattı.
Haziran'da da Kuzey Akım 1 üzerinden gaz akışını yüzde 75 azaltmıştı.
Temmuz'da bakım gerekçesiyle hattı 10 günlüğüne kapattı.
Açtıktan kısa bir süre sonra da arızalı cihazlar gerekçesiyle gaz akışını kapasitenin yüzde 20'sine indirdi.
Bu haftadan itibarense bu hat üzerinden Avrupa'ya gaz akışını tümüyle kesti.
Hat neden kapatıldı?
Kuzey Akım boru hattını kapatma nedeni olarak Rusya şimdi de türbinlerden birinde sızıntı tespit edilmesini öne sürüyor.
Fakat gaz türbinini üreten Siemens Enerji şirketi, bu tür sızıntıların "normalde türbinlerin çalışmasını etkilemediğini" belirtti.
Bruegel enerji şirketinden enerji politikaları uzmanı Ben McWilliams, boru hattını kapatmak için bunun meşru bir sebep olmadığını belirterek, "Eminim ki bu Putin'in gaz fiyatlarını manipüle edip Avrupa enerji sistemleri üzerinde baskı oluşturmak için yaptığı son manevra" diyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sözcüsü de doğalgaz boru hattı kesintilerinde Batı yaptırımlarının rol oynadığını söyledi.
Avrupa Birliği (AB), Şubat ayından bu yana Rusya'ya enerji sektörü de dahil olmak üzere bir dizi yaptırım uyguladı.
Ancak AB sözcüsü BBC'ye yaptığı açıklamada, gazı Avrupa'ya taşımada gereken teknolojinin yaptırımlardan etkilenmediğini söyledi.
Gazprom eksik belgelerin bazı gaz türbinlerinin bakımını engellediğini belirtti; ancak Siemens Enerji ilgili evrakları temin edemediği iddiasını reddetti.
Bu durum Avrupa'ya nasıl zarar veriyor?
Başta Almanya olmak üzere Avrupa, enerji ihtiyacını karşılamak için tarihsel olarak Rus gazına bağımlı oldu.
Rusya, Temmuz ayında arzı kısacağını açıkladığında, bir gün içinde Avrupa'daki toptan gaz fiyatları yüzde 10 arttı.
İngiltere Rusya'dan çok az gaz ithal etmesine rağmen, gaz fiyatları küresel olarak belirlendiğinden şu anda geçen yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık yüzde 450 daha yüksek.
Crystol Enerji'nin CEO'su Carole Nakhle, "Piyasa şu anda o kadar sıkı ki, arzdaki herhangi bir aksama gaz fiyatında daha fazla artışa neden oluyor" diyor:
"Bu durum Avrupa ekonomilerinde yavaşlamaya neden olabilir ve resesyona doğru gidişi hızlandırabilir."
Avrupa gaz kesintilerine nasıl tepki veriyor?
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy Rusya'yı "Avrupa'ya karşı aleni bir gaz savaşı" yürütmekle suçladı.
Enerji Enstitüsü'nden Kate Dourian da "Rusya gazı giderek daha fazla silah olarak kullanıyor" diyor:
"Hala bir enerji süper gücü olduğunu ve Avrupa'nın kendisine uyguladığı yaptırımlara misilleme yapabileceğini göstermeye çalışıyor."
Rusya 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgale başlamadan önce Almanya gazının yüzde 55'ini Rusya'dan alıyordu. Bunu yüzde 35'e düşürmeyi başardı ve ithalatı tamamen sona erdirme sözü verdi.
Bunun bir parçası olarak Norveç ve Hollanda'dan alternatif gaz tedarik etmeye çalışıyor.
Almanya ayrıca kömür kullanımını arttırıyor ve olumsuz çevresel etkilerine rağmen kapatmayı planladığı elektrik santrallerinin ömrünü uzatıyor.
İtalya ve İspanya ise Cezayir'den daha fazla gaz ithaline yönelmiş durumda.
AB, üye devletlerin gaz kullanımını yüzde 15 oranında azaltmasını öngören bir anlaşma yaptı.
Alman hükümeti bu kış kamu binalarında aydınlatma ve ısıtma amaçlı enerji tasarrufu ile gaz kullanımını yüzde 2 oranında azaltmayı umuyor.
İspanya ve İsviçre de benzer kurallar getirirken, pek çok Avrupa vatandaşı da kendi çapında adımlar atıyor.
Crystol Enerji'den Nakhle şöyle diyor:
"Almanya'da, insanlar odun sobası satın alıyor ve güneş panelleri kuruyor. Herkes gaz kullanımını azaltmak için harekete geçiyor.
"İnsanların gaz kıtlığı ihtimalini ne kadar ciddiye aldıklarını hafife almamalıyız."
