Güney Kore'de kırk yılı aşkın bir süredir ilk kez sıkıyönetim ilan edildiğine işaret eden Yoon'un bu beklenmedik hamlesi ABD ve diğer müttefiklerini alarma geçirdi.
Yoon, 6 saat sonra geri adım atarak birleşen muhalefet karşısında emri kaldırdı.
Peki, sıkıyönetim uygulaması hakkında ne biliyoruz ve bundan sonra neler olabilir?
Sıkıyönetim nedir ve bildiride ne yazıyordu?
Devlet Başkanı Yoon, salı gecesi geç saatlerde televizyondan ulusa seslenen Yoon, muhalefeti “devlet karşıtı faaliyetlerle” hükümeti felce uğratmakla suçlayarak Güney Kore'de sıkıyönetim ilan ettiğini duyurdu.
Yeni sıkıyönetim komutanı Orgeneral Park An-su'nun 6 maddelik kararnamesi de hemen ardından geldi. Kararnameye göre siyasi faaliyetler ve partiler, “yalan propaganda”, grevler ve “toplumsal huzursuzluğu kışkırtan toplantılar” yasaklandı.
Emir ayrıca tüm medya kuruluşlarını sıkıyönetim yetkisi altına aldı ve grevdeki doktorlar da dahil olmak üzere tüm sağlık personeline 48 saat içinde işlerine dönmeleri talimatını verdi.
Başkanın bu hamlesi, ülkenin 1980'lerden bu yana görmediği otoriter liderler dönemine geri dönüş olarak nitelendirildi. Sıkıyönetim ilanı muhalefet ve Yoon'un kendi partisinin lideri tarafından derhal kınandı.
Yoon, ülkesinin liberal demokrasisini “devlet karşıtı unsurlardan” ve “Kuzey Kore'nin oluşturduğu tehditlerden” korumak için harekete geçtiğini söyledi.
Beklenmedik olsa da bu açıklama, Yoon ile muhalefetteki Demokrat Parti arasında süregelen bütçe tartışmaları nedeniyle geldi. Muhalefet, Yoon'un gelecek yıl için önerdiği 677 trilyon wonluk bütçeden yaklaşık 4,1 trilyon won (2,8 milyar dolar) kesinti yapmış ve başkanın “ülkenin temel işlevleri için gerekli olan tüm kilit bütçelerin” kesildiğinden şikayet etmesine yol açmıştı.
Parlamentoda ne oldu?
Güvenlik güçleri Ulusal Meclis'i mühürledi, helikopterler çatıya indi ve haberlere göre milletvekillerinin içeri girmesini önlemek amacıyla askerler kısa bir süre için binaya girdi.
Ancak 190 milletvekili içeri girmeyi başardı ve oy birliğiyle Yoon'un deklarasyonunu reddederek sıkıyönetimin kaldırılması çağrısında bulundu.
Parlamento dışında yüzlerce protestocu toplandı ve birçoğu Yoon'un tutuklanmasını isteyen sloganlar attı. Protestocularla polis arasında gerginlik de çıktı.
Yoon neden geri adım attı?
Güney Kore anayasasına göre sıkıyönetimin kaldırılmasına yönelik parlamento oylamasına saygı gösterilmesi gerekiyor.
Askeri yetkililer başlangıçta, oylamaya rağmen, Yoon kendisi kaldırana kadar sıkıyönetimin yürürlükte kalacağını söyledi. Yoon'un muhafazakâr Halk Gücü partisinin lideri de sıkıyönetim kararını “yanlış” olarak nitelendirdi.
2022'deki başkanlık seçimlerinde Yoon'a karşı kıl payı kaybeden muhalefet lideri Lee Jae-myung ise Yoon'un açıklamasının “yasadışı ve anayasaya aykırı” olduğunu söyledi. Lee'nin liderliğini yaptığı Güney Kore'nin ana muhalefet partisi Demokrat Parti, başkanın hamlesini "hükûmet darbesi” olarak nitelendirdi.
Sıkıyönetim ilanından altı saat sonra Yoon, askerlerin kışlalarına döneceğini ve emrin bir kabine toplantısından sonra kaldırılacağını söyledi.
Uluslararası tepkiler ne oldu?
Beyaz Saray, Yoon'un sıkıyönetim ilanından geri adım atmasının kendilerini “rahatlattığını” söyledi. G
Güney Kore'yi resmî adı olan Kore Cumhuriyeti'nin baş harfleriyle anan bir sözcü “Demokrasi ABD-Kore ittifakının temelidir ve durumu izlemeye devam edeceğiz” dedi.
ABD daha önce yaptığı açıklamada, olayları “ciddi endişeyle” izlediğini belirtmişti.
Bundan sonra ne olacak?
Britanya merkezli The Guardian gazetesi için Seul'den bildiren Raphael Rashid, darbenin ertesi sabahı Güney Kore'de şaşkınlık ve üzüntü duygularının hakim olduğunu yazdı.
Gece yarısı patlattığı bombanın ardından Yoon üzerindeki siyasi baskı daha da arttı.
Güney Kore'nin ana muhalefet partisi Yoon'u “ayaklanma” ile suçlayarak istifa etmesini talep etti.
Ülkenin ana işçi sendikası grubu da “mantıksız ve anti-demokratik tedbir” nedeniyle istifa edene kadar “süresiz genel grev” çağrısında bulundu.
Yoon'un kendi partisi Halkın Gücü Partisi, sıkıyönetim uygulama girişimini “trajik” olarak nitelendirdi ve olaya karışanlardan hesap sorulmasını talep etti.
