Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni vergiler, OVP, harcama disiplini gibi gündemde olan konulara ilişkin Ekonomim’e açıklamalarda bulundu. OVP hedeflerinin önemine işaret eden Bakan Şimşek, özel sektörün bunu rehber edinmesini isterken, “Özel sektör OVP’yi dikkate alırsa, kendisinin faydasına olur” dedi.
Tasarruf tedbirlerinin etkinliğine yönelik tartışmaların hatırlatılması üzerine Şimşek, bugüne kadar harcama disiplini ve tasarruf tedbirleriyle toplam 814 milyar liralık tasarruf sağlandığı bilgisini verdi. Enflasyonla mücadelede mevcut maliye politikasının güçlü bir şekilde devrede olduğunun alını çizen Mehmet Şimşek, para politikasının gecikmeli etkisinin devreye gireceği 2025 yılında enflasyonda baz etkisi ötesinde kalıcı bir düşüş sağlanacağını aktardı. Şimşek’in sorulara yanıtları şöyle:
2025 yılında yatırımlara ayırdığımız kaynak yaklaşık 1,6 trilyon lira ve bütçenin %10,5’ine karşılık geliyor. Deprem harcamalarındaki azalmanın etkisiyle geçen seneye göre (%14.4) kısmen bir yavaşlama olacak.
2025 yılında kamu yatırımlarında dört konu öne çıkıyor. Deprem yaralarının bir an önce sarılması ve sosyal konut, belirli aşamaya gelmiş olan sulama yatırımlarının hızla tamamlanması, sanayinin lojistik maliyetlerini azaltmak için iltisak hatları yapımlarının hızlandırılması, başlamış olan OSB ve küçük sanayi siteleri yapımlarının hızla tamamlanması olacak.
Özel sektör yatırım önceliklerimiz: Orta yüksek ve yüksek teknoloji imalat sanayii sektörleri (kimya, ilaç ve tıbbi cihaz, elektronik, makine, elektrikli teçhizat, otomotiv ve raylı sistem araçları), tarım ve gıda, enerji, savunma sanayii ve turizm sektörleri olacak.
“Maliye politikası güçlü şekilde devrede”
Kamu maliyesinin enflasyonla mücadeleye destek olması kapsamında kamuda tasarruf, yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar alanında nasıl bir politika izlenecek?
Maliye politikası enflasyonla mücadelede çok güçlü bir şekilde devrede. 2023 yılında bütçe açığının milli gelire oranı %5.2 olarak gerçekleşti. Bakın gelişmekte olan ülkelerin ortalaması %5.5. Dolayısıyla geçen seneki açık, depremin etkilerine rağmen makul bir seviyede. Eğer deprem harcamalarını hariç tutarsak, bütçe açığının milli gelire oranı %1.6’ya düşüyor.
2024 yılı için milli gelire oranla %4,9 seviyesinde bir bütçe açığı bekliyoruz. Deprem harcamalarını ve EYT’nin maliyetini çıkarırsak, bütçe açığı %1’in altına düşmüş oluyor. Geçmiş 20 yılın ortalamaları ile karşılaştırdığımızda, deprem ve EYT faktörünü de bir kenara koyarsak, burada da iyi bir performans söz konusu.
2025 yılında enflasyonda baz etkisinin ötesinde kalıcı ve belirgin bir düşüş olmasını bekliyoruz. Çünkü; para politikasının gecikmeli etkisinin devreye girmesini, negatif mali itkinin olmasını (yani bütçe açığını milli gelire oran olarak %4.9’dan %3.1’e düşüreceğiz), gelirler politikasının daha destekleyici olmasını ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların enflasyon hedefiyle daha uyumlu olmasını bekliyoruz.
Negatif Mali İtki meselesini biraz daha açar mısınız?
2024 sonunda bütçe açığının milli gelire oranını %4,9 seviyesinde bekliyoruz. 2025 yılında bu oran %3.1’e düşecek. Bu maliye politikasındaki güçlü disiplinin devam etmesi ve maliye politikasının daraltıcı olması anlamına geliyor. 2026’da %2.8, 2027 de ise %2.5’luk bir bütçe açığı bekliyoruz.
“Özel sektörün OVP’yi dikkate alması faydasına olur”
Tasarrufta gelinen noktayla ilişkin paylaşabileceğiniz veri var mı?
Harcamalarda önceliklendirme ve tasarruf tedbirleri etkisini gösterdi. Depremi ve faiz harcamalarını hariç tutarak, geçmiş 10 yılın bütçe sapmasına, (yani TBMM tarafından onaylanan harcama miktarı ile gerçekleşen harcama miktarı farkına) baktığımızda yıllık ortalama %9,1’lik bir sapma görüyoruz. 2024 yılında sapmanın, geçmiş 10 yıl ortalamasının onda birinden az, yani %0.8 olduğunu görüyoruz. Geçmiş dönemdeki kadar sapma olsaydı, bu yıl ek 814 milyar TL harcama olacaktı. Ancak harcama disiplini ve tasarruf tedbirleri sayesinde 814 milyar TL tasarruf sağlanmıştır. Bakın bu da milli gelirin yüzde 1,8’lik bir bölümüne karşılık geliyor.
İş alemi Orta Vadeli Programı kendilerine rehber almalı. OVP’de hedefler kamu için bağlayıcı, özel sektör için rehber niteliğindedir. Özel sektör planlarında OVP’yi dikkate alırsa kendilerinin de faydasına olur.
“Genel vergi oranlarını artırmaya ya da indirmeye dönük paketimiz olmayacak”
Ekim ayında Meclise sunulması beklenen ekonomi paketinde hangi düzenlemeler yer alacak? Borsa ve kripto varlıklarda nasıl bir vergilendirilme öngörülüyor? Borsada işlem vergisi mi kazanç üzerinden vergilendirme mi yapılacak?
Cumhurbaşkanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz’ın da bir değerlendirmesi oldu malumunuz. Borsa ve kripto varlıkların vergilendirilmesi hususu gündemimizden çıktı. Yeni yasama döneminde genel vergi oranlarını artırmaya ya da indirmeye dönük bir vergi paketimiz olmayacak. OVP’de ifade ettiğimiz gibi vergi istisna ve indirimlerini etkinlik ve verimlilik perspektifiyle gözden geçirmeye devam edeceğiz. Vergi politikası yaklaşımımız: Vergide adaletin güçlendirilmesi, Vergi tabanının genişletilmesi, Vergide gönüllü uyum ve öngörülebilirliğin artırılması, Vergi harcamalarının etkinlik kriteri çerçevesinde analiz edilerek azaltılması, Mali disipline bağlı kalıp; yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı artıracak düzenlemeler olacak.
Kayıt dışı alanların kayıt altına alınması noktasında atılacak yeni adımlar nelerdir?
Belirlenen birçok sektör ve konuda yaygın yoğun vergi denetimleri yürütüyoruz. Yapay zeka ve büyük veri analitiği sayesinde detaylı risk analizleri yapıyoruz. Kayıt dışı ekonominin ve vergi kaçakçılığının yoğun olduğu sektörlerdeki mükelleflerin seçimine yönelik yeni projeler geliştirip, kayıt dışılığı azaltacağız. IBAN, EFT, Mail Order başta olmak üzere alternatif ödeme yöntemleri kullanarak kayıt dışı bırakılan hasılatın tespiti ve vergilendirilmesine yönelik incelemelere devam edeceğiz.
